ΗΠΑ – ΚΙΝΑ: Προς παγκόσμιο πόλεμο μετά τον εμπορικό;

Θα μπορούσε να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας που συνοδεύει την εντυπωσιακή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, αλλά δυστυχώς είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο. Εάν ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ αποφασίσει να επιβάλει δασμούς ύψους 60% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα και 10% ή 20% σε προϊόντα από άλλες χώρες, όπως είχε δηλώσει κατά την προεκλογική του εκστρατεία, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ένα παγκόσμιο ντόμινο αντιποίνων.

Αν η παγκόσμια οικονομία αρχίσει να λειτουργεί υπό καθεστώς υψηλών δασμών, ένα πράγμα είναι βέβαιο: οι επιχειρήσεις θα μετακυλήσουν το επιπλέον κόστος στους καταναλωτές, γεγονός που σημαίνει ότι οι πολίτες θα είναι αυτοί που θα πληρώσουν τελικά τους δασμούς του Τραμπ.

Πολλά έχουν ειπωθεί πρόσφατα σχετικά με τις συνέπειες που θα έχει το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, τόσο για την παγκόσμια οικονομία όσο και για τις αποδόσεις των πιο δημοφιλών επενδυτικών στοιχείων. Από την αλυσίδα των δασμών και την πιθανή εκκίνηση ενός ευρύτερου εμπορικού πολέμου, μέχρι τις διακυμάνσεις των ομολόγων, του χρυσού, του πετρελαίου και των μετοχών, οι πολιτικές που θα εφαρμόσει ο Τραμπ – και όχι οι υποσχέσεις του – θα διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις των επόμενων ετών.

Ο μεγαλύτερος φόβος σχετίζεται με την πιθανότητα ενός νέου, παγκόσμιου εμπορικού πολέμου, οι συνέπειες του οποίου θα είναι ανυπολόγιστες. Οι δασμοί λειτουργούν ως φόροι στις εισαγωγές, αυξάνοντας τα κόστη των επιχειρήσεων και οδηγώντας σε νέες ανατιμήσεις, σε μια περίοδο που οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη προσπαθούν να ελέγξουν τον πληθωρισμό.

Όσον αφορά τις προσδοκίες των αγορών, ήδη από χθες παρατηρήθηκαν τα πρώτα σημάδια. Οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων αυξήθηκαν, με το 10ετές να ξεπερνά το 4,5%. Το δολάριο ενισχύθηκε κατά πάνω από 2% έναντι του ευρώ, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη άνοδο από το 2020, ενώ το bitcoin κατέγραψε νέο ιστορικό υψηλό, ξεπερνώντας τα 75.000 δολάρια.

Για να αποκτήσουμε μια πιο σαφή εικόνα σχετικά με το μέλλον, είναι χρήσιμο να διαχωρίσουμε τις επιπτώσεις της εκλογής του Τραμπ σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες. Όσα παρακολουθούμε τις τελευταίες ώρες αποτελούν αποτέλεσμα μιας αρχικής αντίδρασης. Αν και ορισμένα χρηματοοικονομικά στοιχεία σπεύδουν να προεξοφλήσουν το “Trump effect“, είναι προφανές ότι παρατηρείται και μια ράλι (όπως αυτό στη Wall Street) κυρίως από ανακούφιση, καθώς το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν ξεκάθαρο και έτσι αποφεύχθηκε το σενάριο της αμφισβήτησης.

Όσον αφορά την αντίληψη ότι ο Τραμπ αποτελεί θετικό παράγοντα για τις αγορές, καμία πρόβλεψη δεν μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστη, δεδομένου του κινδύνου επιβολής δασμών. Για παράδειγμα, η Oxford Economics προχωρά σε μερική αναβάθμιση της πρόβλεψης για το παγκόσμιο ΑΕΠ βραχυπρόθεσμα, υποστηρίζοντας ότι η πιο χαλαρή νομισματική πολιτική το 2025 θα ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα. Ωστόσο, ο οίκος επισημαίνει ότι η ώθηση στην οικονομία θα εξαρτηθεί από το ύψος των δασμών που θα επιβληθούν. Ακόμη και αν δεν οδηγηθούμε σε παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, η επιβολή στοχευμένων δασμών σε προϊόντα από την Κίνα, την Ε.Ε., το Μεξικό και τον Καναδά θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στο διεθνές εμπόριο.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι κατά την προηγούμενη θητεία του, ο Τραμπ επέβαλε δασμούς ύψους 380 δισ. δολαρίων το 2018 και το 2019, οι οποίοι είχαν ως αποτέλεσμα επιπλέον φόρους για τους Αμερικανούς, περίπου 80 δισ. δολάρια, σύμφωνα με το Tax Foundation. Το αμερικανικό think tank εκτιμά ότι οι νέοι δασμοί που έχει υποσχεθεί ο Τραμπ θα προκαλέσουν πρόσθετους φόρους ύψους 524 δισ. δολαρίων ετησίως, θα μειώσουν το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά τουλάχιστον 0,8% και θα οδηγήσουν σε απώλεια 684.000 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης. Έτσι, η δεύτερη θητεία του Τραμπ αναμένεται να έχει τουλάχιστον 6 φορές μεγαλύτερο αντίκτυπο, μειώνοντας την αγοραστική δύναμη των Αμερικανών κατά 78 δισ. δολάρια ετησίως.

Το Tax Foundation επισημαίνει ότι οι υπολογισμοί του δεν περιλαμβάνουν τις συνέπειες των αντιποίνων, δηλαδή των δασμών που θα επιβάλουν οι άλλες χώρες στις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων, και σε καμία περίπτωση δεν εξετάζονται οι επιπτώσεις ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.

Μια άλλη συνέπεια των δασμών είναι η αναζωπύρωση του πληθωρισμού, ο οποίος έχει ήδη επηρεάσει τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Εάν η Fed αποφασίσει να σταματήσει τη μείωση των επιτοκίων για να αποτρέψει την αναθέρμανση του πληθωρισμού, το καθεστώς των υψηλότερων επιτοκίων θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική και επενδυτική δραστηριότητα.

Αν όλα αυτά τα σενάρια σας φαίνονται απαισιόδοξα, ετοιμαστείτε γιατί υπάρχει και χειρότερη εκδοχή. Οι Ρεπουμπλικάνοι καταφέρνουν να αποκτήσουν τον έλεγχο τόσο του Λευκού Οίκου όσο και του Κογκρέσου, ενώ παράλληλα αυτή είναι η δεύτερη και τελευταία θητεία του Τραμπ. Με τον εκλεγμένο πρόεδρο να μην έχει τίποτα άλλο να περιμένει, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε ακόμα πιο ακραία μέτρα, όπως π.χ. την επιβολή υψηλότερων δασμών σε όλες τις εισαγωγές, ανατρέποντας έτσι την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στο παγκόσμιο εμπόριο.