Ο Πούτιν επιχειρεί επίδειξη δύναμης στη Σύνοδο των BRICS+, οι νέες χώρες και ο ρόλος της Τουρκίας

Σε μια επίδειξη δύναμης και σε ένα μήνυμα ότι ο πόλεμος της Ουκρανίας και η μετωπική αντιπαράθεση Ρωσίας – Δύσης δεν έχει οδηγήσει στην επιδιωκόμενη απομόνωση της Ρωσίας ο Βλαντιμίρ Πούτιν φιλοξενεί ηγέτες και εκπροσώπους περισσότερων από τριάντα χωρών μεταξύ αυτών και των μεγάλων δυνάμεων του λεγόμενου «Παγκόσμιου Νότου» στην 16η Σύνοδο Κορυφής των BRICS+ στο Καζάν.

Μια Σύνοδος Κορυφής που αναδεικνύει όμως την δυναμική που αναπτύσσεται σε παγκόσμιο επίπεδο για την αναζήτηση μιας Νέας Παγκόσμιας Τάξης σε ένα πολυπολικό σύστημα που ξεπερνά πια το δίπολο του Ψυχρού Πολέμου αλλά και εκείνο της ισορροπίας των 5 Μεγάλων του ΣΑ του ΟΗΕ.

Οι BRICS+ δεν περιορίζονται πλέον στα ιδρυτικά μέλη του την Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και την Ν. Αφρική. Τον Ιανουάριο εγκρίθηκε η συμμετοχή στους BRICS του Ιράν, της Αιγύπτου των ΗΑΕ και της Σ. Αραβίας, το Αζερμπαιτζάν η Τουρκία και η Μαλαισία έχουν επισήμως υποβάλει αίτηση ένταξης ενώ μια σειρά ακόμη χώρες έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον για ένταξη στον οργανισμό μεταξύ αυτών και η Αργεντινή. Αν και σύμφωνα με τον Ρώσο υφυπουργό εξωτερικών Σ. Ριμπακοφ φέτος δεν βρίσκεται στην ατζέντα η ένταξη νέων μελών… Το παρών σε αυτή την Σύνοδο Κορυφής θα δώσει και ο γγ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στην πρώτη επίσκεψή του στην Ρωσία από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και ενώ ο ίδιος υπήρξε σφοδρός επικριτής της ρωσικής επίθεσης εναντίον της Ουκρανίας.

Η Ρωσία και η Κίνα αντιμετωπίζουν τον Οργανισμό περισσότερο ως γεωπολιτικό εργαλείο αμφισβήτησης της κυριαρχίας των ΗΠΑ και της Δύσης, ενώ χώρες όπως η Ινδία και η Βραζιλία ενδιαφέρονται περισσότερο για την οικονομική διάσταση και τις δυνατότητες συνεργασιών που προσφέρει.

Η συμμετοχή στους BRICS+ έχει την ιδιομορφία ότι δεν θέτει ιδιαίτερες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις στα μέλη του, αντιθέτως δίνει την ευκαιρία για διεύρυνση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων αλλά και ευκαιρία συνάντησης ηγετών από χώρες που πολύ συχνά βρίσκονται σε στρατηγική αντιπαράθεση. Κυρίως όμως αποτελεί και ένα μήνυμα ότι οι χώρες αυτές που αντιπροσωπεύουν με τα σημερινά δεδομένα περισσότερο από το 37% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 41% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν μπορούν να αγνοούνται στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και μπορούν να απαιτήσουν μεγαλύτερο και πιο ενισχυμένο ρόλο σε ένα νέο παγκόσμιο περιβάλλον που διαμορφώνεται με την μετακίνηση και της οικονομικής δραστηριότητας και της καινοτομίας προς τον λεγόμενο «Παγκόσμιο Νότο».

Για τον Πούτιν, η Σύνοδος Κορυφής είναι ένα προσωπικό στοίχημα καθώς προβάλλει την αποτυχία της Δύσης να απομονώσει και να γονατίσει την Ρωσία και τον ίδιο προσωπικά για τον οποίο μάλιστα ισχύει και το διεθνές ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Δικαστηρίου. Όμως για τη Ρωσία είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι συνομιλεί με τους δυο μεγάλους παγκόσμιους οικονομικούς παίκτες την Κίνα και την Ινδία με τις οποίες μπορεί να επεκτείνει τις εμπορικές σχέσεις και τις οικονομικές ανταλλαγές παρακάμπτοντας τις Δυτικές κυρώσεις.

Η Ινδία είναι μια σημαντική αγορά για τα ρωσικά εμπορεύματα και για τη ρωσική ενέργεια, ενώ από την Κίνα η Μόσχα προμηθεύεται προϊόντα διπλής χρήσης και στρατιωτικό υλικό ανταλλάσσοντας μάλιστα και αμυντική τεχνολογία.

Ιδιαίτερα σημαντικό για την Μόσχα είναι η προώθηση μέσω των BRICS+ ενός συστήματος πληρωμών που θα ήταν μια εναλλακτική λύση στο παγκόσμιο δίκτυο τραπεζικών συναλλαγών SWIFT, επιτρέποντας στη Μόσχα να συναλλάσσεται με εταίρους της χωρίς τον κίνδυνο των κυρώσεων.

