Τραμπ: Για μένα, οι τελωνειακοί δασμοί είναι πολύ όμορφες λέξεις

«Για μένα, οι “τελωνειακοί δασμοί” είναι πολύ όμορφες λέξεις», επαναλάμβανε ο Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας.

Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ θέλει την επιβολή επιπρόσθετων δασμών σχεδόν στο σύνολο των εισαγόμενων προϊόντων, κάτι που εγείρει κίνδυνο νέων εμπορικών πολέμων επί δικαίων και αδίκων.

Πέρα από την αύξηση κατά 10 ως 20% των δασμών στο σύνολο των εισαγόμενων αγαθών, ο Ρεπουμπλικάνος εννοεί να στοχοποιήσει συγκεκριμένα αυτά που εισάγει η χώρα του από την Κίνα, να αυξήσει τους δασμούς στο 60%.

Η αμερικανική νομοθεσία δίνει τα απαραίτητα εργαλεία στον εκάστοτε πρόεδρο για την επιβολή τελωνειακών δασμών με διατάγματα — κι ο κ. Τραμπ αξιοποίησε τη δυνατότητα αυτή επανειλημμένα κατά την πρώτη του θητεία, στοχοποιώντας τον χάλυβα και το αλουμίνιο από την Κίνα και από χώρες της Ευρώπης, μεταξύ άλλων.

Ο διάδοχός του Τζο Μπάιντεν ακολούθησε δική του προσέγγιση, στοχοποιώντας από την πλευρά του συγκεκριμένα κινεζικά προϊόντα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ ενδέχεται να έχει ακόμη μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών: αναμένεται να έχει στο πλευρό του την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων, πέρα από αυτή που ήδη εξασφάλισε η παράταξή του στη Γερουσία.

«Αν εφαρμόζεις τελωνειακούς δασμούς αδιακρίτως, βάζοντας στο στόχαστρο τόσο συμμάχους όσο και ανταγωνιστές, διακινδυνεύεις να προκαλέσεις πρόβλημα», συνόψισε ο Τζέφρι Σκοτ, του κέντρου μελετών Peterson Institute for International Economics.

Τέτοια απόφαση θα ήταν ενάντια «σε υποχρεώσεις συνδεόμενες με τον ΠΟΕ (τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου) ή με συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και θα οδηγούσε, πως σε παρελθόν, σε αντίποινα από πλευράς των ξένων χωρών», συνέχισε.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, οι δασμοί που επιβλήθηκαν σε κινεζικά και ευρωπαϊκά προϊόντα οδήγησαν σε αντίποινα από το Πεκίνο και τις Βρυξέλλες. Όμως κι από την μια πλευρά και από την άλλη, τα αντίποινα ήταν συγκρατημένα και αναλογικά. Δύσκολο να φανταστεί κανείς ποιος θα ήταν ο αντίκτυπος αν αποφασιζόταν γενικευμένη αύξηση των τελωνειακών δασμών.

Επί της αρχής, ο ΠΟΕ υπάρχει για να εγγυάται ισότιμους όρους ανταγωνισμού και πρόσβασης στις αγορές για να μειώνονται προοδευτικά τα εμπόδια στο ελεύθερο εμπόριο. Οι δασμοί είναι μείζον εμπόδιο γι’ αυτό ακριβώς.

Ο ΠΟΕ διαθέτει μηχανισμό επίλυσης διαφορών, στον οποίο μπορεί να καταθέτει προσφυγές κάθε κράτος. Αλλά το σύστημα αυτό έχει πάψει να λειτουργεί, διαπιστώνει με αποδοκιμασία ο Τζέφρι Σκοτ.

«Στη θεωρία, μπορεί να κινηθεί διαδικασία και να προχωρήσει, αλλά τελικά θα εμποδιστεί και αχρηστευτεί με απλή υποβολή έφεσης από τις ΗΠΑ, καθώς δεν υπάρχει ανώτερος μηχανισμός για να εξετάσει την υπόθεση», εξήγησε.

Η εφαρμογή τελωνειακών δασμών στο σύνολο των αμερικανικών προϊόντων θα είχε ορισμένο κόστος, προειδοποιεί το Tax Foundation, που υπολογίζει πως σε ετήσια βάση, οι αμερικανοί καταναλωτές θα πληρώνουν 525 δισεκατομμύρια δολάρια παραπάνω.

Κάτι που αφορά κυρίως τις εταιρείες, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενα προϊόντα για «να μπορούν να προσφέρουν στους πελάτες τους ποικιλία προϊόντων σε προσιτές τιμές», σημείωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Τζόναθαν Γκολντ, αντιπρόεδρος της NRF, της εθνικής συνομοσπονδίας εμπόρων λιανικής. Γι’ αυτόν οι δασμοί «στο τέλος θα καταλήξουν να πλήττουν τις τσέπες τον καταναλωτών», αφού συνεπάγονται «αύξηση τιμών».

