Μπορεί η ανοικοδόμηση των σχέσεων Τουρκίας-Αιγύπτου να προσφέρει σανίδα σωτηρίας για τη Λιβύη;

Το πρόσφατο διπλωματικό “ξεπάγωμα” μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας, που σηματοδοτήθηκε από την επίσκεψη του Αιγύπτιου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στην Άγκυρα στις 4 Σεπτεμβρίου, αποτελεί αξιοσημείωτη εξέλιξη στο πολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής. Ενώ αυτή η προσέγγιση έχει πιθανές επιπτώσεις στη συνεχιζόμενη κρίση στη Λιβύη, παραμένει αβέβαιο αν θα αποφέρει τη σταθερότητα που πολλοί ελπίζουν. Ο συντονισμός μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας μπορεί να προσφέρει μια νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της Λιβύης, αλλά πρέπει να αντιμετωπίσει πολυάριθμα περιφερειακά και διεθνή συμφέροντα που θα μπορούσαν να περιπλέξουν την πρόοδο.

Ιστορικά, οι σχέσεις μεταξύ της Αιγύπτου και της Τουρκίας ήταν τεταμένες, ιδίως λόγω της αντίθετης στάσης τους στη Λιβύη. Και τα δύο έθνη έχουν υποστηρίξει αντίπαλες φατρίες, επιδεινώνοντας τις εντάσεις στη σύγκρουση. Η πρόσφατη προσέγγιση υποδηλώνει μια πιθανή αλλαγή, με τις δύο χώρες να εκφράζουν τη δέσμευση να υποστηρίξουν ταυτόχρονες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές στη Λιβύη. Αν και αυτό αποτελεί ένα θετικό βήμα προς την αντιμετώπιση της πολιτικής παράλυσης της Λιβύης, η κατάσταση παραμένει περίπλοκη και δεν είναι σαφές αν η συνεργασία τους θα οδηγήσει σε ουσιαστικές τομές.

Κεντρικό στοιχείο αυτής της εξελισσόμενης διπλωματικής σχέσης είναι η έκκληση για την απομάκρυνση των «παράνομων ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων» από τη Λιβύη. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τη μακροχρόνια θέση της Αιγύπτου, αλλά μπορεί να υποδηλώνει μια πιο διαφοροποιημένη προσέγγιση σε σύγκριση με προηγούμενες απαιτήσεις για πλήρη αποχώρηση των ξένων στρατιωτικών δυνάμεων. Η μετατόπιση αυτή θα μπορούσε να αποτελεί μια στρατηγική προσπάθεια εξισορρόπησης της επιρροής της Τουρκίας στη Λιβύη, ενώ παράλληλα επιδιώκει ευρύτερους στόχους σταθερότητας. Ωστόσο, μένει να φανεί πόσο μακριά θα φτάσει αυτή η ευθυγράμμιση στην πράξη, ιδίως δεδομένου του παγιωμένου ρόλου της Τουρκίας στην υποστήριξη της κυβέρνησης με έδρα την Τρίπολη.

Έργα ανασυγκρότησης

Η αναπροσαρμογή των θέσεων της Αιγύπτου και της Τουρκίας για τη Λιβύη θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για αυξημένο διπλωματικό συντονισμό, αλλά η κατάσταση επί τόπου παραμένει ασταθής. Η Αίγυπτος υποστηρίζει παραδοσιακά τον Εθνικό Στρατό και τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης που εδρεύει στα ανατολικά, ενώ η Τουρκία υποστηρίζει τη διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) στην Τρίπολη. Παρόλο που η προσέγγισή τους μπορεί να σηματοδοτήσει μια πιθανή ευθυγράμμιση συμφερόντων, η βαθύτερη συνεργασία θα αντιμετωπίσει πιθανότατα προκλήσεις, ιδίως δεδομένων των ανταγωνιστικών προτεραιοτήτων και της επιρροής άλλων περιφερειακών παραγόντων.

Ένας σημαντικός παράγοντας που παρακινεί αυτή τη διπλωματική δέσμευση είναι το κοινό συμφέρον τόσο του Καΐρου όσο και της Άγκυρας να διασφαλίσουν την οικονομική σταθερότητα της Λιβύης. Τουρκικές και αιγυπτιακές εταιρείες έχουν εξασφαλίσει τη μερίδα του λέοντος σε έργα ανάπτυξης και ανασυγκρότησης στη Λιβύη, και αμφότερες οι κυβερνήσεις έχουν να επωφεληθούν από ένα πιο σταθερό περιβάλλον που προάγει την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό το αμοιβαίο οικονομικό συμφέρον θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως κρίσιμο κίνητρο για τη συνεργασία, ακόμη και καθώς περιηγούνται στις πολιτικές περιπλοκές και τις περιπλοκές στον τομέα της ασφάλειας.

Ένα από τα βασικά ζητήματα που θα μπορούσαν να δοκιμάσουν την προσέγγιση είναι η συνεχιζόμενη κρίση της Κεντρικής Τράπεζας της Λιβύης (CBL). Η υποστήριξη της Τουρκίας σε ένα ευρύ φάσμα παρατάξεων στην Τρίπολη, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού της ΚΤΚ Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, έρχεται σε αντίθεση με τη σαφή στάση της Αιγύπτου που ευνοεί τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας Σαντίκ αλ Καμπίρ και αντιτίθεται στις προσπάθειες απομάκρυνσής του από το Προεδρικό Συμβούλιο και τον Ντμπέιμπα. Η απόκλιση αυτή αναδεικνύει την πολύπλοκη αλληλεπίδραση συμφερόντων μεταξύ των δύο εθνών και την επιρροή τους σε βασικούς θεσμούς της Λιβύης.

Οι πρόσφατες διπλωματικές δεσμεύσεις υποδηλώνουν ότι η στάση της Τουρκίας στην κρίση της CBL παραμένει κάπως ασαφής. Ωστόσο, την επομένη της συνάντησης του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Σίσι στην Άγκυρα, ο επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Τουρκίας Ιμπραήμ Καλίν στάλθηκε στην Τρίπολη για συζητήσεις με βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς. Ο Καλίν τόνισε τόσο στον Ντμπέιμπα όσο και στον Μενφί ότι η μονομερής προσπάθειά τους να απομακρύνουν τον Καμπίρ δεν θα είναι επιτυχής και ζήτησε να τερματιστεί η διαίρεση στο Ανώτατο Συμβούλιο του Κράτους (HCS) μετά τις αμφισβητούμενες εκλογές, όπου η προεδρία του Χαλίντ αλ-Μίσρι αμφισβητείται από τον σύμμαχο του Ντμπέιμπα, Μοχάμεντ Τακάλα. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο Καλίν συναντήθηκε με τον Μίσρι, αλλά δεν ασχολήθηκε με τον Τακάλα, σηματοδοτώντας την αναγνώριση του Μίσρι από την Τουρκία ως νόμιμου προέδρου του HCS. Ο Καλίν συνέστησε επίσης την επαναφορά του Καμπίρ για μια προσωρινή περίοδο ως την πιο πρακτική λύση για τη συνέχεια. Αυτή η τουρκική στάση ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές με τη θέση του Καΐρου τόσο για τα ζητήματα της CBL όσο και για το HCS, υποδεικνύοντας έναν βαθμό σύγκλισης μεταξύ των δύο εθνών σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα.

Οι αβεβαιότητες παραμένουν

Όσον αφορά το μέλλον, η προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει τη μελλοντική πορεία της Λιβύης, ιδίως όσον αφορά τη σταθεροποίηση του πολιτικού τοπίου και του τοπίου ασφαλείας της. Ωστόσο, ο δρόμος μπροστά μας δεν είναι καθόλου απλός. Τα συμφέροντα των βασικών διεθνών παικτών, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και άλλων περιφερειακών δυνάμεων, θα διαμορφώσουν σημαντικά το αποτέλεσμα αυτής της διπλωματικής μετατόπισης. Η εμπλοκή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Ρωσίας, ειδικότερα, προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο πολυπλοκότητας, καθώς επιδιώκουν τους δικούς τους στρατηγικούς στόχους στη Λιβύη, που κυμαίνονται από τα ενεργειακά συμφέροντα έως τη στρατιωτική επιρροή.

Ενώ η αυξημένη συνεργασία της Αιγύπτου και της Τουρκίας θα μπορούσε να προσφέρει ένα πλαίσιο για την αντιμετώπιση της πολιτικής κρίσης της Λιβύης, παραμένουν σημαντικές αβεβαιότητες. Η ικανότητά τους να μεσολαβήσουν μεταξύ των τοπικών φατριών, να υποστηρίξουν την ενοποίηση του μηχανισμού ασφαλείας της Λιβύης και να διαλύσουν τις πολιτοφυλακές θα εξαρτηθεί από την ικανότητά τους να εξισορροπήσουν τα δικά τους συμφέροντα με εκείνα άλλων ισχυρών παραγόντων στην περιοχή. Η επίτευξη διαρκούς σταθερότητας στη Λιβύη θα απαιτήσει προσεκτική πλοήγηση σε αυτές τις δυναμικές και δεν είναι καθόλου εγγυημένο ότι η προσέγγιση θα αποφέρει άμεσα ή απτά αποτελέσματα.

Συμπερασματικά, η προσέγγιση Τουρκίας-Αιγύπτου αποτελεί ένα πιθανό άνοιγμα για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Λιβύη, αλλά ο τελικός αντίκτυπός της παραμένει ασαφής. Ενώ υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι αυτή η διπλωματική στροφή θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο συντονισμένες προσπάθειες στη Λιβύη, η πολύπλοκη αλληλεπίδραση των περιφερειακών και διεθνών συμφερόντων, καθώς και οι παγιωμένες διαιρέσεις στο εσωτερικό της ίδιας της Λιβύης, υποδηλώνουν ότι η πρόοδος μπορεί να είναι αργή και δύσκολα επιτεύξιμη. Οι επόμενοι μήνες θα αποκαλύψουν κατά πόσον αυτή η προσέγγιση μπορεί να ξεπεράσει τον συμβολισμό και να μεταφραστεί σε ουσιαστικά βήματα προς την κατεύθυνση της επίλυσης της παρατεταμένης σύγκρουσης στη Λιβύη.

Πηγή:Al Monitor, Militaire