Ο νέος οδικός χάρτης για κατώτατο μισθό και συλλογικές διαπραγματεύσεις

Πότε θα αρχίσει να υπολογίζεται ο κατώτατος μισθός με τον νέο μαθηματικό τύπο. Ποιος ο ρόλος της Επιτροπής Διαβούλευσης που θα συγκροτηθεί και πώς θα ενισχυθεί ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Περιθώριο μέχρι το 2028 έχει η ΕΛΣΤΑΤ για να δημιουργήσει δύο νέους δείκτες, που θα αποτελέσουν τις αποκλειστικές παραμέτρους καθορισμού του νέου κατώτατου μισθού, μέσω της χρήσης του σχετικού μαθηματικού τύπου. Τα πεδία του πληθωρισμού και της παραγωγικότητας στην οικονομία θα αποκτήσουν έτσι καινούργια αξία.

Μέχρι τότε, όμως, η διαδικασία καθορισμού των βασικών αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα, θα παραμείνει ως έχει. Απλώς το 2025, αντί για να υποβάλλουν ξεχωριστή γνωμοδότηση οι κοινωνικοί εταίροι προς το υπουργείο Εργασίας, για τον καθορισμό του νέου κατώτατου μισθού, θα δημιουργηθεί Επιτροπή Διαβούλευσης.

Θα απαρτίζεται από όλους τους κοινωνικούς εταίρους και τους φορείς της οικονομίας που έχουν ρόλο στον υπολογισμό των βασικών αποδοχών (πχ ΕΛΣΤΑΤ, Τράπεζα της Ελλάδος, ΔΥΠΑ). Πρόκειται για μια Επιτροπή, ο ρόλος της οποίας θα αναβαθμιστεί, όταν στα μέσα του 2027 ξεκινήσει κανονικά η λειτουργία του μαθηματικού τύπου.

Η συγκεκριμένη Επιτροπή όμως, θα επιφορτιστεί και με την προώθηση της συζήτησης για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Ένα κρίσιμο πεδίο, αφού αποτελεί στόχο της ΕΕ να αυξηθούν στο 80% (από 25% που είναι σήμερα) οι εργαζόμενοι στη χώρα, που θα καλύπτονται από κάποιας μορφής Συλλογική Σύμβαση.

Σε κάθε περίπτωση, ο κεντρικός στόχος που έχει τεθεί είναι ο κατώτατος μισθός να αυξηθεί έως το 2027 στα 950 ευρώ και ο μέσος μισθός στα 1.500 ευρώ.

Τα θολά σημεία

Τόσο όμως η Επιτροπή Διαβούλευσης, όσο και το πεδίο των συλλογικών διαπραγματεύσεων κρύβουν θολά σημεία, την ώρα που επίκειται το τελικό σχέδιο νόμου για την Κοινοτική Οδηγία για τις βασικές αποδοχές.

Πιο συγκεκριμένα, με βάση της κυβερνητικές εξαγγελίες:

• Επιτροπή Διαβούλευσης: Άμεσα, από τις αρχές του 2025 συγκροτείται Επιτροπή Διαβούλευσης, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από όλους  τους Κοινωνικούς Εταίρους, αλλά και Φορείς της Οικονομίας (ΕΛΣΤΑΤ,  ΤτΕ). Στόχος της Επιτροπής θα είναι να προσδιορίσει, μέσα από διαπραγμάτευση, τις βασικές παραμέτρους, που θα αξιοποιηθούν για να καθορίσουν επακριβώς τον μαθηματικό τύπο. Πρόκειται για μια διαρκή διαδικασία, που θα παρεμβαίνει στο συγκεκριμένο πεδίο,  ώστε να προσδιορίζονται με μεγαλύτερη σαφήνεια οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα. Όμως, με δεδομένο ότι ο ρόλος της Επιτροπής θα είναι περισσότερο Συμβουλευτικός, τίθεται ένα θέμα πρακτικής νομιμοποίησης και εφαρμογής των όποιων συμπερασμάτων της. Παράλληλα, ο δεσμευτικός χαρακτήρας που θα έχει ο μαθηματικός τύπος, στον καθορισμό των βασικών αποδοχών, ουσιαστικά απομακρύνει ακόμα περισσότερο το ενδεχόμενο ο κατώτατος μισθός να ενταχθεί κάποια στιγμή στο μέλλον στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ), όπως γινόταν έως το 2012.
• Συλλογικές διαπραγματεύσεις: Η κυβέρνηση επισημαίνει ότι θέλει να ξεκινήσει ο διάλογος με τους συνδικαλιστικούς φορείς εργαζομένων και εργοδοτών, στο πεδίο του «οδικού χάρτη» που θα διαμορφωθεί, ώστε ένα έτος μετά την ψήφιση της Κοινοτικής Οδηγίας, να έχουν μπει οι βάσεις για να βελτιωθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις.  Δεν ορίζει όμως καθόλου τυχόν παραμέτρους αυτού του «οδικού χάρτη». Το γεγονός ότι, υπάρχουν δομικά προβλήματα λειτουργίας των Συλλογικών Διαπραγματεύσεων, τα οποία έχουν θεσμοθετηθεί με αντίστοιχες νομοθετικές παρεμβάσεις, πρέπει να αποσαφηνιστεί εάν τίθενται στο όποιο πεδίο μελλοντικών αλλαγών. Για παράδειγμα, βασική απαίτηση των συνδικάτων είναι να επανέλθει το καθεστώς της μετενέργειας στις συλλογικές συμβάσεις. Αυτό σημαίνει πως όταν ολοκληρώνεται μια Σύμβαση, να υπάρχει ένα περιθώριο έως έξι μήνες διατήρησης της ισχύος τους,  για να μπορούν να διευκολυνθούν οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους, μέχρι να υπογραφεί η επόμενη. Το συγκεκριμένο καθεστώς, ανατράπηκε κατά τη μνημονιακή περίοδο και πρέπει τώρα η κυβέρνηση να αποφασίσει εάν θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Το ίδιο ισχύει για μια σειρά από εξίσου σημαντικές παραμέτρους που επιδρούν στη συλλογική διαπραγμάτευση, όπως είναι ο ρόλος του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), το δικαίωμα στην επέκταση μιας σύμβασης για το σύνολο των επιχειρήσεων ενός κλάδου, καθώς και η όποια συνδικαλιστική οργάνωση αν καλύπτει έναν κλάδο ή όχι. Πρόκειται για επιμέρους ζητήματα, που πρέπει να καθοριστούν στον «οδικό χάρτη» για να διαπιστωθεί εάν βελτιώνεται και πώς η συνολική εικόνα των συλλογικών διαπραγματεύσεων.