Η υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στο επίκεντρο του ελληνοτουρκικού διαλόγου

Το πρώτο «αναγνωριστικό» βήμα για την εξερεύνηση της δυνατότητας οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αναμένεται να πραγματοποιηθεί σύντομα από τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών, μετά την εντολή που έλαβαν από τους Κυριάκο Μητσοτάκη και Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια της σύντομης συνάντησής τους στη Νέα Υόρκη.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι κ. κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν θα αναλάβουν την ευθύνη για τις προκαταρκτικές συνομιλίες. Εφόσον αυτές αποδώσουν καρπούς, τον Ιανουάριο, κατά τη διάρκεια του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Άγκυρα, θα δοθεί το πράσινο φως για τις τελικές διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα περιλαμβάνουν και χαρτογραφικές αναλύσεις.

Οι ίδιες πηγές υπογράμμισαν ότι κατά τις προκαταρκτικές συνομιλίες μεταξύ του Γεραπετρίτη και του Φιντάν θα εξεταστούν οι δυνατότητες σύγκλισης σχετικά με το εύρος της διαφοράς, το εφαρμοστέο δίκαιο και τις γενικές αρχές που θα διέπουν τις συνομιλίες, καθώς και το χρονοδιάγραμμα αυτής της διαδικασίας.

Η ελληνική κυβέρνηση, μέσω του υπουργού Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτη, αναφέρεται εδώ και εβδομάδες σε μια «ιστορική ευκαιρία» για τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, ενώ και ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης μίλησε για «ευκαιρία» στις σχέσεις των δύο χωρών κατά την ομιλία του στον ΟΗΕ. Στο μήνυμά του την Κυριακή, ο πρωθυπουργός τόνισε ότι η συζήτηση με την Τουρκία δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε σε όλα, αλλά απέφυγε να επισημοποιήσει την έναρξη αυτής της διαδικασίας.

Η Αθήνα εκτιμά ότι η διαδικασία προσέγγισης έχει αποδώσει και εάν δεν επιχειρηθεί τώρα η προσπάθεια επίλυσης της διαφοράς δύσκολα θα βρεθεί στο μέλλον αντίστοιχο κλίμα ώστε να υπάρξει μια σοβαρή προσπάθεια για συμφωνία στο θέμα της οριοθέτησης.

Αυτή η αντίληψη βεβαίως έχει να κάνει και με τη διαπίστωση ότι η διαδικασία προσέγγισης έχει τα όρια της και κάθε παράταση έστω και με αυτόν διάλογο θα είναι ευπρόσδεκτη, καθώς όσο υπάρχει η μεγάλη εκκρεμότητα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, το καλό κλίμα θα είναι ευάλωτο και εύθραυστο και ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να ανατραπεί και να επιστρέψουμε με μεγαλύτερη μάλιστα «ορμή» στις εντάσεις του πρόσφατου παρελθόντος.

Στις συνομιλίες μεταξύ Γεραπετρίτη και Φιντάν, είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν αρκετά ζητήματα: η εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας, η αναγνώριση της γενικής αρχής ότι τα νησιά έχουν πλήρη επήρεια, η απουσία «γκρίζων ζωνών», η διαπραγμάτευση που θα αφορά το σύνολο των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ως ενιαία οντότητα, η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων που θα προηγηθεί και δεν θα αποτελεί μέρος της διαπραγμάτευσης, η μη λήψη υπόψη του Τουρκολυβικού Μνημονίου στην οριοθέτηση, καθώς και η παραπομπή της διαφοράς στη Χάγη με συνυποσχετικό σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία.

Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι, δεδομένου ότι η κυβέρνηση ανέλαβε το ρίσκο να ξεκινήσει πολιτική διαπραγμάτευση, έστω και άτυπη, το περιεχόμενο των συνομιλιών των δύο υπουργών εξωτερικών δεν θα είναι δεσμευτικό για καμία από τις δύο πλευρές αν δεν καταλήξουν σε συμφωνία.

Ένα ακόμα ζήτημα που απασχολεί είναι ότι στο υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει ακόμη συσταθεί μια υποστηρικτική ομάδα από ειδικούς, νομικούς και έμπειρους διπλωμάτες, προκειμένου να γίνει η απαραίτητη προετοιμασία για την παροχή της νομικής και τεχνικής υποστήριξης που θα χρειαστεί ο υπουργός Εξωτερικών σε μια τόσο κρίσιμη διαπραγμάτευση.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, κατά τις δηλώσεις του την Παρασκευή μετά την προσευχή, ρωτήθηκε για τα ελληνοτουρκικά και προκάλεσε σύγχυση, αναφέροντας ότι ο πρέσβης στην Αθήνα, Τσαγκαταϊ Ερτσιγιές, θα αναλάβει τις συνομιλίες με τον ομόλογό του, χωρίς να διευκρινίσει τι ακριβώς εννοεί.

Ο Τούρκος πρεσβευτής στην Αθήνα θεωρείται ο πιο έμπειρος σε θέματα οριοθετήσεων στο τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, καθώς υπηρέτησε ως διευθυντής της αρμόδιας Διεύθυνσης και κατά τη διάρκεια της θητείας του υπογράφηκε το Τουρκολυβικό Μνημόνιο, ενώ κατατέθηκαν μονομερώς οι χάρτες της Γαλάζιας Πατρίδας στον ΟΗΕ.