Βαλτική Θάλασσα: Εντείνονται οι φόβοι για πετρελαιοκηλίδες – Ο ρόλος των ρωσικών δεξαμενόπλοιων

Τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό αργό πετρέλαιο μέσω των επικίνδυνων θαλάσσιων στενών της Δανίας αρνούνται όλο και περισσότερο τις υπηρεσίες των πλοηγών, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες πετρελαιοκηλίδας στα ανοικτά των ακτών της χώρας.

Τους τρεις μήνες μέχρι τον Ιούλιο, το 20% όλων των λεγόμενων δεξαμενόπλοιων του σκιώδους στόλου που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο μέσω των στενών της Δανίας αρνήθηκαν τη βοήθεια των ειδικών που γνωρίζουν τα τοπικά ύδατα, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg και η Danwatch, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση ερευνητικής δημοσιογραφίας με έδρα την Κοπεγχάγη. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε από 4% ένα χρόνο νωρίτερα.

Όπως μεταδίδει το Bloomberg, τα στενά διασχίζονται καθημερινά από πλοία και άλλες θαλάσσιες μεταφορές και η πλοήγηση να είναι δύσκολη. Υπάρχουν πολλές αμμοθίνες, ισχυρά ρεύματα και ποικίλα βάθη νερού. Η χρήση πλοηγών συνιστάται από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό και αποτελεί κοινό τόπο εδώ και δεκαετίες, συμβάλλοντας στην αποφυγή κάθε είδους μεγάλης πετρελαιοκηλίδας.

Όμως η Μόσχα, η οποία δεν έχει εύκολη πρόσβαση στα κύρια δεξαμενόπλοια του κόσμου λόγω των δυτικών κυρώσεων, βασίζεται όλο και περισσότερο σε έναν στόλο πλοίων που είναι παλαιότερα, κακοσυντηρημένα, έχουν αδήλωτους ιδιοκτήτες και αμφίβολη ασφάλιση. Αυτά τα πλοία, τα οποία αντιπροσωπεύουν πλέον μακράν το μεγαλύτερο κομμάτι της ρωσικής μεταφοράς πετρελαίου, είναι τα κυριότερα που αρνούνται την πλοήγηση.

Από τις αρχές του 2023, σχεδόν 1.200 δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό αργό έχουν εγκαταλείψει τη Βαλτική Θάλασσα και το μερίδιο των πλοίων του σκιώδους στόλου σε αυτή την καταμέτρηση έχει αυξηθεί. Τους τρεις μήνες έως το τέλος Ιουλίου, έξι στα 10 φορτία μεταφέρθηκαν με δεξαμενόπλοια του σκιώδους στόλου. Αυτό είναι αυξημένο από περίπου τέσσερα στα δέκα το πρώτο τρίμηνο του 2023.

Ένα στα πέντε από αυτά τα πλοία απέρριψε τις υπηρεσίες Δανών πιλότων από τον Μάιο έως τον Ιούλιο. Αυτό είναι αυξημένο από περίπου ένα στα 20 πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με τα στοιχεία που ελήφθησαν στο πλαίσιο αιτήματος της Danwatch για την ελευθερία της πληροφόρησης. Η αύξηση αυτή είναι ένα ακόμη παράδειγμα του πόσο ανίσχυρη είναι η Δανία – και η Ευρωπαϊκή Ένωση ευρύτερα – όταν πρόκειται να αντιμετωπίσει μια ευρέως αναγνωρισμένη περιβαλλοντική απειλή.

Τα στενά υπόκεινται σε συνθήκη ελεύθερης ναυσιπλοΐας που χρονολογείται από το 1857, η οποία έδωσε σε όλα τα πλοία το δικαίωμα διέλευσης και κατέστησε την πρόσληψη πιλότων εθελοντική. Τόσο ο Ναυτιλιακός Οργανισμός του ΟΗΕ, ο ΙΜΟ, όσο και οι δανικές αρχές συνιστούν τη χρήση τους.

Εάν η Κοπεγχάγη προσπαθήσει να καταστήσει τους πλοηγούς υποχρεωτικούς, θα μπορούσε να διακινδυνεύσει να ανταγωνιστεί το Κρεμλίνο και να διαταράξει μια βασική πηγή του παγκόσμιου εφοδιασμού με πετρέλαιο. Ένα απλό ταξίδι κοστίζει σχεδόν 70.000 κορώνες Δανίας (περίπου 10.000 δολάρια). Οι πιλότοι έχουν επικρίνει την κατάσταση των πλοίων που τους ζητείται να οδηγήσουν.

Τον Μάρτιο, η Danwatch ανέφερε ότι ένας μεγάλος αριθμός πλοίων που πλέουν χωρίς πλοηγούς το έχουν κάνει επικίνδυνα, δεν μπορούν να επικοινωνήσουν ή δεν επικοινωνούν με σαφήνεια. Επικαλέστηκε σχεδόν 100 εσωτερικές αναφορές από τη Διοίκηση του Πολεμικού Ναυτικού της Δανίας.

Οι αυξανόμενοι κίνδυνοι που εγκυμονούν τα πλοία αναδείχθηκαν από μια σειρά συνεντεύξεων που πραγματοποίησε το Bloomberg με πλοηγούς νωρίτερα αυτό το μήνα. Ο Μίκαελ Πέντερσεν, ο οποίος βοηθάει τα πλοία να πλέουν στα ύδατα της Δανίας εδώ και 22 χρόνια, περιέγραψε τα δεξαμενόπλοια του σκιώδους στόλου ως «παλιούς σωρούς από σκουπίδια». Τα πληρώματα παλεύουν με απαρχαιωμένους χάρτες και εξοπλισμό τόσο παλιό που είναι δύσκολο να λειτουργήσει.

Τα δεξαμενόπλοια που είναι φορτωμένα με ρωσικό αργό πετρέλαιο συνήθως βρίσκονται σε βάθος 14 έως 15 μέτρων μέσα στο νερό, όπως δείχνουν τα δεδομένα εντοπισμού πλοίων. Στα ανοικτά του νησιού Agersø, περίπου στα μισά της διαδρομής, τα πλοία πρέπει να κάνουν δύο στροφές 40 μοιρών σε γρήγορη διαδοχή για να αποφύγουν τα ρηχά νερά στα ανοικτά του βόρειου άκρου του νησιού Langeland.

Στο σημείο αυτό το πλωτό κανάλι για τα εν λόγω πλοία έχει πλάτος μικρότερο από ένα μίλι, σύμφωνα με τους ναυτικούς χάρτες που είδε το Bloomberg. Αυτό αφήνει ελάχιστα περιθώρια για λάθη.

Η έλλειψη τοπικών γνώσεων, σε συνδυασμό με τα παλιά πλοία και τα κακώς προετοιμασμένα πληρώματα, αυξάνει τον κίνδυνο ατυχήματος που θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για το θαλάσσιο οικοσύστημα και την ακτογραμμή αυτής της εύθραυστης υδάτινης οδού.