Η διπλή απειλή της Κίνας για την Ευρώπη

Καθώς ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν συνεχίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία, η υποστήριξη της Κίνας στην πολεμική μηχανή της Ρωσίας έχει θορυβήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ. Το Πεκίνο όχι μόνο βοηθά τη Μόσχα να αποφύγει τις δυτικές κυρώσεις. Παρέχει επίσης, μέσω της προμήθειας αγαθών διπλής χρήσης, όπως τσιπ υπολογιστών και εξαρτήματα μηχανών, ένα τεράστιο μέρος των εισροών που χρειάζεται ο Πούτιν για να συντηρήσει τις δυνάμεις του. Σε μια εποχή που η Ουκρανία αγωνίζεται να δημιουργήσει τους δικούς της στρατιωτικούς πόρους, αυτό το εμπόριο αποτελεί μια αυξανόμενη απειλή για τις ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται στο κατώφλι της Ουκρανίας.

Στην πραγματικότητα, η στήριξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι μόνο ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η Κίνα έχει γίνει μια σημαντική πρόκληση για την Ευρώπη. Το 2024, το Πεκίνο είναι πολύ περισσότερο από έναν απλό ανταγωνιστή ή αντίπαλο, όπως η ΕΕ περιγράφει τη σχέση της με την Κίνα από το 2019. Κατακλύζοντας τις ευρωπαϊκές χώρες με φθηνά ηλιακά πάνελ και, το σημαντικότερο, φθηνά ηλεκτρικά οχήματα (EV), το Πεκίνο απειλεί επίσης την ύπαρξη βασικών εγχώριων βιομηχανιών από τις οποίες εξαρτάται η ήπειρος. Σε συνδυασμό με την οικονομική και στρατιωτική σανίδα σωτηρίας που παρέχει στη Ρωσία, η βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα της Κίνας -δηλαδή η πρακτική της να επιδοτεί την παραγωγή περισσότερων αγαθών από όσα χρειάζονται και στη συνέχεια να τα απορρίπτει στις ξένες αγορές- αποτελεί σημαντική απειλή για την ασφάλεια και την οικονομία της Ευρώπης, ιδίως στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας.

Ωστόσο, παρά τις ανησυχίες αυτές, η αντίδραση της Ευρώπης ήταν υποτονική. Όσον αφορά το ζήτημα της Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τοποθετήσει μόνο δέκα εταιρείες από την ηπειρωτική Κίνα στον κατάλογο των κυρώσεών της, εκτός από τις εταιρείες που εδρεύουν στο Χονγκ Κονγκ. Το βήμα αυτό είναι τόσο οριακό που, μέχρι τα τέλη Αυγούστου, το Πεκίνο δεν είχε μπει στον κόπο να προβεί σε αντίποινα. Κατά τη διάρκεια των εαρινών ταξιδιών τους στο Πεκίνο, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησαν από τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ να απαγορεύσει τις εξαγωγές διπλής χρήσης. Ωστόσο, λίγο αργότερα, ο Πούτιν είχε τη δική του συνάντηση με τον Σι, κατά την οποία συνήψε πολυάριθμες κινεζορωσικές επιχειρηματικές και αμυντικές συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων διευρυμένων στρατιωτικών ασκήσεων. Όσον αφορά τη βιομηχανική πολιτική, οι ισχύοντες δασμοί της Ευρώπης στις κινεζικές εισαγωγές δεν επαρκούν ούτε κατά διάνοια για να ανακόψουν το παλιρροϊκό κύμα των φθηνών κινεζικών EVs που κατακλύζουν τώρα την ήπειρο, ώστε να δώσουν επαρκή περιθώρια ανάσας στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία για να προλάβει και να επιβιώσει.

