28η Οκτωβρίου 1940: Ο Μεταξάς, η 4η Αυγούστου και το «ΟΧΙ» μέσα από τις σελίδες Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού

Η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και συνείδησης, μέσα από τη μελέτη και κατανόηση των ιστορικών γεγονότων, απαιτούν – στη σχολική πράξη – δύο, επί της ουσίας, προϋποθέσεις: α) ειδικό υπόβαθρο διδακτικής της ιστορίας και β) σχολικό εγχειρίδιο-βιβλίο τέτοιο, ώστε η νέα γενιά της χώρας μας να μην περιορίζεται, κατά τη διδασκαλία και μελέτη  της  Ιστορίας, στη μηχανιστική απομνημόνευση, αλλά να διαμορφώνει, μέσα από την παρουσίαση της ιστορικής αλήθειας των γεγονότων, αξίες και στάσεις ζωής για τα τωρινά και τα μέλλοντα.

Το σχολικό βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού – κι όχι μόνο αυτό – δυστυχώς δεν ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις μας, γιατί αναιρεί τη δυναμική της ιστορικής γνώσης και αλήθειας και μετατρέπει το μάθημα της Ιστορίας, όχι μόνο σε μηχανιστική απομνημόνευση, αλλά και σε μηχανισμό εγχάραξης ψευδούς συνείδησης.

Θα αναφέρω, μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο, μόνο ένα παράδειγμα, το οποίο επέλεξα λόγω των εορταστικών εκδηλώσεων για την 28^η Οκτωβρίου 1940:

Στις σελίδες 201 και 205 του σχολικού βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού, διαβάζουμε:

Σελ. 201 «Στις 4 Αυγούστου του 1936 ο Μεταξάς, στον οποίο είχε αναθέσει την πρωθυπουργία ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄, διέλυσε τη Βουλή και επέβαλε δικτατορία. Ο Μεταξάς άσκησε διώξεις εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων και προσπάθησε, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, να προσεγγίσει τους αγρότες και τους εργάτες με διάφορα κοινωνικά μέτρα. Ως έμπειρος στρατιωτικός φρόντισε να προετοιμάσει τη χώρα για τον πόλεμο που ερχόταν».(Η υπογράμμιση δική μου)

Σελ.205: «…χαράματα της 28^ης Οκτωβρίου ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Γκράτσι επέδωσε στον Μεταξά τελεσίγραφο ζητώντας την παράδοση της χώρας. Η άρνηση του Μεταξά εξ ονόματος όλων των Ελλήνων σήμαινε την αρχή του πολέμου.» (Η υπογράμμιση δική μου)

Με βάση τις υπογραμμίσεις – προσπάθησε, προσεγγίσει, φρόντισε, άρνηση, εξ ονόματος όλων των Ελλήνων –  ο καθένας μας καταλαβαίνει αμέσως ότι είναι πασιφανής η προσπάθεια των συγγραφέων του βιβλίου να εξευμενίσουν το δικτατορικό καθεστώς της 4^ης Αυγούστου στην ιστορική συνείδηση των μαθητών της ΣΤ΄ Δημοτικού και ταυτοχρόνως να παρουσιάσουν το δικτάτορα Μεταξά να μιλάει εξ ονόματος όλων των Ελλήνων. Εδώ πλέον δεν έχουμε αντίφαση ή αντίθεση, αλλά απέλπιδα προσπάθεια δουρειοποίησης της ιστορικής αλήθειας, γιατί:

Πρώτο.

Η δικτατορική κυβέρνηση Μεταξά, όχι μόνο δεν φρόντισε, αλλά ποτέ δεν αντιμετώπισε την πιθανότητα πολέμου με την Ιταλία, η δε χώρα δεν είχε ούτε ένα επιτελικό σχέδιο που να καλύπτει την ιταλική απειλή. ( Από την πλούσια βιβλιογραφία ενδεικτικά αναφέρουμε εδώ τον άμεσο συνεργάτη του Μεταξά επί των στρατιωτικών, τον Αλ. Παπάγο. (Βλέπε: Αλ. Παπάγος, Ο Ελληνικός Στρατός και η προς Πόλεμον Προπαρασκευή του, 1923-1940, Αθήνα 1945, σσ. 325-326 και του ιδίου, πάλι, : Ο Πόλεμος της Ελλάδος 1940-1941,σσ.72-73).

Δεύτερο.

Η αναφορά στο γεγονός ότι ο Μεταξάς προσπάθησε να προσεγγίσει τους αγρότες και τους εργάτες με διάφορα κοινωνικά μέτρα απέχει της ιστορικής αλήθειας και επιχειρείται, από τους συγγραφείς του βιβλίου, ο εξωραϊσμός του δικτατορικού καθεστώτος της 4^ης Αυγούστου . Ο μεγάλος καημός της δικτατορίας δεν ήταν τα προβλήματα των αγροτών και των εργατών, αλλά η διαμόρφωση μιας μιλιταριστικής αντίληψης που επηρέαζε τις εξελίξεις μέσα από το δρόμο της ανοιχτής, φασιστικής δικτατορίας. Η χώρα του 1936 επέλεξε συνειδητά την προκρούστεια πολιτική υποταγή και «έχτισε», με έργα και λόγια του Μεταξά, τον κοινωνικό ολοκληρωτισμό προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος στους κατακτητές. Χαρακτηριστικά ο Χάγκεν Φλάισερ σημειώνει: «…οι κατακτητές αναγνωρίζουν ότι η 4^η Αυγούστου τους είχε προλειάνει ουσιαστικά το έδαφος». (Βλ. : Χ. Φλάισερ, Η Ναζιστική Προπαγάνδα στην Κατοχή. Ένα Διφορούμενο Όπλο, Διεθνές Ιστορικό Συνέδριο, Πρακτικά ΑΤΕ, Αθήνα 1989, σ.362). Όλες, λοιπόν , οι προσπάθειες του Μεταξά απέβλεπαν στη δημιουργία  ενός κράτους τρομοκρατίας και οπισθοδρόμησης, με την απόλυτη στρατικοποίηση της οικονομίας και των εκδηλώσεων της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Αυτό το κράτος τρόμου, όχι μόνο για τους πολιτικούς αντιπάλους του Μεταξά, αλλά ολόκληρου του ελληνικού λαού, «βαφτίστηκε», όπως είναι γνωστό,  από το δικτατορικό καθεστώς – σε αντιδιαστολή με το ΙΙΙ Ράιχ – « Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός», ο οποίος κατέρρευσε αμέσως με την κατάρρευση της 4^ης Αυγούστου.

