“Πώς θα σώσουμε τον παράδεισο στον οποίο ζούμε!”

Συνέντευξη με τον καθηγητή Kamal Sarabandi, του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου IGARSS 2024, στην Αθήνα.

Ο κλάδος της ηλεκτρομαγνητικής, η τηλεπισκόπηση και μια φιλοσοφική αντίληψη που αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, γίνονται σύμμαχοι στην αποτεσματικότερη αντιμετώπιση της κλιματική αλλαγής. Η σαρανταετής εμπειρία του Kamal Sarabandi στην έρευνα εφαρμοσμένων ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, μετατρέπεται σε συμπυκνωμένη σοφία σε αυτή την αποκαλυπτική συνέντευξη.

Ο καθηγητής Kamal Sarabandi είναι διακεκριμένος Ιρανοαμερικανός επιστήμονας που κατέχει τhν έδρα Fawwaz T. Ulaby και την έδρα Μηχανικής Rufus S. Teesdale στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. To ερευνητικό ενδιαφέρον του καθηγητή Sarabandi περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα θεμάτων στον τομέα των εφαρμοσμένων ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Με την εξειδίκευσή του στα ραντάρ τηλεπισκόπησης μικροκυμάτων και χιλιοστοκυμάτων, στην ασύρματη τεχνολογία, στη διάδοση και μεταφορά ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, στα μεταϋλικά, στη σμίκρυνση κεραιών και τις νανοκεραίες, ο καθηγητής Sarabandi έχει συμβάλει καταλυτικά στην εξέλιξη της ηλεκτρομαγνητικής.

Καθηγητή Sarabandi, μπορείτε να μας πείτε τι σας παρακινεί ως επιστήμονα; 

Είμαι καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν. Ο τομέας της ερευνητικής μου εξειδίκευσης είναι τα εφαρμοσμένα ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Όταν ξεκίνησα το διδακτορικό μου, ήθελα να ασχοληθώ με κάτι που θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Ξέρετε, υπάρχουν πολλές διαφορετικές εφαρμογές των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που εκτείνονται από τις επικοινωνίες έως την άμυνα και την τηλεπισκόπηση. Εγώ ήθελα να χρησιμοποιήσω τα συστήματα ραντάρ για να κατανοήσω με ποιο τρόπο τα σήματα που εκπέμπουν τα ραντάρ αλληλεπιδρούν με το φυσικό τοπίο.

Σκέφτηκα τότε ότι ίσως αυτός είναι ένας τομέας με σημαντικό αντίκτυπο, στον οποίο θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω τόσο το μηχανικό όσο και μαθηματικό μου υπόβαθρο. Άρχισα, λοιπόν, να εξετάζω το θέμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Μιλάμε για το 1984, σχεδόν σαράντα χρόνια πριν. Η διατριβή μου, ήταν η πρώτη διατριβή -ή ανάμεσα στις πρώτες- που άρχισαν να εξετάζουν τη μοντελοποίηση της βλάστησης -είτε πρόκειται για δασική περιοχή είτε για καλλιεργημένη γη- και ο στόχος ήταν να μοντελοποιήσουμε μαθηματικά αυτά τα φαινόμενα, ώστε να μπορούμε να προβλέψουμε τι θα δει ένα ραντάρ μέσα από τέτοιους στόχους. Όπως γνωρίζετε, τα ραντάρ χρησιμοποιούνταν μόνο για την εύρεση στόχων όπως αεροσκάφη που προσγειώνονται σε αεροδρόμια ή για στρατιωτικές εφαρμογές. Εμείς χρησιμοποιήσαμε τα ραντάρ για να εξετάσουμε το έδαφος και να αξιολογήσουμε τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από το έδαφος. Αυτό που είδαμε είναι ότι το σήμα να είναι πολύ ευαίσθητο, γιατί η περισσότερη βλάστηση, όπως γνωρίζετε, είναι γεμάτη νερό, και το νερό έχει μεγάλη ηλεκτρομαγνητική απόκριση. Είναι σαν να ζεσταίνεις το φαγητό σου σε φούρνο μικροκυμάτων, επειδή έχει πολύ υψηλή διηλεκτρική σταθερά και η απόκριση σε αυτό το σήμα είναι αρκετά υψηλή.