Μέχρι τώρα, πολλά από τα ισχυρότερα οικονομικά μέτρα κατά του Πεκίνου προέρχονταν από την Ουάσινγκτον. Αλλά η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να αφήσει το ζήτημα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν μπορεί να τελειώσει με τους όρους του Κιέβου, αν η Ρωσία παραμείνει ανοιχτή πύλη εισόδου για τις κινεζικές προμήθειες, και η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει ευημερούσα, αν η Κίνα έχει σχεδόν ελεύθερο πεδίο δράσης για να εξουδετερώσει τη βιομηχανική οικονομία της Ευρώπης. Ευτυχώς, η Ευρώπη διαθέτει πολλαπλά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση – αλλά πρέπει να αρχίσει να τα χρησιμοποιεί τώρα. Είναι απαραίτητο οι Βρυξέλλες και τα κράτη μέλη της ΕΕ να αποδείξουν ότι είναι έτοιμα να επιβάλουν το δικό τους κόστος στην Κίνα.

Ο Στρατός “Made in China” της Ρωσίας

Ο αντίκτυπος της Κίνας στον πόλεμο στην Ουκρανία μπορεί να είναι μία από τις πιο παραγνωρισμένες τρέχουσες απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να εγκαταλείψουν την ψευδαίσθηση ότι το Πεκίνο είναι αδρανής στον πόλεμο- η Κίνα έχει σαφώς επιλέξει πλευρά. Αναλογιστείτε το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας. Τον Απρίλιο, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ εκτίμησαν ότι ο ρωσικός στρατός είχε αυξηθεί κατά 15% από την εισβολή του 2022 στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις των ΗΠΑ, μεγάλο μέρος αυτής της αύξησης οφείλεται στην υποστήριξη του Πεκίνου. Τον Μάιο, μια έκθεση του Carnegie Endowment for International Peace εκτίμησε ότι το 2023, περίπου το 90% των εισαγωγών που η G-7 έχει επισημάνει ως τεχνολογίες που επιδιώκει η Ρωσία για να διατηρήσει τον πόλεμό της θα προέρχονται από την Κίνα.

Το Πεκίνο έχει επίσης ενισχύσει τους στρατιωτικούς δεσμούς του με τη Μόσχα και τους στενούς συμμάχους της. Τον Ιούλιο, ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Κίνας συμμετείχε σε ασκήσεις με στρατιώτες της Λευκορωσίας στη Λευκορωσία, τοποθετώντας για πρώτη φορά Κινέζους στρατιώτες στα ευρωπαϊκά σύνορα του ΝΑΤΟ. Επίσης, τον Ιούλιο, οι αεροπορικές δυνάμεις της Ρωσίας και της Κίνας πέταξαν στρατηγικά βομβαρδιστικά σε κοινή άσκηση κοντά στην Αλάσκα, προκαλώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά να στείλουν μαχητικά αεροσκάφη σε απάντηση. Εν τω μεταξύ, το Πεκίνο άλλαξε τη διπλωματική του στάση για την Ουκρανία, αρνούμενο να συμμετάσχει στη σύνοδο κορυφής για την ειρήνη που πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία τον Ιούνιο, επειδή η Ρωσία δεν ήταν παρούσα. Αντ’ αυτού, Κινέζοι αξιωματούχοι πίεσαν, μαζί με την κυβέρνηση της Βραζιλίας, για το δικό τους ειρηνευτικό σχέδιο έξι σημείων, το οποίο δεν αναφέρει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και το οποίο καλεί σε πάγωμα της σύγκρουσης κατά μήκος γραμμών που θα επέτρεπαν στη Ρωσία να διατηρήσει τα κατεχόμενα εδάφη.

Προς το παρόν, το Πεκίνο συνεχίζει να τηρεί όρια ως προς τη φύση της στρατιωτικής του υποστήριξης προς τη Ρωσία και δεν στέλνει θανατηφόρα στρατιωτική βοήθεια. Όμως έχει όλο και περισσότερο αμβλύνει το νόημα αυτού του περιορισμού παρέχοντας στη Ρωσία τεράστια ποσότητα αγαθών διπλής χρήσης, καθώς και κρίσιμα εξαρτήματα και συστατικά που η Μόσχα χρειάζεται για τον πόλεμό της στην Ουκρανία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβραδύνει τη διαμετακόμιση ορισμένων από αυτά τα αγαθά -την οποία η Κίνα ενορχηστρώνει σε μεγάλο βαθμό μέσω του Χονγκ Κονγκ- μέσω της χρήσης κυρώσεων. Στα τέλη Ιουλίου, αφού η κυβέρνηση Μπάιντεν διατύπωσε δημοσίως ότι εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε κινεζικές τράπεζες, το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι επιβάλλει ελέγχους στις εξαγωγές μη επανδρωμένων αεροσκαφών διπλής χρήσης. Ακόμα κι έτσι, όπως ανέφερε το Bloomberg, η Κίνα και η Ρωσία αναπτύσσουν από κοινού ένα νέο επιθετικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος παρόμοιο με το ιρανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Shahed, ένα σχέδιο που φέρνει το Πεκίνο ακόμα πιο κοντά στο να περάσει το όριο της θανατηφόρας βοήθειας. Η Κίνα δεν είναι ουδέτερος παράγοντας σε αυτόν τον πόλεμο.

Για να πείσει το Πεκίνο να μειώσει σημαντικά την υποστήριξή του προς τη Ρωσία, η Ευρώπη χρειάζεται ένα συντονισμένο σχέδιο δράσης. Πρώτον, στο ίδιο μήκος κύματος με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να συμφωνήσουν σε νέες και αυστηρότερες κυρώσεις που θα στοχεύουν ένα ευρύ φάσμα κινεζικών εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και οι οποίες θα μπορούν να επεκταθούν ανάλογα με τις ανάγκες. Μια τέτοια συλλογική προσέγγιση, συμφωνημένη εκ των προτέρων, θα σηματοδοτήσει στο Πεκίνο ότι η Ευρώπη είναι έτοιμη να αντιδράσει και έτοιμη να αυξήσει τις κυρώσεις, εάν συνεχιστεί η υποστήριξη της Κίνας προς τη Ρωσία. Θα καταστήσει επίσης σαφές ότι το ουκρανικό ζήτημα είναι αρκετά σημαντικό για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ώστε να δράσουν παρά την απειλή κινεζικών αντιποίνων.

Κατά την εφαρμογή αυτών των μέτρων, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να τα κοινοποιήσουν σε απευθείας συνομιλίες με το Πεκίνο. Εσωτερικά, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να σχεδιάσουν την πιθανή αντίδραση του Πεκίνου, συμπεριλαμβανομένου του επιμερισμού του οικονομικού κόστους τυχόν επιπτώσεων μεταξύ των κρατών μελών. Με τον τρόπο αυτό, μπορούν να αξιοποιήσουν τις προετοιμασίες της Ευρώπης για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσδιόρισε τις ευρωπαϊκές χώρες που θα πληγούν περισσότερο από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και παρουσίασε πιθανές οδούς για τον μετριασμό και τον επιμερισμό του βάρους.

Δεύτερον, οι Ευρωπαίοι πρέπει να βάλουν σε τάξη τους δικούς τους εξαγωγικούς περιορισμούς. Τον Ιούνιο του 2023, αναλυτές από τη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου διαπίστωσαν ότι από τα 385 αγαθά που είχαν προσδιορίσει ως κρίσιμα εξαρτήματα για τη στρατιωτική παραγωγή, λιγότερα από τα μισά βρίσκονταν στον κατάλογο ελέγχου της ΕΕ για τα αγαθά διπλής χρήσης. Αυτό σημαίνει ότι πολλά αγαθά διπλής χρήσης που μπορούν να αξιοποιηθούν για τον πόλεμο στην Ουκρανία εξακολουθούν να φτάνουν στη Ρωσία. Τον Φεβρουάριο, η ΕΕ επικαιροποίησε τον κατάλογο των κοινών ειδών υψηλής προτεραιότητας – είδη διπλής χρήσης και προηγμένης τεχνολογίας που υπόκεινται σε κυρώσεις – σε συνεργασία με την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως, ο εφοδιασμός της Ρωσίας με τεχνολογία μάχης εξελίσσεται συνεχώς και για να διατηρηθούν αποτελεσματικές κυρώσεις, η Ευρώπη πρέπει να επικαιροποιεί συνεχώς τον ορισμό των αγαθών διπλής χρήσης σε στενό συντονισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να εντείνει τις προσπάθειες επιβολής της για να αποτρέψει το έμμεσο εμπόριο με τη Ρωσία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα αγαθά της ΕΕ που εξάγονται στην Κεντρική Ασία και τον Νότιο Καύκασο, από όπου μπορούν να μεταφερθούν στη Ρωσία. Από τότε που η Δύση επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσία το 2022, πολλές χώρες της ΕΕ κατέγραψαν σημαντική αύξηση των εξαγωγών προς την Κιργιζία, τη Γεωργία και άλλες χώρες, η οποία μπορεί να αντισταθμίζει έως και το ένα τρίτο των απωλεσθέντων άμεσων εξαγωγών της ΕΕ προς τη Ρωσία, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Brookings.

