Η τρέχουσα εμπορική διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και Κίνας για τους δασμούς των ηλεκτρικών οχημάτων στον ΠΟΕ

Τον Οκτώβριο του 2024, η Κίνα ξεκίνησε εμπορική διαμάχη με την Τουρκία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), σηματοδοτώντας την τελευταία εξέλιξη στην αυξανόμενη ένταση σχετικά με το διεθνές εμπόριο ηλεκτρικών οχημάτων (EV). Η διαφορά αυτή επικεντρώνεται στην απόφαση της Τουρκίας να επιβάλει σημαντικούς εισαγωγικούς δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα από την Κίνα, προκαλώντας ανησυχίες για προστατευτισμό και μη συμμόρφωση με τους κανόνες του ΠΟΕ.

Η απάντηση της Κίνας: Καταγγελία στον ΠΟΕ

Η Κίνα απάντησε με την υποβολή επίσημης καταγγελίας στον ΠΟΕ στις 9 Οκτωβρίου 2024, αμφισβητώντας τα μέτρα της Τουρκίας. Το κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου χαρακτήρισε τις ενέργειες της Τουρκίας ως διακριτικές και κατά παράβαση των κανόνων του ΠΟΕ, κατηγορώντας την Τουρκία ότι στοχοποιεί άδικα τα κινεζικά προϊόντα και επιδεικνύει προστατευτική συμπεριφορά. Συγκεκριμένα, η Κίνα υποστήριξε ότι οι δασμοί της Τουρκίας παραβίαζαν βασικές αρχές της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT), ιδίως τη μεταχείριση του μάλλον ευνοούμενου κράτους (MFN), η οποία απαιτεί από τα μέλη του ΠΟΕ να μεταχειρίζονται ισότιμα τις εισαγωγές από όλες τις χώρες, εκτός εάν συμφωνηθεί διαφορετικά σε εμπορικές συμφωνίες.

Σύμφωνα με την καταγγελία της Κίνας, ο δασμός 40% που επέβαλε η Τουρκία δεν ήταν μόνο υπερβολικός αλλά και μεροληπτικός, καθώς η Τουρκία είχε εξαιρέσει τα ηλεκτρικά οχήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τις χώρες με τις οποίες είχε συνάψει συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ) από αυτούς τους πρόσθετους δασμούς. Επιπλέον, οι νέες απαιτήσεις της Τουρκίας για υποδομές υπηρεσιών και τοπική νομική εκπροσώπηση θεωρήθηκαν ως πρόσθετα εμπόδια εισόδου για τις κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες.

Βασικά νομικά ζητήματα της διαφοράς

Η κατάθεση της Κίνας αναδεικνύει διάφορα νομικά ζητήματα στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Πρώτον, η Κίνα ισχυρίζεται ότι οι δασμοί της Τουρκίας παραβιάζουν την αρχή του μάλλον ευνοούμενου κράτους στο πλαίσιο της GATT, καθώς οι τουρκικοί κανονισμοί φαίνεται να ευνοούν τους εταίρους της ΕΕ και της ΣΕΣ έναντι της Κίνας. Δεύτερον, η Κίνα υποστηρίζει ότι το σύστημα αδειών εισαγωγής, σε συνδυασμό με τους υψηλότερους δασμούς, συνιστά παραβίαση των διατάξεων της GATT σχετικά με τα επενδυτικά μέτρα που συνδέονται με το εμπόριο (TRIM). Η θέση της Κίνας είναι ότι τα μέτρα αυτά εμποδίζουν αθέμιτα τις κινεζικές εταιρείες να ανταγωνίζονται στην τουρκική αγορά με ίσους όρους με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές εταιρείες.

Η καταγγελία της Κίνας θέτει επίσης υπό αμφισβήτηση τις διαδικασίες αδειοδότησης της Τουρκίας, οι οποίες απαιτούν από τους κινέζους κατασκευαστές να δημιουργήσουν σημαντικές τοπικές υποδομές στην Τουρκία ως προϋπόθεση για την εισαγωγή των οχημάτων τους. Αυτό, ισχυρίζεται η Κίνα, αποτελεί πρόσθετο εμπόδιο που δεν είναι ούτε αμερόληπτο ούτε εφαρμόζεται ομοιόμορφα, παραβιάζοντας περαιτέρω τους κανόνες του ΠΟΕ.

Οικονομικές και στρατηγικές επιπτώσεις

Η διαμάχη αυτή έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία και οι δύο χώρες επιδιώκουν να ενισχύσουν τις αυτοκινητοβιομηχανίες τους. Η Τουρκία έχει προωθήσει έντονα την εγχώρια παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, ιδίως με το λανσάρισμα της εθνικής μάρκας ηλεκτρικών οχημάτων, TOGG, που συμβολίζει τις φιλοδοξίες της χώρας να καταστεί περιφερειακός ηγέτης στην πράσινη τεχνολογία. Η επιβολή δασμών στα ξένα EV, ιδίως από την Κίνα, μπορεί να θεωρηθεί ως μέρος αυτής της ευρύτερης στρατηγικής για την προστασία και την καλλιέργεια της τοπικής βιομηχανίας, μειώνοντας παράλληλα το εμπορικό έλλειμμα.

Η Κίνα, από την άλλη πλευρά, έχει επεκτείνει την αγορά EV της σε παγκόσμιο επίπεδο, με εταιρείες όπως η BYD και η NIO να εξάγουν ολοένα και περισσότερο οχήματα στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και άλλες περιοχές. Ο τομέας των ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας έχει επωφεληθεί από τη σημαντική κρατική στήριξη, γεγονός που οδηγεί σε ανταγωνιστικές τιμές στις διεθνείς αγορές. Ωστόσο, αυτό έχει προκαλέσει ανησυχίες για αθέμιτο ανταγωνισμό σε χώρες όπως η Τουρκία, όπου οι εγχώριες βιομηχανίες αγωνίζονται να ανταγωνιστούν τις εναλλακτικές λύσεις χαμηλότερου κόστους της Κίνας.

Πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις, η διαμάχη έχει επίσης ευρύτερη γεωπολιτική σημασία. Η Κίνα και η Τουρκία διατηρούν ιστορικά εγκάρδιες εμπορικές σχέσεις, αλλά το ζήτημα αυτό υπογραμμίζει τις αυξανόμενες εμπορικές εντάσεις, καθώς και τα δύο έθνη προσπαθούν να προστατεύσουν τις εγχώριες βιομηχανίες τους. Οι δασμοί της Τουρκίας μπορούν να θεωρηθούν ως μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας τάσης των χωρών που επανεκτιμούν τις οικονομικές τους σχέσεις με την Κίνα, ιδίως σε κλάδους όπου η Κίνα διαθέτει σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, όπως οι ηλεκτρικές συσκευές.

Διαδικασία επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ

Η έναρξη της διαδικασίας επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ ξεκινά με μια περίοδο διαβουλεύσεων 60 ημερών, κατά τη διάρκεια της οποίας τα δύο μέρη αναμένεται να συμμετάσχουν σε διαπραγματεύσεις για τη φιλική επίλυση του ζητήματος. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία εντός αυτής της περιόδου, η Κίνα μπορεί να ζητήσει τη σύσταση επιτροπής διαφορών για την εκδίκαση του ζητήματος. Η διαδικασία αυτή μπορεί να είναι χρονοβόρα και πολύπλοκη, καθώς συχνά περιλαμβάνει λεπτομερή νομικά επιχειρήματα και οικονομικές αναλύσεις και από τις δύο πλευρές.

Σε παρόμοιες διαφορές, οι επιτροπές του ΠΟΕ έχουν συχνά επικεντρωθεί στο κατά πόσον τα εν λόγω μέτρα συνιστούν αδικαιολόγητο προστατευτισμό ή νόμιμες προσπάθειες για τη διαφύλαξη των εγχώριων βιομηχανιών. Δεδομένης της παγκόσμιας σημασίας του τομέα των ηλεκτρικών συσκευών και της αυξανόμενης επικράτησης των εμπορικών φραγμών που στοχεύουν στις κινεζικές εξαγωγές, η έκβαση της παρούσας υπόθεσης θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο για την Τουρκία και την Κίνα, αλλά και για τις διεθνείς εμπορικές πολιτικές στον κλάδο των ηλεκτρικών συσκευών.

Η εμπορική διαμάχη μεταξύ της Τουρκίας και της Κίνας σχετικά με τους δασμούς των ηλεκτρικών οχημάτων αντιπροσωπεύει μια σημαντική στιγμή στην εξελισσόμενη δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου πράσινης τεχνολογίας. Καθώς χώρες όπως η Τουρκία επιδιώκουν να προστατεύσουν τις εκκολαπτόμενες βιομηχανίες ηλεκτροκίνητων οχημάτων τους, ο κίνδυνος εμπορικών συγκρούσεων με σημαντικούς εξαγωγείς όπως η Κίνα είναι πιθανό να αυξηθεί. Η έκβαση της υπόθεσης του ΠΟΕ θα αποτελέσει σημαντικό προηγούμενο για τον τρόπο εφαρμογής των εμπορικών κανόνων στο πλαίσιο των περιβαλλοντικά βιώσιμων βιομηχανιών και θα μπορούσε να επηρεάσει τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις μεταξύ χωρών με ανταγωνιστικά συμφέροντα στον τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων.

Η υπόθεση αυτή υπογραμμίζει επίσης τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες όσον αφορά την εξισορρόπηση της εγχώριας βιομηχανικής πολιτικής με τις διεθνείς εμπορικές υποχρεώσεις, μια ισορροπία που θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς οι χώρες θα μεταβαίνουν σε πιο πράσινες οικονομίες.

Πηγή: Modern Diplomacy, Militaire