Έτσι, με αυτόν τον τρόπο αρχίσαμε να μοντελοποιούμε τη βλάστηση. Έτσι ξεκίνησα. Ήθελα αυτό να είναι ένας τομέας έρευνας με σημαντική επίδραση. Ήθελα να αφιερώσω τη ζωή μου σε κάτι που θα έχει σημασία για την ανθρωπότητα συνολικά. Δεν ήθελα απλά να λύσω ένα πρόβλημα. Δεν ήθελα απλά να διορθώσω έναν πύργο κινητής τηλεφωνίας, για παράδειγμα, ή κάτι τέτοιο. Ας κάνω επίσης μια παρένθεση για να σας πω γιατί σκέφτηκα έτσι. Οι άνθρωποι δείχνουν προς τον ουρανό και νομίζουν ότι εκεί είναι ο παράδεισος. Λοιπόν, γνωρίζουμε ότι όλα τα αστέρια είναι φτιαγμένα από πλάσμα, ένα περιβάλλον γεμάτο εκρήξεις και αντιδράσεις σύντηξης. Έτσι, όταν κάποιος κοιτάζει πραγματικά τον ουρανό ή ένα αστέρι, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι αυτό μοιάζει περισσότερο με την κόλαση, όχι με τον παράδεισο. Ο μόνος παράδεισος που γνωρίζουμε είναι εδώ. Πώς σώζουμε λοιπόν τον παράδεισο μας; Αυτό πρέπει να είναι πραγματικά το σύνθημα της κοινωνίας μας. Πρέπει να σώσουμε αυτόν τον παράδεισο. Τον παράδεισο που μας δόθηκε από την προηγούμενη γενιά. Τον παράδεισο που δεν είναι μόνο για εμάς, αλλά και για την επόμενη γενιά που έρχεται. Έτσι, βρισκόμαστε σε ένα στάδιο όπου έχουμε αρχίσει να παρακολουθούμε και προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς η ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζει τον παράδεισο στον οποίο ζούμε. Δυστυχώς, οι περισσότερες από τις δραστηριότητές μας ήταν καταστροφικές για τον παράδεισο στον οποίο ζούμε.

Μόλις καταλάβουμε την επίδραση των πράξεών μας, είμαι σίγουρος ότι οι άνθρωποι είναι αρκετά έξυπνοι για να κάνουν διορθωτικές κινήσεις σχετικά με τον τρόπο που χρησιμοποιούμε την ενέργεια, τα ορυκτά καύσιμα και τον τρόπο που καταστρέφουμε τους πόρους του πλανήτη.

Είστε ακόμα αισιόδοξος; Έχουμε τον χρόνο για αυτό; 

Λοιπόν, ναι, είμαι αισιόδοξος. Επειδή νομίζω ότι αυτό που κάναμε ήταν απλώς προϊόν άγνοιας. Δεν ξέραμε πραγματικά τι συμβαίνει στον πλανήτη μας και νομίζαμε ότι ο πλανήτης έχει την ικανότητα να αντισταθμίζει, ό,τι και αν κάνουμε. Ότι υπάρχει ένας εγγενής μηχανισμός που ελέγχει τις διαδικασίες του περιβάλλοντος της Γης, του κλίματος, της βλάστησης, κ.λπ. Νομίζαμε ότι η Γη είναι αρκετά μεγάλη και θα αυτοδιορθωθεί, όσο και αν ρυπάνουμε. Αλλά αυτό δεν είναι σωστό. Και πώς το ξέρουμε αυτό; Επειδή όλες οι δραστηριότητες στις οποίες ασχολούνται οι επιστήμονες της γεωεπιστήμης και της τηλεπισκόπησης δείχνουν το αντίθετο. Γιατί προσπαθούμε να κατανοήσουμε αυτές τις διαδικασίες και να ενημερώσουμε τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, τους πολιτικούς, τη βιομηχανία και την κοινωνία γενικότερα για το τι είναι προς όφελός τους.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτό που κάνει ο καθένας από εμάς, έχει αντίκτυπο σε όλους. Αν οι ενέργειές μας είναι ευεργετικές για το περιβάλλον, τότε αυτές οι ενέργειες θα είναι επίσης ευεργετικές για όλους. Με αυτόν τον τρόπο τα πράγματα θα είναι αμοιβαία επωφελή. Αυτό θα είναι ευεργετικό τόσο για τη βιομηχανία, όσο και για το περιβάλλον, τα άλλα είδη σε αυτόν τον πλανήτη και για τους ανθρώπους. Πρέπει λοιπόν να βρούμε μια ισορροπία για ένα βιώσιμο μέλλον. Πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι ζούμε σε ένα κλειστό σύστημα, επομένως αυτό που κάνουμε, για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες θα έχει αντίκτυπο στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο και το αντίστροφο. Επειδή τώρα που έχουμε καλύτερη κατανόηση για το πώς συνδέονται αυτές οι διαδικασίες, έχουμε την ευκαιρία να διορθώσουμε τα λάθη του παρελθόντος.

Αν θα μπορούσατε να δώσετε μια συμβουλή στη νεότερη γενιά, ποια θα ήταν αυτή; 

Να επικεντρωθείτε σε αυτό: να διατηρήσετε τη ζωή σε αυτόν τον πλανήτη για τη νεότερη γενιά. Να σχεδιάσετε τη ζωή σας γύρω από αλτρουιστικούς στόχους, δεν θα πετύχετε μόνο εσείς, αλλά θα δώσετε και στους άλλους τη δυνατότητα να πετύχουν. Ξέρετε, είμαστε όλοι κοινωνικά όντα. Δεν μπορώ να έχω καλή ζωή σε μια κοινότητα, όταν η υπόλοιπη κοινότητα δεν έχει. Απλά συγκεντρωθείτε σε αυτό που είναι καλό για όλους, συμπεριλαμβανομένων όλων των μορφών ζωής. Αν οι ενέργειές σας είναι υπεύθυνες, τότε θα ωφελήσουν τους άλλους. Το λέω αυτό στα δικά μου παιδιά: μην επικεντρώνεστε μόνο στα χρήματα. Πολλοί άνθρωποι επικεντρώνονται μόνο στην αύξηση του δικού τους βιοτικού επιπέδου χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το κόστος ή τις συνέπειες. Ένα υψηλό βιοτικό επιπέδο, όσο υψηλό και αν είναι, δεν σας κάνει απαραίτητα ευτυχισμένους. Οι άνθρωποι έχουν ένα περιορισμένο φάσμα συναισθηματικών εμπειριών, που σημαίνει ότι υπάρχει ένα μέγιστο επίπεδο ευτυχίας ή θλίψης που μπορεί να νιώσει κανείς. Ο εγκέφαλος δεν μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα πέρα από τα καθορισμένα επίπεδα και έχει ενδιαφέρον ότι αυτά τα καθορισμένα επίπεδα είναι ανεξάρτητα από το μέσο επίπεδο βιοτικού επιπέδου. Επομένως, είναι ευεργετικό να επικεντρωθούμε στην επέκταση του δυναμικού φάσματος ευτυχίας του εγκεφάλου και στη διαχείριση της ζωής μας, για να παραμένουμε περισσότερο στη χαρούμενη πλευρά και λιγότερο στη θλιβερή πλευρά. Πρέπει να επικεντρωθούμε σε δραστηριότητες που μας φέρνουν διαρκή ευτυχία. Για παράδειγμα, η απώλεια χρημάτων μπορεί να μας κάνει λυπημένους, αλλά αν ποτέ δεν τα είχαμε, δεν θα νιώθαμε αυτήν την απώλεια. Αντίθετα, η βοήθεια προς κάποιον, φέρνει μια διαρκή αίσθηση ικανοποίησης. Γι’ αυτό μου αρέσει να δουλεύω με φοιτητές. Όταν μοιράζομαι μαζί τους κάποια γνώση και βλέπω τα μάτια τους να λάμπουν από κατανόηση, αυτή η στιγμή χαράς διαρκεί πολύ περισσότερο από την παροδική ευφορία του να κερδίσεις 10.000 δολάρια.

Αυτή είναι μια αντίληψη που αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωή. 

Ακριβώς! Γιατί η αντίληψή μας είναι εκείνη που πρέπει να αλλάξει για να σώσουμε τον πλανήτη. Όταν πρόκειται για περιουσίες και τη διατήρηση ενός υψηλού βιοτικού επιπέδου, συχνά θυμάμαι ένα ρητό του Πέρση φιλοσόφου Rumi: “Όλοι ανεβαίνουμε τη σκάλα της ζωής, αλλά είναι εγγυημένο ότι όλοι τελικά θα πέσουν. Όσο ψηλότερα ανεβαίνει κανείς, τόσο πιο σφοδρή είναι η πτώση.” Αυτή η σοφία λειτουργεί ως υπενθύμιση να επανεκτιμήσουμε τις προτεραιότητές μας και να επικεντρωθούμε σε ό,τι πραγματικά έχει σημασία.