Από τη Συρία στην Ουκρανία: Τι οδηγεί την Μόσχα στη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν;

Η Ρωσία αντιμετωπίζει τόσο προκλήσεις όσο και ευκαιρίες στη σύγκρουση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή. Αναλυτές που μίλησαν στο Al-Monitor δήλωσαν ότι μια κλιμάκωση θα μπορούσε να επηρεάσει τη θέση της Ρωσίας στη Συρία καθώς και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Το Ιράν πραγματοποίησε μεγάλη πυραυλική επίθεση κατά του Ισραήλ την 1η Οκτωβρίου, προκαλώντας ζημιές σε ορισμένες ισραηλινές εγκαταστάσεις ασφαλείας. Η Ισλαμική Δημοκρατία δήλωσε ότι η επίθεση ήταν μια απάντηση στη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια τον Ιούλιο στην Τεχεράνη και στο ισραηλινό χτύπημα στη Βηρυτό τον Σεπτέμβριο που σκότωσε τον ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, τον Ιρανό διοικητή Αμπάς Νιλφορουσάν και άλλους. Το Ισραήλ έχει ορκιστεί να απαντήσει στο Ιράν, αν και τα αντίποινα δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί. Η ισραηλινή εισβολή στο νότιο Λίβανο συνεχίζεται

Η Ρωσία επέκρινε το Ισραήλ μετά την πυραυλική επίθεση. Ο πρεσβευτής του Κρεμλίνου στα Ηνωμένα Έθνη, Βασίλι Νεμπένζια, δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ την επομένη του περιστατικού ότι το Ισραήλ επιδιώκει «άμεση σύγκρουση» με το Ιράν.

«Γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η ισραηλινή ηγεσία σχεδιάζει να κάνει ό,τι χρειάζεται για να προκαλέσει μια άμεση σύγκρουση μεταξύ του Ιράν, του κύριου περιφερειακού αντιπάλου του, και των Ηνωμένων Πολιτειών», δήλωσε ο Νεμπένζια, όπως μετέδωσε το επίσημο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριαμπκόφ δήλωσε στις 3 Οκτωβρίου ότι η Ρωσία διατηρεί «στενότερη επαφή με το Ιράν» εν μέσω της κρίσης στην περιοχή, σύμφωνα με το Tass. Ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν συναντήθηκε με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν σε διάσκεψη στο Τουρκμενιστάν την περασμένη εβδομάδα. Ο Πούτιν περιέγραψε τις σχέσεις Ιράν-Ρωσίας ως συνεργατικές κατά τη διάρκεια της συνάντησης, λέγοντας ότι μοιράζονται παρόμοιες απόψεις για «τρέχοντα γεγονότα», χωρίς να αναφέρει λεπτομέρειες.

«Συνεργαζόμαστε ενεργά στη διεθνή σκηνή και οι εκτιμήσεις μας για τα τρέχοντα γεγονότα στον κόσμο είναι συχνά πολύ κοντά», ανέφερε ο Πούτιν σύμφωνα με το Tass.

Οι δύο ηγέτες συζήτησαν τρόπους ενίσχυσης των οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων, ανέφερε το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Ευκαιρίες στην Ουκρανία, προκλήσεις στη Συρία

Η Ρωσία έχει μια σειρά από ανησυχίες σχετικά με την αυξανόμενη ένταση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Ο Άντον Μορντάσοφ, μελετητής στο Πρόγραμμα Συρίας του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής, δήλωσε ότι η Ρωσία δεν θέλει να παρασυρθεί σε μια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή και ανησυχεί για τις επιπτώσεις που θα μπορούσαν να έχουν οι αυξημένες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στη Συρία στον πόλεμο στην Ουκρανία.

«Η Μόσχα αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει την πολυτέλεια να παρασυρθεί στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, η οποία ήδη επηρεάζει τη Συρία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο», δήλωσε στο Al-Monitor. «Οι αυξημένες ισραηλινές επιδρομές σε συριακούς στόχους είναι επικίνδυνες για τη Ρωσία, τόσο από την άποψη της ασφάλειας του στρατού της όσο και από την άποψη της πιθανής αποσταθεροποίησης και της ανάγκης να ενισχύσει τη στρατιωτική της αρχιτεκτονική σε μια εποχή που εμπλέκεται πολύς εξοπλισμός στην Ουκρανία».

Το Ισραήλ συνεχίζει τις υποτιθέμενες αεροπορικές επιδρομές του στη Συρία από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα. Ένας ανιψιός του δολοφονημένου ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα σκοτώθηκε σε ισραηλινό πλήγμα στη Δαμασκό την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το Ισραήλ είναι εδώ και καιρό ύποπτο για επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών στόχων της Χεζμπολάχ και του Ιράν σε όλη τη χώρα, αν και ο ισραηλινός στρατός σπάνια σχολιάζει τις επιχειρήσεις του στο εξωτερικό.