Τέλος, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η υποστήριξη της Κίνας προς τη Ρωσία ακολουθεί μια στρατηγική και όχι απλώς εμπορική ή οικονομική λογική. Βοηθώντας τη διατήρηση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Κίνα υπονομεύει την ευρωπαϊκή ασφάλεια, εμποδίζει μια ουκρανική νίκη που ευνοεί τη Δύση και αποδυναμώνει την υπό δυτική ηγεσία παγκόσμια τάξη. Ταυτόχρονα, στηρίζοντας τον επεκτατισμό της Μόσχας, το Πεκίνο κρατά το ΝΑΤΟ υπό έλεγχο και αποσπά την προσοχή των Ηνωμένων Πολιτειών από το να δώσουν προσοχή στον Ινδο-Ειρηνικό και την Ταϊβάν. Η επιβολή κόστους στην Κίνα για την υποστήριξή της στον ρωσικό στρατό δεν είναι επομένως μόνο ένα σημαντικό πολιτικό βήμα, αλλά και επιτακτική ανάγκη για την ευρωπαϊκή και δυτική ασφάλεια.

Οδηγώντας την Ευρώπη προς τα κάτω

Ακόμα και όταν η προμήθεια αγαθών διπλής χρήσης από την Κίνα συμβάλλει στη στήριξη της πολεμικής προσπάθειας της Ρωσίας, το Πεκίνο απειλεί επίσης την ευρωπαϊκή ευημερία μέσω των βιομηχανικών πολιτικών του. Η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στην αυτοκινητοβιομηχανία της Κίνας αποτελεί σήμερα τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την Ευρώπη, δεδομένου του κρίσιμου ρόλου που διαδραματίζει η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη. Παρ’ όλα αυτά, η αντίδραση της Ευρώπης στην εισροή φθηνών κινεζικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων ήταν μέτρια σε σύγκριση με εκείνη άλλων χωρών, όπως ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ιστορικά, η ανεπαρκής αντίδραση των ΗΠΑ και της Ευρώπης στο πρώτο σοκ της Κίνας -την έξαρση των κινεζικών εξαγωγών μεταποιητικών προϊόντων που ξεκίνησε το 1990- είχε ως αποτέλεσμα τον αποδεκατισμό των βιομηχανιών και την αποψίλωση των επιχειρηματικών τομέων, μαζί με τις σχετικές θέσεις εργασίας και τα οικοσυστήματα καινοτομίας. Πιο πρόσφατα, η βιομηχανία ηλιακών πάνελ χρησιμεύει ως προειδοποιητική ιστορία. Παρόλο που η Ευρώπη είχε αρχίσει να δημιουργεί μια σημαντική δική της βιομηχανία, η κλοπή τεχνολογικών και πνευματικών δικαιωμάτων, σε συνδυασμό με τις μαζικές επιδοτήσεις, επέτρεψε στην Κίνα να υπερπαραγάγει και να υπονομεύσει τον ανταγωνισμό με βάση την αγορά στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Ομοίως, η κινεζική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στους τομείς του χάλυβα και του αλουμινίου οδήγησε σε μαζική μείωση της οικονομικά βιώσιμης παραγωγής σε παγκόσμιο επίπεδο και συνεχίζει να το κάνει μέχρι σήμερα.

