Η Σερβία θα «περικυκλωθεί» από τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μετά την πώληση της Άγκυρας στη Βοσνία

Η είδηση συνέπεσε με την επίσκεψη του προέδρου του Προεδρικού Συμβουλίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Ντένις Μπετσίροβιτς, στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά τη συνάντησή τους, ο Ερντογάν δήλωσε ότι η συνεργασία στους τομείς του στρατού και της ασφάλειας ήταν βασικό θέμα συζήτησης. Τόνισε ότι επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα στους τρόπους ενίσχυσης της συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία.

Εάν η πώληση πραγματοποιηθεί, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα γίνει η τέταρτη χώρα στα Βαλκάνια που θα χρησιμοποιήσει τουρκικά στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Η Ρουμανία, το Κοσσυφοπέδιο και η Αλβανία είχαν προηγουμένως ενσωματώσει τα UAV Bayraktar TB2 στα στρατιωτικά τους αποθέματα.

Η Σερβία έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για την πώληση μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar από την Τουρκία στις βαλκανικές χώρες. Ενώ η Σερβία είχε αρχικά προγραμματίσει να αγοράσει UAV Bayraktar από την Τουρκία, ανακοίνωσε το 2023 ότι εγκατέλειψε το σχέδιο, αν και τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η Τουρκία αρνήθηκε να πουλήσει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη Σερβία. Ωστόσο, ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς είχε δηλώσει το 2022 ότι ο Ερντογάν είχε υποσχεθεί να πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar στη Σερβία. Αργότερα η Σερβία εξήγησε ότι αποφάσισε να μην προχωρήσει στην αγορά σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πώληση UAV Bayraktar από την Τουρκία στον αμφιλεγόμενο γείτονά της, το Κοσσυφοπέδιο.

Το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο κήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008 χωρίς καθολική αναγνώριση, φέρεται να στοχεύει στη δημιουργία μιας στρατιωτικής δύναμης αποτελούμενης από 5.000 τακτικούς στρατιώτες και 3.000 εφέδρους. Η δύναμη αυτή θα συμπληρώνει τους υφιστάμενους 4.500 ειρηνευτικούς φρουρούς του ΝΑΤΟ στη χώρα.

Από το 2020 η Σερβία χρησιμοποιεί κινεζικής κατασκευής οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη CH-92A.

Ωστόσο, υπήρξε στενός διάλογος μεταξύ της Τουρκίας και της Σερβίας πριν από αρκετά χρόνια. Το 2019 η Τουρκία και η Σερβία υπέγραψαν στρατιωτική συμφωνία-πλαίσιο, την οποία η Σερβία επικύρωσε το 2020 και η Τουρκία ενέκρινε το 2022. Η συμφωνία, η οποία επιτρέπει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και εκπαίδευση, υποστηρίχτηκε θερμλα από Τούρκους αξιωματούχους ως μια πιο ολοκληρωμένη από την προηγούμενη συμφωνία του 2004. Είναι πιθανό η κυβέρνηση Ερντογάν να ανέβαλε ή να ακύρωσε την πώληση UAV στη Σερβία λόγω ανησυχιών ότι η αντιπολίτευση θα μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει εναντίον της κατά τη διάρκεια των εκλογών του 2023.

Ωστόσο, η πώληση μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία στο Κοσσυφοπέδιο οδήγησε σε επιδείνωση των σχέσεών της με τη Σερβία. Η κίνηση αυτή αύξησε τις εντάσεις, καθώς η Σερβία θεώρησε την πώληση ως πρόκληση για τα συμφέροντά της στην περιοχή.

Στις 16 Ιουλίου 2023 ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου Άλμπιν Κούρτι ανακοίνωσε ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2 που αγοράστηκαν από την Τουρκία έφτασαν στη χώρα. Ο Κούρτι κοινοποίησε μια φωτογραφία του Bayraktar TB2 στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τη λεζάντα: «Το Κοσσυφοπέδιο είναι τώρα ακόμη πιο ασφαλές». Ενώ ο Κούρτι δεν αποκάλυψε τον αριθμό των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που αποκτήθηκαν, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το Κόσοβο είχε αγοράσει πέντε και ότι το στρατιωτικό προσωπικό είχε προηγουμένως εκπαιδευτεί για τη χρήση τους.

Επιπλέον, η Τουρκία και το Κοσσυφοπέδιο υπέγραψαν στρατιωτική συμφωνία-πλαίσιο στις 29 Ιανουαρίου 2024. Η συμφωνία επικεντρώνεται στην ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των πωλήσεων όπλων, των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων και της εκπαίδευσης στρατιωτικού προσωπικού. Περιλαμβάνει επίσης την ανταλλαγή στρατιωτικών πληροφοριών, υλικοτεχνικής υποστήριξης και πόρων, είτε ως επιχορηγήσεις είτε μέσω πληρωμών, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία των διαβαθμισμένων πληροφοριών και των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.

Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς δήλωσε πρόσφατα στους δημοσιογράφους μετά τη στρατιωτική άσκηση «Fire Attack 2024» που διεξήγαγε ο σερβικός στρατός ότι τα UAV Bayraktar TB2, τα οποία απέκτησε το Κοσσυφοπέδιο πέρυσι, πέταξαν κοντά στη Σερβία στις 5 και 20 Ιουνίου. Ισχυρίστηκε ότι αυτά τα UAV χρησιμοποιήθηκαν για την παρακολούθηση των σερβικών στρατιωτικών δυνατοτήτων και δήλωσε: «Τα παρακολουθήσαμε στενά- σε άλλη στιγμή, δεν θα παρέμεναν στον αέρα για πολύ».

Ο Βούτσιτς ανέφερε επίσης ότι οι πτήσεις έγιναν σε μια περιοχή υπό τον έλεγχο της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο (KFOR) και δήλωσε ότι η Σερβία σέβεται τον έλεγχο της KFOR. Παρά ταύτα, υποστήριξε ότι η παρουσία των UAV είχε ως στόχο την ευρεία παρακολούθηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Σερβίας, αλλά δεν αποτελούσε άμεση απειλή για την ασφάλεια. Σε απάντηση, ο υπουργός Άμυνας του Κοσσυφοπεδίου Μακεντόντσι αρνήθηκε τους ισχυρισμούς, δηλώνοντας ότι οι ισχυρισμοί του Βούτσιτς ήταν αβάσιμοι.

Παρεμπιπτόντως, ο Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, ιδιοκτήτης της Baykar, της εταιρείας που κατασκευάζει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar, είναι γαμπρός του Ερντογάν. Ο Ερντογάν θεωρεί την Baykar ως οικογενειακή επιχείρηση και εμπορεύεται τα προϊόντα της σε πολλές χώρες, ιδίως στην Αφρική. Είναι γνωστό ότι ο Ερντογάν, τα μέλη της οικογένειάς του και οι επιχειρηματικοί του συνεργάτες επωφελούνται σημαντικά από την αμυντική βιομηχανία και τις πωλήσεις στρατιωτικού εξοπλισμού. Η Baykar αξιοποιεί κρατικούς πόρους και αποκομίζει σημαντικά κέρδη τόσο στις τοπικές όσο και στις διεθνείς αγορές μέσω των πωλήσεων όπλων, για τις οποίες ο Ερντογάν είναι ο μοναδικός υπεύθυνος λήψης αποφάσεων. Ένας βασικός λόγος για την επιλογή τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών είναι ότι η Τουρκία έχει συντομότερη διαδικασία έγκρισης εξαγωγών σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ και ο αδελφός του Χαλούκ εμφανίστηκαν πρόσφατα στον τελευταίο κατάλογο δισεκατομμυριούχων του Forbes.

Τον Αύγουστο ο Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ μοιράστηκε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με μια επίσκεψη στη Βοσνία με την οικογένειά του.

Πηγή: Nordic Monitor, Militaire