Ο Μορντάσοφ πρόσθεσε ότι η Ρωσία δεν θέλει να αποδυναμωθεί το Ιράν, ενώ η Μόσχα εμπλέκεται στρατιωτικά με την Ουκρανία.

«Η αποδυνάμωση του Ιράν δεν είναι ευνοϊκή για τη Μόσχα στην παρούσα κατάσταση, καθώς η Τεχεράνη είναι σύμμαχος στην αντιμετώπιση της Δύσης, η οποία παρέχει πραγματική υποστήριξη, που εκφράζεται με παραδόσεις στρατιωτικού εξοπλισμού», είπε, επισημαίνοντας τη χρήση από τη Ρωσία των ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών Shahed.

Από την άλλη πλευρά, η σύγκρουση στην περιοχή θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι επωφελής για την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Μορντάσοφ.

«Η ισραηλινο-ιρανική κλιμάκωση είναι μια οριστική ευκαιρία, καθώς είναι σαφές ότι η αυξανόμενη στρατιωτική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θα αναγκάσει τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, ανεξάρτητα από τις προεκλογικές υποσχέσεις, να στηρίξει το Ισραήλ και να ανακατευθύνει στρατιωτικούς πόρους για την υποστήριξή του, μειώνοντας την εμπλοκή στην ουκρανική υπόθεση», δήλωσε.

Ο Μορντάσοφ δήλωσε ότι το Κρεμλίνο είναι «πεπεισμένο» ότι η μειωμένη προσοχή της Δύσης στην Ουκρανία θα αναγκάσει το Κίεβο να έρθει σε κάποιου είδους συμφωνία με τη Ρωσία όσον αφορά τον πόλεμο.

Ο Κιρίλ Σεμένοφ, ανεξάρτητος αναλυτής και συνεργάτης του Al-Monitor, δήλωσε ότι η Ρωσία επιδιώκει την αποκλιμάκωση από πριν από την ιρανική πυραυλική επίθεση, επισημαίνοντας την επίσκεψη του Σεργκέι Σοϊγκού, κορυφαίου αξιωματούχου ασφαλείας της Ρωσίας, στην Τεχεράνη τον περασμένο μήνα.

«Η Ρωσία ήθελε να βεβαιωθεί ότι η προσέγγιση του Ιράν δεν έχει αλλάξει και ότι δεν θα κλιμακωθεί, παρά τις προσπάθειες του Ισραήλ και ορισμένων σκληροπυρηνικών απέναντι στην Τεχεράνη στη Δύση», δήλωσε ο Σεμένοφ στο Al-Monitor.

Η Ρωσία φοβάται το ενδεχόμενο οι εχθροπραξίες Ιράν-Ισραήλ να επεκταθούν περαιτέρω στη Συρία, σύμφωνα με τον Σεμένοφ.

«Για τη Ρωσία, η σύγκρουση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ είναι ανεπιθύμητη και ενέχει πολλούς κινδύνους. Η Μόσχα είναι πεπεισμένη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση δεν χρησιμοποιούν όλους τους πόρους τους για να περιορίσουν τον Νετανιάχου και, αντίθετα, υπάρχουν εκείνοι που τον ωθούν να κλιμακώσει τις σχέσεις του με την Τεχεράνη», πρόσθεσε. «Από αυτή την άποψη, υπάρχουν κίνδυνοι να επεκταθεί η σύγκρουση στη Συρία, όπου βρίσκονται ρωσικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις».

Ο Σεμένοφ δήλωσε ότι τα οφέλη από την απόσπαση της προσοχής των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δύσης από την Ουκρανία με τη Μέση Ανατολή δεν αναιρούν τους αντιλαμβανόμενους κινδύνους της Ρωσίας στην περιοχή.

«Η απόσπαση της προσοχής των ΗΠΑ και της Δύσης από την Ουκρανία από τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να αντισταθμίσει για τη Ρωσία την απειλή της κλιμάκωσης που εξαπλώνεται σε ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας», δήλωσε.

Μια άλλη ανησυχία για τη Μόσχα είναι η εισροή προσφύγων από τον Λίβανο στη Συρία, σύμφωνα με τον Σεμένοφ.

«Η Ρωσία ανησυχεί ότι η μαζική ροή λιβανέζων προσφύγων στη Συρία θα αποτελέσει σοβαρή πρόκληση για το καθεστώς Άσαντ, το οποίο βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση», είπε.

Τα Ηνωμένα Έθνη ανέφεραν την περασμένη εβδομάδα ότι περίπου 100.000 άνθρωποι έχουν διαφύγει από τον Λίβανο στη Συρία μετά την ισραηλινή εισβολή.

Η συριακή οικονομία αγωνίζεται εδώ και χρόνια εν μέσω των επιπτώσεων του εμφυλίου πολέμου, της κακοδιαχείρισης της κυβέρνησης και των δυτικών κυρώσεων.

Ο Σεμένοφ πρόσθεσε ότι η Ρωσία φοβάται ότι το Ιράν θα μπορούσε να αποχωρήσει από τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων σε περίπτωση ενός μεγάλου πολέμου με το Ισραήλ.

Η Ρωσία ως μεσολαβητής;

Σύμφωνα με έκθεση του Αυγούστου από το Carnegie Endowment for International Peace, η Ρωσία ενδιαφέρεται να διαδραματίσει το ρόλο του διαμεσολαβητή στη διεθνή σκηνή, μεταξύ άλλων και στη Μέση Ανατολή.

«Η Ρωσία δεν βιάστηκε να εγκαταλείψει τον προηγούμενο ρόλο της ως μεσολαβητή. Παρόλο που δεν υπάρχει πλέον διάλογος μεταξύ της Μόσχας και της Ουάσιγκτον, η Μόσχα συνεχίζει να προσπαθεί να συνομιλεί με άλλες δυνάμεις – ακόμη και με το Ισραήλ. Αυτό είναι απολύτως λογικό: άλλωστε, μια ολοκληρωτική διαμάχη θα μπορούσε να οδηγήσει το Ισραήλ σε αντίποινα, ίσως στέλνοντας όπλα στην Ουκρανία», έγραψε ο συγγραφέας Νικίτα Σμάγκιν.

Ωστόσο, αυτή η επιθυμία έχει περιπλεχθεί από την ενίσχυση των δεσμών της Ρωσίας με το Ιράν, σύμφωνα με τον Σμάγκιν.

«Όσο περνάει ο καιρός, ωστόσο, η Ρωσία θα δυσκολεύεται να ισχυριστεί ουδετερότητα, ενώ παράλληλα θα εμβαθύνει τη συνεργασία της με το Ιράν», έγραψε.

Ο Μορντάσοφ δήλωσε ότι η Ρωσία θα ήθελε να μεσολαβήσει στη Μέση Ανατολή προκειμένου να κερδίσει «πολιτικούς πόντους που θα μπορούσαν να ανταλλαγούν σε ένα άλλο πολιτικό πεδίο που σχετίζεται με την επίλυση της ουκρανικής σύγκρουσης». Ωστόσο, η Ρωσία «δεν έχει πρακτικά τέτοιες ευκαιρίες», σύμφωνα με τον ίδιο.

Όσον αφορά τη διαμεσολάβηση για τον τερματισμό του πολέμου στον Λίβανο, ο Σεμένοφ δήλωσε ότι «είναι απίθανο η Ρωσία να έχει τη δυνατότητα να τον σταματήσει ή να ενεργήσει ως διαμεσολαβητής».

Ο πιο υψηλόβαθμος εν ζωή αξιωματούχος της Χεζμπολάχ, ο Ναΐμ Κασέμ, δήλωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι η ομάδα είναι ανοιχτή σε κατάπαυση του πυρός με το Ισραήλ.

Ενίσχυση των οικονομικών δεσμών

Ο Ρώσος πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν επισκέφθηκε το Ιράν την 1η Οκτωβρίου με στόχο την ενίσχυση των διμερών σχέσεων. Συναντήθηκε με τον Ιρανό πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιάν και με άλλους αξιωματούχους. Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στις προσπάθειες του Ιράν να καταστεί περιφερειακός κόμβος διαμετακόμισης και φυσικού αερίου, καθώς και στον διάδρομο Zανγκεζούρ, ανέφερε το πρακτορείο ειδήσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Ο διάδρομος Zανγκεζούρ είναι μια προτεινόμενη οδός διαμετακόμισης που θα συνδέει το ηπειρωτικό Αζερμπαϊτζάν με το εξκλάβιο του, το Ναχιτσεβάν, και στη συνέχεια με την Τουρκία. Το Ιράν ανησυχεί ότι ο διάδρομος θα μπορούσε να διακόψει τη χερσαία σύνδεσή του με την Αρμενία και προειδοποίησε τη Ρωσία για το θέμα αυτό τον Σεπτέμβριο.

Η επίσκεψη του Μισούστιν ήταν προσχεδιασμένη και όχι αποτέλεσμα των γεγονότων στη Μέση Ανατολή, σύμφωνα με τους Μορντάσοφ και Σεμένοφ.

Πηγή: Al Monitor, Militaire