Στο Καζάν η Ρωσία θα υπογράψει συμφωνία «συνολικής στρατηγικής εταιρικής σχέσης» με το Ιράν, ενισχύοντας τους ολοένα και πιο στενούς δεσμούς σε μια περίοδο μάλιστα που το Ιράν βρίσκεται στο στόχαστρο του Ισραήλ αλλά και της Δύσης. Το Ιράν αν και δεν το έχει παραδεχτεί φέρεται να έχει παραδώσει στην Μόσχα ένα μεγάλο αριθμό UAV’s που επέτρεψαν στον ρωσικό Στρατό να εξαπολύσει μεγάλες επιθέσεις εναντίον των υποδομών στην Ουκρανία, ενώ έχει παραλάβει από την Ρωσία εξελιγμένα αντιαεροπορικά συστήματα που ενισχύουν την άμυνα του σε ενδεχόμενη ισραηλινή επίθεση.

Η Κίνα και ο πρόεδρος Σι αντιμετωπίζουν τους BRICS+ και τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης ως ένα όχημα για την προώθηση ενός εναλλακτικού συστήματος στην Παγκόσμια Τάξη, που δεν θα καθοδηγείται από τις ΗΠΑ που θα ενισχύει του οικονομικούς, τεχνολογικούς, στρατιωτικούς και ενεργειακούς δεσμούς στο διευρυμένο αυτό Οργανισμό και επίσης να επιχειρήσουν να αμφισβητήσουν την «ηγεμονία» του δολαρίου στις παγκόσμιες εμπορικές συναλλαγές. Ο Σι παρά το γεγονός ότι έχει αναπτύξει στενή σχέση με τον Πούτιν με τον οποίο έχουν συναντηθεί δυο φορές εντός του 2024 έχει δώσει δείγματα αποστασιοποίησης από τον πόλεμο της Ουκρανίας θέλοντας να στείλει στη Δύση το μήνυμα ότι η Κίνα παραμένει ουδέτερη σε αυτή την σύγκρουση ώστε να μην σπάσει τις σχέσεις με την Δύση και να αναδειχτεί ως η μεγάλη ήρεμη δύναμη της Ανατολής.

Ιδιαίτερος ρόλος στη Σύνοδο του Καζάν για τον πρόεδρο της Ινδίας Μ. Μόντι ο όποιος προωθεί τις καλές σχέσεις με τον Πούτιν και την Ρωσία και θα μπορούσε να έχει ρόλο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία καθώς δεν έχει καταδικάσει την ρωσική εισβολή αλλά επιμένει και πιέζει για μια ειρηνευτική συμφωνία. Σε μια πολύ λεπτή ισορροπία ο Μόντι θα συνεχίσει τις στενές σχέσεις με την Ρωσία που έχουν ξεκινήσει από την εποχή ακόμη του Ψυχρού Πολέμου στους τομείς της άμυνας, πετρελαίου, πυρηνικής ενέργειας και διαστήματος, εμπορίου, γνωρίζοντας βεβαίως την στενή συνεργασία της Μόσχας με τον κύριο αντίπαλο της στην περιοχή την Κίνα.

Η Ινδία δεν μπορεί να αποκοπεί από την Ρωσία λόγω και των σχέσεων αλλά και των ισορροπιών στην περιοχή, συγχρόνως όμως δείχνει με κάθε τρόπο την πρόσδεση της και τον προσανατολισμό και προς την Δύση, με κορυφαίο δείγμα την προώθηση του Διαδρόμου IMEC.

Η Τουρκία με το αίτημα ένταξης στους BRICS+ ουσιαστικά επιβεβαιώνει τη μεγάλη στροφή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς την Ανατολή κρατώντας το άλλο πόδι στη Δύση, καθώς θα είναι η πρώτη χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε. που θα συνδεθεί με τον Οργανισμό αυτό.

Είναι προφανές ότι Ερντογάν πέραν του προσανατολισμού του προς την Ανατολή θέλει να αποκτήσει η χώρα του ισχυρό περιφερειακό ρόλο μεταξύ Ανατολής και Δύσης και να ενισχύσει την διαπραγματευτική θέση του έναντι των ΗΠΑ αλλά και της Ε.Ε.. Είναι ένα πολύ ριψοκίνδυνο παιγνίδι, καθώς τέτοιοι πειραματισμοί μειώνουν κι άλλο την αξιοπιστία και φερεγγυότητα του ως συμμάχου της Δύσης σε μια περίοδο που ο «Τζιχάντ» που έχει κηρύξει εναντίον του Ισραήλ και οι στενές σχέσεις με την Ρωσία δημιουργούν προβληματισμό στην Δύση. Πάντως και οι σχέσεις του με τον Πούτιν δεν είναι οι καλύτερες και είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σεργκέι Λαβρόφ δημοσίως είχε σταθεί πολύ επιφυλακτικά για το ενδεχόμενο ένταξης της Τοιυρκίας στον Οργανισμό.

Τις τελευταίες ημέρες μάλιστα και λίγο πριν από την συνάντηση του με τον Πούτιν στο Καζάν δηλώσεις τόσο του Τούρκου προέδρου όσο και του ΥΠΕΞ Χακάμ Φιντάν για την «ακεραιότητα» της Ουκρανίας και για το καθεστώς της Κριμαίας κάθε άλλο παρά συμβάλουν σε μια «ανέφελη» σχέση μεταξύ των ηγετών των δυο χωρών.

ΠΗΓΗ: Νίκος Μελέτης – protothema.gr