Αναμφισβήτητα, η μαζική παραγωγή φθηνών κινεζικών ηλιακών συλλεκτών ήταν καλή για την παγκόσμια μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, και το ίδιο επιχείρημα μπορεί να γίνει σήμερα όσον αφορά τα φθηνά κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τα plug-in υβριδικά, ιδίως δεδομένης της υποχρεωτικής μετάβασης της Ευρώπης σε οχήματα μηδενικών εκπομπών έως το 2035. Αλλά οι κατασκευαστές αυτοκινήτων της Ευρώπης αποτελούν έναν πολύ πιο στρατηγικό εμπορικό τομέα από τους κατασκευαστές ηλιακών πάνελ. Ο κλάδος αυτός αντιπροσωπεύει άμεσα περισσότερο από το 10% των θέσεων εργασίας στη μεταποίηση σε έξι χώρες μέλη της ΕΕ, που αντιστοιχούν σε περίπου 7% του ΑΕΠ της ΕΕ και στο 8,5% της απασχόλησης στη μεταποίηση. Η Γερμανία, με τους μεγάλους κατασκευαστές της BMW, Mercedes και Volkswagen, κινδυνεύει περισσότερο.

Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει προηγούμενο για την κλίμακα της απειλής της κινεζικής παραγωγής. Το μέγεθος της κινεζικής πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας, ο έλεγχός της στις σχετικές αλυσίδες εφοδιασμού και στα κρίσιμα υλικά και οι αδιαφανείς επιδοτήσεις της επισκιάζουν προηγούμενα παραδείγματα, όπως η Ιαπωνία και η Κορέα στα τέλη του εικοστού αιώνα. Χωρίς μελετημένες αμυντικές και επιθετικές στρατηγικές, καθώς και χωρίς μια εξελιγμένη απάντηση στην εξάρτηση των γερμανικών εταιρειών από την κινεζική αγορά -είναι η μεγαλύτερη αγορά και για τις τρεις μεγάλες γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες- η Ευρώπη θα μπορούσε να δει την εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία της να αποδεκατίζεται. Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, οι οποίες έχουν μοιραστεί πολύτιμη τεχνογνωσία μηχανικής με τους Κινέζους εταίρους των κοινοπραξιών κατά τη διάρκεια των ετών, αντιδρούν σκληρά στην παρέμβαση της ευρωπαϊκής πολιτικής με την ελπίδα να διατηρήσουν την κυριαρχία τους, ιδίως στην αγορά πολυτελών αυτοκινήτων της Κίνας. Πέρα από το μερίδιο αγοράς, βασίζονται στην τεχνολογία EV της Κίνας, συμπεριλαμβανομένου του λογισμικού, των ηλεκτρονικών και των μπαταριών. Αλλά οι γερμανικές επιχειρήσεις δίνουν μια χαμένη μάχη. Η Volkswagen κάνει ήδη μεγάλες εκπτώσεις στα αυτοκίνητά της στην Κίνα για να ανταγωνιστεί τις κινεζικές μάρκες, και το γερμανικό μερίδιο στην αγορά πολυτελών αυτοκινήτων της Κίνας, ιδίως στα EV, φαίνεται ότι θα δώσει επίσης τη θέση του στις κινεζικές μάρκες.

Τον Αύγουστο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τροποποίησε και μείωσε τους προκαταρκτικούς δασμούς του Ιουνίου σε αρκετούς κορυφαίους κινεζικούς κατασκευαστές αυτοκινήτων, με δασμούς που ποικίλλουν ανά κατασκευαστή και ένα ανώτατο επίπεδο 46,3% που θα ισχύει μόνο για τις κινεζικές εταιρείες που δεν συνεργάζονται με την έρευνα της ΕΕ για τις επιδοτήσεις. Αν και είναι χαμηλότεροι από ό,τι ανέμεναν πολλοί αναλυτές, οι δασμοί αυτοί θα επιβεβαιωθούν πιθανότατα από τους Ευρωπαίους ηγέτες τον Νοέμβριο. Οι ειδικοί ανησυχούν ότι δεν θα είναι αρκετοί για να ανακόψουν το τσουνάμι των φθηνών κινεζικών εισαγωγών και των κινεζικών επενδύσεων στην ευρωπαϊκή παραγωγή, ώστε να δώσουν στη δική της ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία την ευκαιρία να προλάβει και να επιβιώσει. Δεν υπάρχει πολύς χρόνος για χάσιμο. Μέχρι το 2023, τα κινεζικά ηλεκτρικά και υβριδικά αυτοκίνητα αντιστοιχούν ήδη στο 37% του συνόλου των εν λόγω εισαγωγών στην Ευρώπη και οι κορυφαίες κινεζικές μάρκες ανταγωνίζονται τώρα για να εκτοπίσουν τις κορυφαίες ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες. Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές πρέπει επίσης να παραμείνουν σε επαγρύπνηση για τις κινεζικές προσπάθειες να παρακάμψουν τους κανόνες της ΕΕ ή των κρατών μελών με τη δημιουργία ευρωπαϊκών γραμμών συναρμολόγησης EV «κιτ αυτοκινήτων» για αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στην Κίνα. Πέρα από την αγορά των οχημάτων νέας ενέργειας, η Κίνα έχει επίσης αυξήσει τις παγκόσμιες εξαγωγές παραδοσιακών αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Όταν η Κίνα έγινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αυτοκινήτων στον κόσμο πέρυσι, περίπου τα τρία τέταρτα των αυτοκινήτων που εξήγαγε ήταν βενζινοκίνητα.

Φρενάρισμα στο Πεκίνο

Δεδομένου του τεράστιου διακυβεύματος, η Ευρώπη θα πρέπει να προσεγγίσει την απειλή της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας με την ίδια στρατηγική λογική που χρειάζεται για να αντιμετωπίσει την υποστήριξη της Κίνας στην πολεμική μηχανή της Ρωσίας. Η Ευρώπη είναι περισσότερο εκτεθειμένη στις επιπτώσεις των κινεζικών οικονομικών αντιποίνων απ’ ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δεν πρέπει να υποτιμά τη δύναμη των χεριών της όταν σχεδιάζει μια αποτελεσματική απάντηση στις εξαγωγές αυτοκινήτων της Κίνας. Η Κίνα χρειάζεται επειγόντως την ευρωπαϊκή αγορά επειδή άλλες μεγάλες αγορές, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς, κλείνουν γρήγορα, ενώ άλλες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου δεν διαθέτουν τις υποδομές ή τα ενεργειακά συστήματα για να υποστηρίξουν μια μεγάλη αγορά ηλεκτρικών οχημάτων σύντομα. Στη συνεχιζόμενη έρευνά της σχετικά με τις κινεζικές επιδοτήσεις για τη βιομηχανία οχημάτων νέας ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή από ό,τι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μπορεί να συνειδητοποιούν. Θα πρέπει να το χρησιμοποιήσουν.

Πρώτον, η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο αύξησης των δασμών πέραν του 46,3%. Οι τρέχουσες δασμολογικές δράσεις είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και τηρούν μια προσέγγιση που βασίζεται σε κανόνες. Αλλά είναι πιθανό να μην είναι ούτε κατά διάνοια αρκετά υψηλοί για να εξουδετερώσουν τις ολοκληρωμένες επιδοτήσεις που προσφέρει η Κίνα στη βιομηχανία της και, ως εκ τούτου, θα είναι ανεπαρκείς ως αμυντική στρατηγική. Πιο αυστηρή δράση από την Ουάσιγκτον και την Οτάβα για την προστασία των εγχώριων αυτοκινητοβιομηχανιών τους σημαίνει ότι ακόμη περισσότερες κινεζικές εξαγωγές θα μετατοπιστούν στην Ευρώπη, όπου ορισμένοι αξιωματούχοι είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν τον ευρωπαϊκό κλάδο αυτοκινήτων για τους κλιματικούς στόχους και ορισμένες εταιρείες είναι πρόθυμες να μειώσουν τις ευρωπαϊκές δραστηριότητες για να επιτύχουν στην Κίνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατύπωσαν την άποψη ότι η άμυνα απέναντι σε αυτή την κλίμακα πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας ή ντάμπινγκ δεν είναι προστατευτική ή αντιεμπορική, αλλά αντίθετα αποτελεί μια προσπάθεια να προστατευθούν οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι από μαζικές στρεβλώσεις μη αγοράς σε μια άλλη οικονομία σε κλίμακα με σημαντικές αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις. Αν και με την αύξηση των δασμών, η ΕΕ θα μπορούσε να διακινδυνεύσει έναν βραχυπρόθεσμο εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και προκλήσεις στον ΠΟΕ, τελικά οι εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος της Κίνας θα εξαρτηθούν από την πρόσβαση στην Ευρώπη. Δεδομένης της τάσης του Πεκίνου να παίζει το ένα μέλος της ΕΕ εναντίον του άλλου και να χρησιμοποιεί ως όπλο τις αλυσίδες εφοδιασμού του, η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός μηχανισμού για να μοιραστεί το βάρος των όποιων επιπτώσεων ενός τέτοιου εμπορικού πολέμου.

Δεύτερον, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να δανειστούν ορισμένες από τις τακτικές της ίδιας της Κίνας για να αντιμετωπίσουν το Πεκίνο. Η ΕΕ θέλει να καλωσορίσει τις επενδύσεις, μεταξύ άλλων από τους κινέζους κατασκευαστές αυτοκινήτων και μπαταριών. Γιατί να μην κοιτάξει τη στρατηγική της Κίνας για τη διαχείριση των επενδύσεων σε αυτόν τον στρατηγικό κλάδο; Τις τελευταίες δεκαετίες, η Κίνα προσελκύει εισερχόμενες επενδύσεις υποσχόμενη πρόσβαση στη μεγαλύτερη αγορά εμπορικών και επιβατικών οχημάτων στον κόσμο. Με τον τρόπο αυτό, η Κίνα μπορούσε να θέσει τους κανόνες εμπλοκής, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων για κοινοπραξίες, των περιορισμών ιδιοκτησίας, της μεταφοράς τεχνολογίας, των απαιτήσεων εντοπισμού και της χρήσης πλήθους άλλων μη αγοραίων μηχανισμών που ωφέλησαν την Κίνα σε τεράστιο βαθμό. Η Ευρώπη δεν χρειάζεται να φτάσει τόσο μακριά, αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την υπόσχεση της πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά για να επιβάλει απαιτήσεις και περιορισμούς.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να δανειστούν ορισμένες από τις τακτικές της ίδιας της Κίνας για να αντιμετωπίσουν το Πεκίνο.

Προχωρώντας παραπέρα, μια σχετική προσέγγιση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μια πανσπερμία εργαλείων της ΕΕ -όπως ο έλεγχος των εισερχόμενων επενδύσεων- για να περιορίσει και να διαχειριστεί τις κινεζικές άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) στον ευρωπαϊκό τομέα του ηλεκτρικού ρεύματος. Τέτοιοι έλεγχοι θα μπορούσαν να βασίζονται σε συγκεκριμένα κριτήρια που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια, την προστασία του περιβάλλοντος και τις ανησυχίες για την υγεία και την ασφάλεια, καθώς και σε επιταγές για τη μείωση της εξάρτησης από την αλυσίδα εφοδιασμού και την αποφυγή των κινδύνων κυβερνοασφάλειας που ενσωματώνονται στο υλικό και το λογισμικό πληροφορικής.

Ως τρίτο βήμα, η Ευρώπη θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την ευκαιρία των κινεζικών επενδύσεων σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα στην Ευρώπη για να ενισχύσει την ανθεκτικότητα των δικών της αλυσίδων εφοδιασμού μπαταριών. Για παράδειγμα, η ΕΕ θα μπορούσε να απαιτήσει από τις κινεζικές εταιρείες EV να κατασκευάσουν εγκαταστάσεις ανακύκλωσης μπαταριών κοντά σε νέες εγκαταστάσεις κατασκευής αυτοκινήτων, ώστε να προμηθεύονται κρίσιμα ορυκτά και μέταλλα που είναι απαραίτητα για τη μελλοντική παραγωγή μπαταριών. Τα EV εξαρτώνται προφανώς από τις μπαταρίες, παρέχοντας ένα πρόσθετο εμπόδιο στους ευρωπαίους κατασκευαστές αυτοκινήτων, οι οποίοι πρέπει να εξαρτώνται από την Κίνα για κρίσιμες πρώτες ύλες μπαταριών. Ειδικότερα, η Κίνα έχει σχεδόν πλήρη κυριαρχία στην προμήθεια και τη διύλιση κοβαλτίου, νικελίου και λιθίου. Με την πάροδο του χρόνου, η απαίτηση εγκαταστάσεων ανακύκλωσης μπαταριών στην Ευρώπη θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή πρόσβαση σε υλικά μπαταριών στο μέλλον, ενώ θα μειώσει τον έλεγχο της Κίνας επί των πρώτων υλών που απαιτούνται για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Οι νέες καινοτομίες στην τεχνολογία των μπαταριών μπορεί να καταστήσουν την εξάρτηση από τα υπάρχοντα υλικά παρωχημένη, αλλά μπορεί να χρειαστούν πολλά χρόνια.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα διπλασιάζει τις σκληρές τακτικές μη αγοράς για να πλημμυρίσει τις παγκόσμιες αγορές βασικών εμπορευμάτων με κρίσιμα ορυκτά και μέταλλα σε σημείο που να θέσει εκτός λειτουργίας πολλές μη κινεζικές επιχειρήσεις που εξαρτώνται από την αγορά. Το μόνο πιθανό κίνητρο για να το κάνει αυτό είναι να κλειδώσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού για την Κίνα. Συνδυάζοντας προσεκτικά σχεδιασμένες πολιτικές ΑΞΕ με την ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού και την απαλλαγή από τον άνθρακα, η Ευρώπη μπορεί να αντισταθεί στην ηγεμονική στρατηγική του Πεκίνου.

Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο

Με τις “δίδυμες” στρατηγικές της, δηλαδή την αποφασιστική υποστήριξη της Ρωσίας και την ταχεία κατάκτηση της ευρωπαϊκής αγοράς αυτοκινήτων, η Κίνα αποτελεί σήμερα μεγαλύτερη απειλή για την ευημερία και την ασφάλεια της Ευρώπης από ό,τι σε οποιοδήποτε προηγούμενο σημείο. Η νέα ηγετική ομάδα των Βρυξελλών, υπό τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή που βρίσκεται υπό διαμόρφωση μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές της ΕΕ τον Ιούνιο, είναι σε μοναδική θέση να οξύνει την απάντηση της Ευρώπης σε αυτούς τους κινδύνους. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ηγείται της ευρωπαϊκής πολιτικής για την Κίνα και της έρευνας για τις επιδοτήσεις κατά της Κίνας. Η επερχόμενη Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ Κάγια Κάλλας έχει σαφή εικόνα για την απειλή που συνιστά η υποστήριξη της Κίνας προς τη Ρωσία. Η νέα ομάδα πρέπει να σχηματίσει ένα ενιαίο μέτωπο για να ωθήσει τα κράτη μέλη σε μια ισχυρότερη απάντηση προς το Πεκίνο.

Η Ευρώπη δεν έχει το χρόνο για μια αργή και σταδιακή προσέγγιση. Σε αντίθεση με το σοκ της Κίνας που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες σήκωσαν το βάρος της τεράστιας απώλειας μεριδίου αγοράς και θέσεων εργασίας στον τομέα της μεταποίησης, η επερχόμενη κατάσταση θα πλήξει περισσότερο την Ευρώπη. Αν το Πεκίνο κάνει ό,τι θέλει, η Ευρώπη θα μπορούσε να μετατραπεί σε κάτι περισσότερο από μια αποβιομηχανοποιημένη εξαγωγική αγορά για τα κινεζικά αγαθά και βιομηχανίες, ακόμη και όταν απειλείται από έναν αναγεννημένο ρωσικό στρατό στα σύνορά της. Και η πιθανότητα ότι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο θα πρέπει να ενθαρρύνει τους Ευρωπαίους να δράσουν τώρα και να μην χρησιμοποιούν την Κίνα ως αντιστάθμισμα έναντι πιθανών επιθετικών εμπορικών ενεργειών των ΗΠΑ προς την Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι θα δυσκολευτούν πολύ να εξηγήσουν σε μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να στηρίξουν την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή ασφάλεια, εάν οι ίδιοι δεν είναι σε θέση να δώσουν μια ισχυρή απάντηση στις προσπάθειες της Κίνας να υπονομεύσει και τα δύο. Είναι προς το βαθύτερο προσωπικό συμφέρον της Ευρώπης να δράσει τώρα.

Πηγή:Foreign Affairs, Militaire