Κατά το Tax Foundation, οι γενικευμένοι δασμοί θα έκοβαν τουλάχιστον 0,8% του ΑΕΠ και θα συνεπάγονταν την καταστροφή τουλάχιστον 684.000 θέσεων εργασίας.

Κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, η επιβολή δασμών είχε πριν απ’ όλα σκοπό να αποκτηθεί ατού και να επιβληθούν νέες διαπραγματεύσεις σε διάφορους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσιάζει πάντα τον εαυτό του ως ειδικό στη διαπραγμάτευση και στο κλείσιμο συμφωνιών.

Είχε κλείσει εμπορική συμφωνία με στόχο, στη θεωρία, να υπάρξει νέα ισορροπία στο εμπορικό πεδίο ανάμεσα στις δυο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου με αντάλλαγμα τη σταδιακή άρση των δασμών που επέβαλε. Στην πραγματικότητα, η επανεξισορρόπηση δεν έγινε ποτέ, παρά το ότι το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα έναντι της Κίνας γενικά σταμάτησε να μεγεθύνεται.

Αυτή τη φορά, οι δασμοί σκοπός είναι να εξισορροπήσουν τις περαιτέρω μειώσεις φόρων εισοδήματος και περιουσίας που θέλει να προωθήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, κάτι που θα τους δώσει δυνητικά πολύ πιο διαρκή χαρακτήρα και υπάρχει κίνδυνος να επιταχύνει τον κατακερματισμό της παγκόσμιας οικονομίας, κάτι που ανησυχεί ιδιαίτερα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

DBRS: «Καμπανάκι» για την Ευρώπη η οικονομική πολιτική και οι δασμοί του Τραμπ (πίνακες)

Μεγάλος αριθμός ευρωπαϊκών επιχειρήσεων είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένος στους αμερικανικούς δασμούς, αφού οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος προορισμός για τις εξαγωγές τους – Επανεκλογή Τραμπ: Είναι πρελούδιο νέων εμπορικών πολέμων;

Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα δεχθούν πλήγμα από τυχόν νέους αμερικανικούς δασμούς, όπως αναφέρει νέα έρευνα της Morningstar DBRS. Τους τελευταίους μήνες, διάφορες νέες προτάσεις δασμών έχουν διατυπωθεί σε ομιλίες και συνεντεύξεις του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων ενός καθολικού δασμού 10% έως 20% στα εισαγόμενα προϊόντα, ενός δασμού 60% στις εισαγωγές από την Κίνα και ενός δασμού 200% στα οχήματα που παράγονται στο Μεξικό.

Για την επιβολή των δασμών αυτών έχουν χρησιμοποιηθεί επιχειρήματα εθνικής ασφάλειας και αντιντάμπινγκ. Ένας καθολικός δασμός θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την αντίδραση του Κογκρέσου, ιδίως λόγω των πιθανών επιπτώσεων στους γεωστρατηγικούς εταίρους στην Ευρώπη και αλλού.

Παρ’ όλα αυτά, η απειλή δασμών για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δεν μπορεί να απορριφθεί εντελώς, ιδίως στο πλαίσιο μιας ρεπουμπλικανικής προεδρίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στους αμερικανικούς δασμούς, αφού οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος προορισμός για τις εξαγωγές της. 

Οι διμερείς εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις μεταξύ της Ε.Ε. και των ΗΠΑ είναι οι μεγαλύτερες στον κόσμο αφού το 2023, το 20% των εξαγωγών της Ε.Ε. κατέληγε στις ΗΠΑ, ενώ το 13% πήγαινε στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 9% στην Κίνα.

Επιπλέον, η Ε.Ε. παρουσίασε εμπορικό πλεόνασμα 157 δισ. ευρώ με τις ΗΠΑ σε όρους αγαθών το 2023 – αν και το πλεόνασμα είναι πολύ μικρότερο όταν συμπεριληφθούν οι υπηρεσίες. Τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα αυτοκίνητα και τα χημικά προϊόντα είναι οι πιο εκτεθειμένοι κλάδοι σε ενδεχόμενους αμερικανικούς δασμούς, καθώς αντιπροσωπεύουν τη μερίδα του λέοντος των εξαγωγών της Ε.Ε. προς τις ΗΠΑ.

Ωστόσο, μικρότεροι κλάδοι, όπως το αλουμίνιο, ο χάλυβας, ακόμη και το σκωτσέζικο ουίσκι, που βρέθηκαν στο στόχαστρο μεταξύ 2017 και 2021, είναι επίσης εκτεθειμένοι σε ενδεχόμενη μείωση των πωλήσεων.

Από την άποψη της εταιρικής χρηματοδότησης, ο άμεσος αντίκτυπος των αμερικανικών δασμών θα είναι η μείωση του όγκου των εξαγωγών της Ε.Ε. Το υψηλότερο εμπορικό κόστος θα μπορούσε να αντισταθμιστεί εν μέρει από ένα ασθενέστερο ευρώ, αλλά είναι απίθανο είτε η διεθνής είτε η εγχώρια ζήτηση να είναι σε θέση να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών.

Θα μπορούσαν επίσης να υπάρξουν δευτερεύουσες επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των ανταποδοτικών δασμών από την Ε.Ε., οι οποίοι θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος ή να μειώσουν τη διαθεσιμότητα των εισαγωγών για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, μειώνοντας έτσι περαιτέρω την εγχώρια ζήτηση. Με την πάροδο του χρόνου, ο μεγαλύτερος εμπορικός κατακερματισμός θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει ορισμένες εξαγωγικές βιομηχανίες της Ε.Ε. να στρέψουν τις επενδύσεις και την παραγωγή προς τις ΗΠΑ για να αποφύγουν το υψηλότερο εμπορικό κόστος.

Οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες και φαρμακοβιομηχανίες έχουν υψηλό ποσοστό πωλήσεων στις ΗΠΑ, με τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ να έχουν υπερδιπλασιαστεί σε αξία τα τελευταία 10 χρόνια.

Ωστόσο, δεν κατασκευάζονται όλα τα αυτοκίνητα που πωλούνται από τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες στην Ευρώπη και πολλές εταιρείες που παράγουν επίσης οχήματα στις ΗΠΑ πιθανότατα θα εξαιρεθούν από τους δασμούς.

Αυτό περιορίζει κάπως τον αντίκτυπο των δασμών στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας γενικά – ωστόσο, η παραγωγική ικανότητα στις ΗΠΑ δεν επαρκεί για να καλύψει το σύνολο της ζήτησης στη χώρα, αφήνοντας τις εξαγωγές από τα εργοστάσια της Ε.Ε. ευάλωτες στις εμπορικές εντάσεις.

Βραχυπρόθεσμα, οι υψηλότεροι δασμοί θα επηρεάσουν επομένως την κερδοφορία των κατασκευαστών αρχικού εξοπλισμού (ΚΑΕ) σε μια εποχή όπου η ικανότητα κερδοφορίας βρίσκεται ήδη υπό αμφισβήτηση. Η Mercedes-Benz Group AG και η BMW AG διαθέτουν ισχυρή παραγωγική ικανότητα στις ΗΠΑ, ενώ τα μοντέλα υψηλότερης ποιότητας, όπως αυτά της θυγατρικής AMG της Mercedes, παράγονται κυρίως στην Ε.Ε. Η Volkswagen AG αποτελεί αξιοσημείωτη εξαίρεση, καθώς ούτε τα αυτοκίνητα Porsche ούτε τα αυτοκίνητα Audi παράγονται στις Η.Π.Α.

Μεσοπρόθεσμα, αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί σε μετατόπιση μεγαλύτερου μεριδίου της παραγωγής στις Η.Π.Α., μια μετάβαση που θα ήταν πιθανότατα δαπανηρή και θα χρειαζόταν χρόνια για να γίνει λειτουργική.

Ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος των αμερικανικών δασμών στον ευρωπαϊκό φαρμακευτικό τομέα θα ήταν μάλλον κάπως διαφορετικός. Λόγω της κρίσιμης φύσης του κλάδου και της ανελαστικής ζήτησης, η επίδραση στις πωλήσεις θα μπορούσε να είναι συγκριτικά μικρή.

Επιπλέον, είναι πιθανό ότι οι όποιοι δασμοί επιβληθούν από μια αμερικανική κυβέρνηση θα επικεντρωθούν περισσότερο στην ανακοπή της ροής ιατρικού εξοπλισμού και προμηθειών που εισάγονται από την Κίνα παρά από την Ε.Ε., ιδίως δεδομένου ότι οι εισαγωγές από την Κίνα έχουν αυξηθεί σημαντικά μετά την πανδημία.

Ωστόσο, όπως υπογραμμίζουν οι αναλυτές της Morningstar DBRS ένα παρόμοιο συμπέρασμα για τη φαρμακοβιομηχανία μπορεί να εξαχθεί όσον αφορά τη μετακίνηση της παραγωγής και των επενδύσεων στις ΗΠΑ με την πάροδο του χρόνου. Στην πραγματικότητα, ο φαρμακευτικός τομέας έχει ακόμη μεγαλύτερη ευελιξία στην απόφαση για το πού θα επενδύσει στην έρευνα και την ανάπτυξη, ιδίως όταν αναπτύσσει νέα φάρμακα.

Αυτοί οι πιθανοί δασμοί, σε συνδυασμό με την ευνοϊκότερη ρύθμιση στις ΗΠΑ σε σύγκριση με την Ε.Ε., θα μπορούσαν να μεταφέρουν μελλοντικές επενδύσεις και παραγωγή στη Βόρεια Αμερική από την Ευρώπη.