Τρίτο.

Είναι γνωστό ότι η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας την εποχή εκείνη επηρεαζόταν απόλυτα από την αντίστοιχη των Βρετανικών συμφερόντων στη ΝΑ Μεσόγειο.

Για το «εξ ονόματος όλων…» και την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας δυο παρατηρήσεις;

Α) Δεν μπορεί ένας δικτάτορας να μιλάει εξ ονόματος όλων των Ελλήνων. Αυτό αποτελεί βρισιά προς το δημοκρατικό φρόνημα του λαού. Οι συγγραφείς του βιβλίου εδώ, με τη γραφίδα τους, κάνουν «ντρίπλα» στην ιστορική αλήθεια. Με τη λέξη «άρνηση» αποφεύγουν το αμφιλεγόμενο «όχι» του Μεταξά, για να αποδεχθούμε ως ηγετική μορφή το Μεταξά, ο οποίος, με την πολιτική του αγκαλιάζει, τάχατες, όλους τους Έλληνες. Η αλήθεια, όμως, είναι άλλη και η οποία επιμελώς αποκρύπτεται. Μέσα από αυτή την ιστορική αντινομία, επιχειρείται, σε σχέση με τον αγωνιστικό ηρωισμό και τις εκπληκτικές επιτυχίες των Ελλήνων στρατιωτών, να προβληθεί ως δόξα και επιτυχία του καθεστώτος του Μεταξά και δευτερευόντως ως έπαινος μαχητικότητας των Ελλήνων στρατιωτών. «Επέμεναν», γράφει ο Πυρομάγλου, «εις την αλόγιστον και καταστρεπτικήν δια το Έθνος πολιτική της συνταυτίσεως του Έθνους, του Κράτους, της Ελλάδος με το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου… Εάν η Ελλάς επιζήσει της επερχομένης θυέλλης, το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου πρέπει να επιζήσει μαζί της…» (Βλ.: Ιστορικόν Αρχείον Εθνικής Αντιστάσεως, τχ. 1, Κομν. Πυρομάγλου, Η 4^η Αυγούστου και ο Πόλεμος της Ελλάδος 1940-1941, Αθήναι 1963, σ.29).

Εύλογο, λοιπόν, το ερώτημα προς τους συγγραφείς του Βιβλίου: Αλήθεια, ως δικτάτορας μπορείς να μιλάς εξ ονόματος όλων των Ελλήνων;

Β) Το «όχι» στον Γκράτσι το είπε ο Μεταξάς. Αυτό επιτάσσει η ιστορική αλήθεια του γεγονότος. Το «όχι» του Μεταξά στο ιταλικό τελεσίγραφο είναι αρνητική θεωρητική απάντηση της τελευταίας στιγμής, η οποία, έστω και φαινομενικά, διαχωρίζει τις ευθύνες του Μεταξά από το γερμανόδουλο καθεστώς που επέβαλε στην Ελλάδα, με την έγκριση και συνεργασία της Βρετανικής διπλωματίας. Ο Τσιάνο στο «Ημερολόγιό» του είναι σαφής: « Ο Γκράτσι αφιχθείς εξ Αθηνών, επιβεβαιώνει ότι αι εσωτερικαί συνθήκαι εις την χώραν είναι πολύ κακαί και ότι η αντίστασις είναι μια φωτιά από άχυρο σύμφωνα με αυτά που αναφέρει ο Μεταξάς. Όταν έλαβε την διακοίνωσίν μας με τα νυκτικά του, ήθελε κατ΄αρχήν να ενδώσει. Η αδιαλλαξία του εκδηλώνεται μόνον ύστερα από συνομιλίαν με τον Βασιλέα και κατόπιν επεμβάσεως του Άγγλου πρεσβευτού…».

Εν κατακλείδι: Η Ιστορία, ως σχολικό μάθημα και επιστήμη πρέπει να προστατευθεί, για να μην οδηγηθεί το μαθητικό δυναμικό της χώρας στην ιστορική άγνοια και την εθνική αμνησία. Ο ιστορικός συγγραφέας έχει υποχρέωση κι ευθύνη να μην είναι στρατευμένος. Ο ιστορικός, όταν γράφει, πρέπει να γνωρίζει ότι δεν έχει γονείς, αδέλφια, φίλους, συγγενείς, θρησκεία, δεν έχει ιδεολογία. Ιδεολογία για τον ιστορικό συγγραφέα είναι η εξεύρεση και παρουσίαση της ιστορικής αλήθειας.

*Ο Γιάννης Α. Αναγνώστου είναι δρ. Ιστορίας και σχολικός σύμβουλος Δ.Ε. Ιωαννίνων

Πηγή: alfavita.gr