Νέα ώθηση στην ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου

Η χθεσινή συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Χριστοδουλίδη εξέπεμψε ένα θετικό πολιτικό μήνυμα και προχώρησε στη διευθέτηση σοβαρών εκκρεμοτήτων που αφορούν την προώθηση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου.

Παρόλο που οι δύο ηγέτες δεν αναφέρθηκαν συγκεκριμένα στην ηλεκτρική διασύνδεση κατά τη διάρκεια της σύντομης δήλωσής τους, η ανακοίνωση της Κυπριακής Προεδρίας τονίζει ότι «επαναβεβαιώθηκε το ενδιαφέρον και η πολιτική δέσμευση Κύπρου και Ελλάδας για την υλοποίηση αυτού του έργου, το οποίο έχει υψηλή στρατηγική και οικονομική σημασία». Επιπλέον, ο Νίκος Χριστοδουλίδης «…επιβεβαίωσε τη δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας να συμμετάσχει στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου το συντομότερο δυνατόν, αφού ολοκληρωθεί η μελέτη της δέουσας επιμέλειας και η σύσταση της εταιρείας ειδικού σκοπού, για την οποία διεξάγονται προχωρημένες διαβουλεύσεις και με τρίτες χώρες».

Αυτό σημαίνει ότι η συμμετοχή της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας που θα αναλάβει την υλοποίηση του έργου των 100 εκατομμυρίων ευρώ παραμένει ακόμη ανοιχτή. Σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται ότι η ΡΑΕΚ θα εγκρίνει το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, πιθανότατα μέχρι την Παρασκευή, το οποίο περιλαμβάνει την ανάκτηση από τον ΑΔΜΗΕ ποσού 125 εκατομμυρίων ευρώ από την Κύπρο μέχρι την ολοκλήρωση του έργου, καθώς και την παράταση της παραχώρησης αυξημένου ποσοστού απόδοσης κεφαλαίου (premium WACC) για 17 χρόνια αντί για 12, όπως αρχικά προβλεπόταν. Επίσης, αναμένεται να εξεταστεί το θέμα του επιμερισμού του κόστους σε περίπτωση που το έργο επηρεαστεί από γεωπολιτικούς κινδύνους.

Εάν όλα εξελιχθούν όπως αναμένεται, θα δοθεί το «πράσινο φως» για την πρόοδο του έργου από τη γαλλική εταιρεία Nexans, η οποία έχει θέσει προθεσμία για την λήψη αποφάσεων. Παρά το γεγονός ότι η γαλλική εταιρεία είναι απίθανο να αποσυρθεί από το έργο, δεδομένης της σημαντικής έκθεσής της σε αυτό.

Πριν από σχεδόν δέκα χρόνια, όταν παρουσιάστηκε το φιλόδοξο σχέδιο για την ηλεκτρική διασύνδεση Ευρώπης-Ασίας μέσω ενός υποθαλάσσιου καλωδίου που θα συνέδεε το Ισραήλ με την Ελλάδα μέσω Κύπρου, το έργο αυτό έγινε δεκτό ως καινοτόμο και οραματικό. Δεν ήταν μόνο οικονομικής, αλλά και στρατηγικής σημασίας.

Το σχέδιο αυτό θα εξασφάλιζε την ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου, η οποία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, είναι απομονωμένη από τα ευρωπαϊκά δίκτυα. Ταυτόχρονα, θα προσέφερε μια αμφίδρομη ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Ευρώπης και Ισραήλ. Έτσι, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στο Ισραήλ από φυσικό αέριο ή ανανεώσιμες πηγές θα μπορούσε να μεταφέρεται στην Ευρώπη, ενώ το Ισραήλ θα αποκτούσε αυτονομία σε περιπτώσεις ελλείψεων λόγω γεωπολιτικών παραγόντων. Επιπλέον, το σχέδιο αυτό θα αποτελούσε μια εναλλακτική πηγή ενέργειας για την Ε.Ε., συνδέοντας το Ισραήλ με την Ευρώπη και δημιουργώντας μια «γέφυρα» διασύνδεσης.

Οι ανησυχίες και οι επιφυλάξεις της κυπριακής πλευράς είναι σε κάποιο βαθμό κατανοητές. Η πιθανή μη ολοκλήρωση του έργου, μετά την αποτυχία του Τερματικού στο Βασιλικό, θα έχει σοβαρές συνέπειες για την κυπριακή οικονομία, καθώς η Κυπριακή Δημοκρατία θα έχει επενδύσει σημαντικά ποσά, τόσο για τη συμμετοχή της στο έργο όσο και μέσω της επιβάρυνσης των Κυπρίων καταναλωτών.

Από την ελληνική πλευρά, είναι προφανές ότι η στάση της Λευκωσίας έχει προκαλέσει εκνευρισμό, καθώς φαίνεται ότι η Λευκωσία είτε δεν επιθυμεί το έργο και συνεχώς το αναβάλλει, είτε προσπαθεί να αποφύγει οποιαδήποτε οικονομική επιβάρυνση και ρίσκο. Θεωρεί ότι ένα έργο που, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, θα ωφελήσει τους Κύπριους καταναλωτές και την κυπριακή οικονομία, θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί σχεδόν αποκλειστικά από την Ελλάδα.

Φυσικά, μετά τη χθεσινή συνάντηση φαίνεται ότι υπάρχει προοπτική για την επίλυση του αδιεξόδου, αν και η Κύπρος έχει αποφασίσει να αναβάλει για τους επόμενους μήνες την απόφαση σχετικά με τη συμμετοχή της στη μετοχική σύνθεση της εταιρείας.

Όσον αφορά την απόφαση για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, είναι σαφές ότι η οικονομική βιωσιμότητα και σκοπιμότητα του έργου παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ωστόσο, η Αθήνα και η Λευκωσία θα πρέπει να εξετάσουν τη συνολική εικόνα και να κατανοήσουν ότι η απόφαση για αυτό το έργο έχει κυρίως πολιτική διάσταση και μάλιστα στρατηγικό χαρακτήρα. Επιπλέον, οι αποφάσεις αυτές δεν είναι ούτε δωρεάν ούτε απαλλαγμένες από σημαντικό γεωπολιτικό ρίσκο.