Γιατί η Σερβία αγοράζει τόσα όπλα;

Τα τελευταία χρόνια το Βελιγράδι προωθεί ένα φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα για τις ένοπλες δυνάμεις του. Η Σερβία αγόρασε γαλλικά μαχητικά Ραφάλ αλλά και ρωσικά μαχητικά ελικόπτερα, τα οποία ο πρόεδρος της Αλεξάνταρ Βούτσιτς χαρακτήρισε «ιπτάμενα τανκς». Παράλληλα το Βελιγράδι αγόρασε κινεζικά συστήματα αεράμυνας λίγο μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Σερβία έχε προμηθευτεί εκτός αυτού χιλιάδες ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Ο Economist έγραφε ήδη το 2021 ότι «η μαζική αγορά όπλων» από την Σερβία σπέρνει τον τρόμο στις γειτονικές της χώρες. Ένα χρόνο αργότερα το σουηδικό Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη SIPRI ανέφερε ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός του Βελιγραδίου ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ ήταν δέκα φορές υψηλότερος από εκείνον του Κοσσυφοπεδίου.

Το Βελιγράδι διαθέτει 250 τανκς, η Γερμανία 295

Η στρατιωτική υπεροχή της Σερβίας καταδεικνύεται και από τον μεγάλο αριθμό αρμάτων μάχης που διαθέτει. Με περίπου 250 τανκς το Βελιγράδι έχει σήμερα περισσότερα από ό,τι όλες οι άλλες πρώην γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες μαζί. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο γερμανικός ομοσπονδιακός στρατός διαθέτει σήμερα 295 άρματα μάχης. Η Κροατία βρίσκεται στη δεύτερη θέση με 75, η Βοσνία στην τρίτη θέση με 45, ακολουθούμενη από τη Βόρεια Μακεδονία με 31 άρματα μάχης. Μαυροβούνιο και Κοσσυφοπέδιο δεν διαθέτουν κανένα.

Κατά συνέπεια τίθεται εύλογα το ερώτημα, γιατί το Βελιγράδι έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια ένα αξιόμαχο οπλοστάσιο χωρίς να απειλείται από όμορες χώρες. Η σερβική ηγεσία προπαγανδίζει το πρότζεκτ ενός «Σερβικού Κόσμου», ένα περιορισμένης κλίμακας σχέδιο, παρόμοιο με κείνο της «Μεγάλης Σερβίας» του πρώην προέδρου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, το οποίο βρίσκει θετική ανταπόκριση από τους Σέρβους τόσο του Κοσσυφοπεδίου, όσο και της Βοσνίας.

Πόσο πιθανός είναι ένας νέος πόλεμος;

Στις αρχές Ιουνίου του 2024, ο Αλεξάντρ Βούτσιτς προέδρευσε μιας «Πανσερβικής Συνέλευσης» στο Βελιγράδι με εκπροσώπους Σέρβων από όλα τα μέρη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ήταν στην ουσία μια συνάντηση στρατηγικής, που διατύπωσε το σχέδιο υλοποίησης ενός «Σερβικού Κόσμου» στην «Πανσερβική Διακήρυξη» του. Το Κοσσυφοπέδιο χαρακτηρίζεται ως σερβική επαρχεία και η Σερβική Δημοκρατία, δηλαδή το σερβικό τμήμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, ως «εθνικό συμφέρον της Σερβίας». Αντιδρώντας εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών στο Βερολίνο καταδίκασε τα σχέδια του Βελιγραδίου με ασυνήθιστα έντονο τρόπο: Η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί την «Πανσερβική Διακήρυξη πολύ ανησυχητική και επιζήμια για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Σερβία και όλες τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων».

Τα τελευταία χρόνια, προκάλεσε ιδιαίτερη ανησυχία η επανειλημμένη ανάπτυξη σερβικών στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο,αλλά και η επίθεση σερβικής παραστρατιωτικής μονάδας εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας του Κοσσυφοπεδίου. Τα περιστατικά θα μπορούσαν να είναι δοκιμές του Βελιγραδίου στο πεδίο. Η αντίδραση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ήταν ωστόσο άμεση και αυστηρή, αναγκάζοντας τη Σερβία να υποχωρήσει. Τον Αύγουστο του 2024 η Ουάσινγκτον παρενέβη και πάλι. Αυτή την φορά αποστέλλοντας τον επικεφαλής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη για να σταματήσει τις αυτονομιστικές ενέργειες του ηγέτη των Σερβοβόσνιων Μίλοραντ Ντόντικ, ο οποίος είχε προχωρήσει σε σειρά ενεργειών για την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Σερβικής Δημοκρατίας, εξοπλίζοντας χιλιάδες παραστρατιωτικούς. Πολιτικοί στην πρωτεύουσα Σεράγιεβο προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο απόσχισης της Σερβικής Δημοκρατίας.

Με φόντο αυτές τις κινήσεις δεν μπορεί να αποκλειστεί μια νέα σύρραξη στα Βαλκάνια. Με τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές, είναι πλέον εντελώς ανοιχτό πως θα διαχειριστούν οι ΗΠΑ με τέτοια κατάσταση. Ας σημειωθεί ότι πιθανός υποψήφιος για τη θέση του νέου υπουργού Εξωτερικών είναι ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Γερμανία Ρίτσαρντ Γκρενέλ. Μαζί με τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, έχουν τεράστια επιχειρηματικά συμφέροντα στη Σερβία.

Στέφανος Γεωργακόπουλος – dw