Βάσω Παπανδρέου: Ποια ήταν η γυναίκα που συγκρούστηκε για τα “πιστεύω” της με τον Ανδρέα

Η πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ πέθανε σε ηλικία 80 ετών - Το 1993, όταν ήταν υποψήφια βουλευτής στην "αχανή" Β' Αθηνών, έλαβε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων -250.000- που έχει πάρει ποτέ Έλληνας -ίσως και Ευρωπαίος- βουλευτής

Η Βάσω Παπανδρέου, το ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, που έφυγε σήμερα (17.10.2024) από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών, ύστερα από σοβαρά προβλήματα υγείας.

Το ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ ταυτίστηκε με τη μεταπολιτευτική περίοδο και άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στην πολιτική και την Ευρώπη, αναδεικνύοντας το κοινωνικό κράτος και την ισότητα ως θεμελιώδη αξία.

Η «Σιδηρά Κυρία» του ΠΑΣΟΚ και η πρώτη γυναίκα επίτροπος της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ από το 1989 έως το 1993 Βάσω Παπανδρέου ξεχώριζε για τη δυναμική της προσωπικότητα αλλά και το στιβαρό παρουσιαστικό της στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, όταν δύσκολα έβλεπες γυναίκες σε θέσεις ευθύνης.

Στο πρώτο Εκτελεστικό Γραφείο

Πριν από 50 χρόνια ο Ανδρέας Παπανδρέου επιστρέφοντας στην Ελλάδα μετά την πτώση της χούντας ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ. Η πρώτη του κίνηση ήταν να δημιουργήσει ένα εννιαμελές εκτελεστικό γραφείο το οποίο απαρτιζόταν από τον Άκη Τσοχατζόπουλο, τον Κώστα Σημίτη, τον Σάκη Καράγιωργα, τον Βασίλη Φίλια, τον Άγγελο Στάγκο, τον Κωνσταντίνο Μανωλκίδη και την Άσπα Μανδηλαρά. Το ένατο μέλος ήταν μία νεαρή γυναίκα, η Βάσω Παπανδρέου του Ανδρέα. Πολλοί άρχισαν να αναρωτιούνται εάν είχε κάποια σχέση με τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. Η απάντηση ήταν αρνητική, καθώς επρόκειτο για συνωνυμία.

Η γνωριμία Ανδρέα και Βάσως είχε γίνει λίγους μήνες νωρίτερα, όταν ο Παπανδρέου είχε βρεθεί στη Μεγάλη Βρετανία για να συναντήσει τον Τόνι Μπεν των Εργατικών. Η Βάσω Παπανδρέου ζούσε στην Αγγλία από το 1969, μετά την ΑΣΟΕΕ. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και στο Ρέντινγκ και από το 1971 δίδασκε στο Έξετερ. Στις αρχές του καλοκαιριού του 1974, όταν η μοίρα της την έφερε στο ίδιο δείπνο με τον Ανδρέα Παπανδρέου, μόλις είχε βρει δουλειά στην Οξφόρδη ως βοηθός ερευνήτρια. Ωστόσο, η μοίρα τής επεφύλασσε μία μεγάλη έκπληξη. Η ακαδημαϊκή καριέρα έκανε στην άκρη καθώς της ανοιγόταν διάπλατα ο δρόμος της πολιτικής.

Στις εκλογές του Νοέμβρη του ’74 το ΠΑΣΟΚ έλαβε 13% και ο Παπανδρέου ήταν έτοιμος να τα παρατήσει και να φύγει από την Ελλάδα. Η Βάσω ήταν ένα από τα πρόσωπα που τον έπεισαν να μην κάνει πράξη την απόφασή του και τα υπόλοιπα, όπως λένε και οι Άγγλοι, the rest is history.  

Τα χρόνια πέρασαν, το ΠΑΣΟΚ ήρθε στην εξουσία και η Βάσω Παπανδρέου ήταν εκεί. Από το 1981 έως και το 1985 διετέλεσε πρόεδρος του ΕΟΜΜΕΧ (1981-1985), υφυπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας (1985-1986), αναπληρώτρια υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας (1986-1987), αναπληρώτρια υπουργός Εμπορίου για τα θέματα της Ελληνικής Προεδρίας στην Κοινότητα (1988-1989).

Το 1989 ο Ανδρέας Παπανδρέου την πρότεινε για τη θέση της επιτρόπου της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ. Έτσι, λοιπόν, η Βάσω Παπανδρέου μετακόμισε στη βελγική πρωτεύουσα, αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιο της Απασχόλησης, των Εργασιακών Σχέσεων, των Κοινωνικών Υποθέσεων, του Ανθρώπινου Δυναμικoύ, της Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και της Ισότητας των δύο Φύλων (1989-1993).

Ούσα η πρώτη γυναίκα επίτροπος δεν ήταν λίγες οι φορές που συγκρούστηκε ανοιχτά με τη «Σιδηρά Κυρία» Μάργκαρετ Θάτσερ, ενώ πολλοί την αποκαλούσαν αντι-Θάτσερ. Ακόμη συνεργάστηκε αρμονικά με τον Ζακ Ντελόρ. Σε βάθος χρόνου η σχέση της με τον Ανδρέα Παπανδρέου έγινε απόμακρη.

Από τον Νοέμβριο του ’94, όταν και διοργάνωσε στο σπίτι της το περίφημο γεύμα των «4», οι σχέσεις των δύο διαταράχθηκε ακόμα περισσότερο. Μάλιστα έχει μείνει στην ιστορία το στιγμιότυπο από συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής, όπου η Βάσω Παπανδρέου περπατώντας αργά αλλά με σταθερά βήματα πλησίασε τον Ανδρέα για να του παραδώσει ένα σημείωμα, ζητώντας του τον λόγο επί προσωπικού. Η απάντηση του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ ήταν αποστομωτική. «Γνωριζόμαστε πολύ καλά εδώ μέσα». Σημειώνεται πως οι «κακές γλώσσες» λένε ότι ο Ανδρέας δεν της είχε συγχωρήσει ποτέ το γεγονός ότι δεν είχε καταθέσει στο Ειδικό Δικαστήριο.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Ιανουάριο του 1996 παραιτήθηκε και η Βάσω Παπανδρέου βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της κυβέρνησης Σημίτη. Αρχικά ως υπουργός Ανάπτυξης (1996-1999) και στη συνέχεια ως υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (1999-2001) και ΠΕΧΩΔΕ (2001-2004). Δίνει νέες ευκαιρίες εκπαίδευσης, προωθεί την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων, προστατεύει τη μητρότητα, εμπεδώνει στην ισότητα των δύο φύλων και έδειξε ιδιαίτερη μέριμνα για τους απόμαχους της εργασίας και τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

Πρόωθησε την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Χάρτα και κατοχύρωσε τον Κοινωνικό Διάλογο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ακόμη αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ, υπερασπίζεται ανυποχώρητα τις πολιτικές της θέσεις για τον εκσυγχρονισμό της χώρας και παίζει ενεργό ρόλο στην εκλογή του Κωνσταντίνου Σημίτη στην πρωθυπουργία. Ως υπουργός Εσωτερικών θεσμοθέτησε τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ). Με πρωτοβουλία της κατοχύρωσε νομοθετικά τη συμμετοχή των γυναικών σε ποσοστό 33% στους συνδυασμούς των Νομαρχιακών και Δημοτικών εκλογών 2002. Πέτυχε την επιτάχυνση και την ολοκλήρωση μεγάλων έργων της χώρας, συνέβαλε καθοριστικά στην προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων.