BRICS εναντίον ΗΠΑ: Ποιος θα κερδίσει τη μάχη για την παγκόσμια κυριαρχία

Επισήμως, η συμμαχία BRICS δεν στοχεύει σε μια νέα ηγεμονία, αλλά σε έναν διάλογο επί ίσοις όροις με τη Δύση. Αλλά αυτό απαιτεί μια δομή που να επιτρέπει τέτοιες συνομιλίες χωρίς σύγκρουση

Ηγέτες περίπου 40 χωρών συγκεντρώνονται σήμερα στο Καζάν, στις όχθες του Βόλγα, για τη σύνοδο κορυφής των BRICS. Ο όμιλος, που ιδρύθηκε το 2009, περιλαμβάνει πλέον εννιά μέλη – την Βραζιλία, την Κίνα, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αιθιοπία, την Ινδία, το Ιράν, τη Ρωσία, τη Νότια Αφρική και τη Σαουδική Αραβία. Εννιά χώρες που αντιπροσωπεύουν το 45% του πληθυσμού της γης και το 37% του παγκόσμιου ΑΕΠ – περισσότερο από το G7 που διαθέτει το 29%. Ελέγχουν επίσης, το 80% της παραγωγής πετρελαίου.

Κατά τη διάρκεια της συνόδου θα συζητηθούν ζητήματα κρίσιμα για το μέλλον των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Ένα εντελώς διαφορετικό ερώτημα είναι τι σχεδιάζει να κάνει ο Πούτιν με τη συμμαχία. Και πόσο από αυτά είναι ευσεβείς πόθοι.

«Για τον Πούτιν, οι BRICS  είναι ένα σημαντικό συστατικό στον αγώνα κατά της Δύσης», τονίζουν στην «Ναυτεμπορική» Ευρωπαίοι διπλωμάτες. «Μαζί με την Κίνα, η Μόσχα θέλει να δημιουργήσει έναν όμιλο για να ανταγωνιστεί την G7 και την G20. Ο Πούτιν και ο Πρόεδρος της Κίνας Σι ονειρεύονται να σπάσουν την πολιτική και οικονομική υπεροχή των ΗΠΑ. Για να γίνει αυτό, θέλουν να απωθήσουν το δολάριο ως κεντρικό διεθνές νόμισμα».

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι BRICS είναι πολύ ετερογενής όμιλος για κάτι τέτοιο. «Δεν ακολουθούν όλοι οι εταίροι τη ρητά αντιαμερικανική και αντιδυτική πορεία του Πούτιν και του κινέζου προέδρου Σι Τζιπίνγκ…Τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα είναι πολύ διαφορετικά», προσθέτουν οι ίδιες πηγές.

Νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα

Ένα από τα κεντρικά θέματα θα είναι η πρόταση για τη δημιουργία μιας εναλλακτικής λύσης στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που προτάθηκε από τη Ρωσία, «για την αντιμετώπιση της πολιτικής πίεσης των δυτικών εθνών».

Ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Αντον Σιλουάνοφ  δήλωσε ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα ελέγχεται από δυτικές χώρες και ότι οι BRICS πρέπει να δημιουργήσουν μια εναλλακτική λύση. «Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα δεν εκπληρώνουν τους ρόλους τους. Δεν λειτουργούν προς το συμφέρον των αναδυόμενων χωρών», υποστήριξε ο Σιλουάνοφ. «Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν νέες συνθήκες ή και νέοι θεσμοί, αλλά στο πλαίσιο της κοινότητάς μας, στο πλαίσιο των BRICS».

Ο μόνος χρηματοπιστωτικός οργανισμός που έχουν ιδρύσει οι χώρες του ομίλου είναι η «Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα»» από το 2015 για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής και βιώσιμης ανάπτυξης για τα μέλη των BRICS  και άλλες αναδυόμενες οικονομίες.

Ο Βιατσεσλάβ Βολόντιν, Πρόεδρος της Ρωσικής Κρατικής Δούμας, τόνισε ότι οι BRICS έχουν εξελιχθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά κέντρα στον κόσμο τα τελευταία 15 χρόνια. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, παρά τις προκλήσεις, η Ρωσία έχει γίνει η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία – με την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης.

Στην κορυφή βρίσκεται η Κίνα, τρίτη η Ινδία και έβδομη η Βραζιλία. Το top 25 περιλαμβάνει επίσης νέα μέλη των BRICS, όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν.

Συναλλαγές με εθνικά νομίσματα

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα θα είναι η πιθανή αύξηση της χρήσης εθνικών νομισμάτων στο εμπόριο μεταξύ των χωρών μελών.

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, αν και θα απουσιάσει λόγω ατυχήματος, έχει υποβάλει αυτήν την πρόταση, με στόχο τη σταδιακή μείωση της εξάρτησης από το δολάριο.

«Αυτό είναι ένα θέμα που ανέφερε με μεγάλη έμφαση ο Πρόεδρος Λούλα στο Γιοχάνεσμπουργκ και έχει συζητηθεί από τους εκπροσώπους μας στις συναντήσεις των υπουργών Οικονομικών και των προέδρων των κεντρικών τραπεζών με μεγάλη αφοσίωση», δήλωσε ο Βραζιλιάνος υφυπουργός Εντουάρδο Παές Σαβόια, που θα εκπροσωπήσει τον πρόεδρο Λούλα. Το θέμα θα συνεχίσει να αποτελεί προτεραιότητα «σίγουρα και κατά τη βραζιλιάνικη προεδρία των BRICS το 2025 και θα αντικατοπτρίζεται, κατά κάποιο τρόπο, στη δήλωση του Καζάν», πρόσθεσε ο Εντουάρδο Παές Σαβόια.

Τα νέα μέλη

Η σύνοδος κορυφής Καζάν είναι η πρώτη με τη συμμετοχή πέντε νέων μελών: Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αιθιοπία και Ιράν. Οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή θα πρέπει επίσης να είναι στην ημερήσια διάταξη της συνάντησης.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε πρόσφατα τη συμμετοχή του Μασούντ Πεζεσκιάν, προέδρου του ου Ιράν. Αναμένεται επίσης να μετάσχει και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς η Αγκυρα –αν και μέλος του ΝΑΤΟ- έχει κάνει αίτηση ένταξης στο όμιλο.  Η Τουρκία θα προσθέσει 700 δισεκατομμύρια δολάρια σε ΑΕΠ στο μπλοκ, τονίζουν αξιωματούχοι στην Αγκυρα.

Το Bloomberg ανέφερε ότι ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει να ενισχύσει την παγκόσμια επιρροή και να σφυρηλατήσει νέες συμμαχίες. Ο Ερντογάν τώρα προσδοκά ανοιχτά μια γεωπολιτική μετατόπιση της εξουσίας μακριά από τις δυτικές βιομηχανικές χώρες.

Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη σαφής συναίνεση για τη μελλοντική ανάπτυξη των BRICS+.Λείπουν σημαντικά στοιχεία όπως κριτήρια για την εισαγωγή νέων μελών, ιδρυτικό καταστατικό και επίσημο καταστατικό. Ο οργανισμός δεν έχει ούτε σταθερή έδρα, ούτε γενική γραμματεία ή σαφώς καθορισμένη δομή.

Παρέμβαση Λαβρόφ

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ πιστεύει ότι μια «παύση της διεύρυνσης» είναι απαραίτητη για να επιτραπεί η ένταξη νέων μελών από την 1η Ιανουαρίου. Εάν υπάρχουν περισσότεροι από 40 υποψήφιοι για ένταξη, ο όμιλος θα παρέλυε. Για τους BRICS, η ενοποίηση είναι πιο σημαντική από την ανάπτυξη.

Σύμφωνα με τον Λαβρόφ, τα υπό ένταξη κράτη αγωνίζονται για έναν «δικαιότερο τρόπο ζωής» που βασίζεται στην «κυρίαρχη ισότητα» και την «πολιτισμική πολυμορφία». Ωστόσο, η μετάβαση σε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα είναι ένας «ακανθώδης δρόμος» λόγω της αντίστασης από τις ΗΠΑ και τη Δύση.

Nόμισμα “R5”

Επισήμως, η συμμαχία BRICS δεν στοχεύει σε μια νέα ηγεμονία, αλλά σε έναν διάλογο επί ίσοις όροις με τη Δύση. Αλλά αυτό απαιτεί μια δομή που να επιτρέπει τέτοιες συνομιλίες χωρίς σύγκρουση.

Τελικά, οι BRICS+ στοχεύουν να απωθήσoυν την κυριαρχία του δολαρίου στις συναλλαγές τους, κάτι που θεωρείται ως απάντηση στις «αυθαίρετες κυρώσεις» που επέβαλε η Ουάσιγκτον σε πολλές χώρες. Τραπεζικές πηγές δηλώνουν στη «Ν» ότι δεν αποκλείεται ως τον προσεχή Απρίλιο να κυκλοφορήσει σε ψηφιακή μορφή το νέο νόμισμα των BRICS. Η Μόσχα προτείνει μάλιστα να ονομαστεί “R5” , καθώς και τα πέντε νομίσματα των ιδρυτικών μελών του ομίλου ξεκινούν από το γράμμα “R”. Αγνωστο αν θα τα καταφέρουν, αλλά οι εξελίξεις δείχνουν πάντως ότι έρχεται ένας όλο και πιο πολυπολικός κόσμος…