Ομαδικά πυρά για το χωροταξικό του Τουρισμού

Η υπερδόμηση, η παντελής έλλειψη της έννοιας της φέρουσας ικανότητας (πόσες κλίνες αντέχει μια περιοχή), η μονοκαλλιέργεια των μεγάλων και σύνθετων καταλυμάτων στις εκτός σχεδίου περιοχές, αλλά και o περιορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης (Αirbnb) είναι μερικές από τις κόκκινες γραμμές που βάζουν οι φορείς της τουριστικής βιομηχανίας εν όψει της θεσμοθέτησης του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έδωσε νέα δεκαήμερη παράταση στη διαβούλευση, που θα ολοκληρωθεί στα τέλη Σεπτεμβρίου, προκειμένου να αντιμετωπίσει το αυξημένο ενδιαφέρον για υποβολή απόψεων και παρατηρήσεων στο πλαίσιο του νέου σχεδιασμού. Ωστόσο πληθαίνουν οι φωνές της αγοράς που εκτιμούν ότι το νέο Ειδικό Χωροταξικό χρειάζεται να τροποποιηθεί καθώς κινδυνεύει να προσβληθεί, όπως και τα προηγούμενα, στο ΣτΕ και η χώρα να συνεχίσει να αναπτύσσει την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας χωρίς σχεδιασμό. Οι θεσμικοί φορείς του τουρισμού στηρίζουν αυτή την άποψη στο υπόμνημα που έχει υποβληθεί ήδη από 11 περιβαλλοντικές οργανώσεις, το οποίο αποδομεί πλήρως όλο τον σχεδιασμό λέγοντας ότι στερείται επαρκούς επιστημονικής τεκμηρίωσης, προωθεί χωρίς προϋποθέσεις τις τουριστικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, ενώ συνεχίζει «το καταστροφικό μοντέλο της εκτός σχεδίου δόμησης».

Ακόμη και σε ώριμες περιοχές δεν τίθενται περιορισμοί στην περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη, ενώ επισημαίνεται ότι για την αντιμετώπιση του φαινομένου του κορεσμού παραπέμπει σε μελλοντικές μελέτες φέρουσας ικανότητας χωρίς να δίνει τις απαραίτητες κατευθυντήριες γραμμές. Για όλους αυτούς τους λόγους οι οργανώσεις ζητούν την αναθεώρησή του με σκοπό να αντιμετωπιστούν και όλες οι προκλήσεις της εποχής, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, αλλά και τα έντονα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που προκαλεί η ασύδοτη τουριστική ανάπτυξη.

«Πυρ» από τα Κυκλαδονήσια

Σε ανάλογο ύφος είναι οι παρατηρήσεις που καταθέτουν με καταιγιστικό τρόπο και οι νησιωτικοί φορείς που επηρεάζονται από τον νέο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Ο Δήμος Θήρας, στη δική του αναφορά στο πλαίσιο της διαβούλευσης, επισημαίνει ότι το περιβάλλον στο οποίο διαμορφώνεται το Χωροταξικό -από την ανάθεσή του μέχρι σήμερα- έχει αλλάξει δραματικά, σε βαθμό μάλιστα που για νησιά όπως η Σαντορίνη κρίνεται σε λανθασμένη κατεύθυνση. Γι’ αυτό ζητά την αναστολή της ανάπτυξης κάθε νέας κλίνης στο νησί, αλλά και όλων των στρατηγικών επενδύσεων, καθώς και να μπουν απαγορεύσεις σε νέες κλίνες διαμοιρασμού και βραχυχρόνιων μισθώσεων. Οι ξενοδόχοι, από την πλευρά τους, προτείνουν, μεταξύ άλλων, περιορισμούς στη νέα δόμηση σε εκτός σχεδίου περιοχές (στις 100 κλίνες), αλλά και διαφορετική αντιμετώπιση για τη μοναδική Καλντέρα από τους υπόλοιπους οικισμούς.

Θα πρέπει, όπως τονίζουν, να μελετηθούν οι οικισμοί της Οίας, των Φηρών, του Ημεροβιγλίου με ιδιαίτερη προσοχή και να προσδιοριστούν ειδικοί όροι δόμησης και χρήσης. Ζητούν επίσης να δημιουργηθεί βιομηχανική περιοχή στον Μονόλιθο ώστε όλες οι βιοτεχνικές μονάδες να είναι συγκεντρωμένες σε ένα σημείο, αλλά και να προστατευτούν οι εκτάσεις γεωργικής γης και κυρίως οι αμπελώνες.

Δριμεία είναι η κριτική που αναπτύσσει και το Επιμελητήριο Κυκλάδων, επισημαίνοντας ότι ο σχεδιασμός δεν καλύπτει τις ιδιαιτερότητες των νησιών του Αιγαίου. «Αισθανόμαστε πως δεν έχει μελετηθεί σωστά η περιοχή μας με τις διαφορετικές ταχύτητες τουριστικής ανάπτυξης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, η ένταξη της Ερμούπολης και της νότιας Τήνου στην κατηγορία Περιοχές Ελέγχου (κορεσμένες), αλλά και της άγονης βόρειας Σύρου σαν αναπτυσσόμενη περιοχή. Σε ό,τι αφορά τις κατεξοχήν Περιοχές Ελέγχου, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, δεν έχει μελετηθεί σε βάθος ένα πλαίσιο που να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των εμβληματικών αυτών προορισμών σε σχέση με την τουριστική τους ανάπτυξη και τα όσα προβλήματα αντιμετωπίζουν συνολικά. «Αντίθετα», όπως επισημαίνεται, «κύριο χαρακτηριστικό του νέου πλαισίου είναι η προώθηση των μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων, οι οποίες ουσιαστικά επιτρέπονται παντού, ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές και σε ακατοίκητες νησίδες».

Στελέχη της τουριστικής αγοράς επισημαίνουν ότι είναι σημαντικό το Χωροταξικό του Τουρισμού να δώσει το περίγραμμα του σχεδιασμού και τις γενικές κατευθύνσεις με βάση τις μελέτες φέρουσας ικανότητας που θα εκπονηθούν για κάθε περιοχή, ώστε στη συνέχεια ο τοπικός πολεοδομικός σχεδιασμός σε συνεννόηση και με την τοπική κοινωνία και τους φορείς της κάθε δημοτικής ενότητας να καθορίσουν πώς θέλουν να χαράξουν το μέλλον τους. Ο χαρακτήρας άλλωστε της ανάπτυξης και η έκταση είναι στοιχεία που θα καθοριστούν και από τους μελετητές, καθώς άλλοι είναι συντηρητικοί στον σχεδιασμό και άλλοι όχι – κι αυτό αποτελεί ένα στοιχείο που πρέπει να εκτιμηθεί.

Ενστάσεις στην ομαδοποίηση των νησιών

Ενα άλλο σημείο για το οποίο υπάρχουν μεγάλες ενστάσεις στον σχεδιασμό από τους ξενοδόχους είναι σε ό,τι αφορά την ομαδοποίηση των νησιών. Η ομαδοποίηση είναι η ίδια με τα προηγούμενα Χωροταξικά και έχει ληφθεί με κριτήριο την τουριστική ανάπτυξη. Αυτό όμως, σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, δημιουργεί μεγάλη ανομοιογένεια γιατί τα νησιά δεν έχουν μια ενιαία ταυτότητα αφού καθένα από αυτά έχει τις ιδιαιτερότητές του: άλλα είναι με διάσπαρτους οικισμούς, άλλα, όπως η Αστυπάλαια, είναι ένας κεντρικός οικισμός πάνω σε ένα βουνό κ.ά.

Επομένως η μορφολογία και οι υποδομές που έχει κάθε νησί και οι δυνατότητες σε φυσικούς πόρους διαφοροποιούνται μεταξύ τους. «Δεν μπορεί, για παράδειγμα, τα μεγάλα νησιά, όπως η Λέσβος, η Κέρκυρα, η Κεφαλονιά, η Ζάκυνθος, η Κάρπαθος, να έχουν τις ίδιες δυνατότητες ανάπτυξης και να είναι στην ίδια κατηγορία με άλλα, όπως η Σύμη, η Αντίπαρος, η Αστυπάλαια, η Σαμοθράκη και η Σκόπελος», επισημαίνουν.

Airbnb

Κόκκινο πανί για τις τουριστικές επιχειρήσεις αποτελεί και η ανάπτυξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης, για την οποία το Χωροταξικό του Τουρισμού δίνει κατεύθυνση περιορισμού και προβλέπει ότι θα πρέπει να καθοριστεί σε σχέση με τον αριθμό των κλινών των τουριστικών καταλυμάτων. Σήμερα στην αγορά υπάρχουν 1.050.000 σπίτια βραχυχρόνιας μίσθωσης βάσει των δεδομένων από τις πλατφόρμες ακινήτων, ενώ οι αντίστοιχες κλίνες στα ξενοδοχεία είναι 960.000-970.000. Αυτό, όπως τονίζεται, δείχνει ότι όσες κλίνες χτίστηκαν σε ξενοδοχεία τα τελευταία 70 χρόνια έγιναν με τη βραχυχρόνια μίσθωση τα τελευταία 7 χρόνια.

Την προσοχή εφιστά ο τουριστικός τομέας και στην επιβολή του πράσινου τέλους για τις αναπλάσεις που απορρίπτει κατηγορηματικά, αλλά και στον τομέα της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε σχέση με το τοπίο. Το θέμα με τα θαλάσσια αιολικά πάρκα και αντίστοιχα τα χερσαία αιολικά εκτιμάται ότι πρέπει να μπει κάτω από άλλη βάση σε σχέση με τις περιοχές που έχουν δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης. Χρειάζεται, όπως αναφέρουν, ένα πιο αυστηρό πλαίσιο σε ό,τι αφορά τη χωροθέτηση της αιολικής ενέργειας με επίκεντρο τα νησιά των Κυκλάδων και του Αιγαίου που έχουν μεγάλο τουριστικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον.

Πηγή: newmoney.gr–ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΖΑΝΝΕ