Economist: Η Ευρώπη πρέπει να ξυπνήσει και να φροντίσει τον εαυτό της

Αν η Κάμαλα Χάρις είχε κερδίσει στις 5 Νοεμβρίου, η Ευρώπη θα είχε αναστενάξει με ανακούφιση, θα είχε αλλάξει πλευρό και θα είχε ξανακοιμηθεί αμέσως.

Η πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, ακολουθούμενη από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, χρησίμευσε ως ένα ζεύγος από καμπανάκια, αναγκάζοντας τον καγκελάριο της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, να επικαλεστεί ένα Zeitenwende, μια ιστορική καμπή στην άμυνα και την ασφάλεια. Όμως, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε ένα σκληρό τεστ αντοχής σε αργή κίνηση, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αποσπαστεί από τις ανησυχίες των ψηφοφόρων για τη διάβρωση των πακέτων αμοιβών, την αύξηση της μετανάστευσης και την αποτυχία των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Πολλοί έχουν επιστρέψει στη συνήθη αυταρέσκεια που προέρχεται από το ότι βρίσκονται κάτω από τη φτερούγα των ΗΠΑ για 80 χρόνια.

Ο θρίαμβος του Τραμπ σημαίνει ότι αυτές οι μέρες στην Ευρώπη έχουν τελειώσει. Λίγα μέρη θα επηρεαστούν χειρότερα από την επιστροφή στον Λευκό Οίκο του 45ου προέδρου. Δεν θα έχει υπομονή για το εμπορικό πλεόνασμα της Ευρώπης – στην προεκλογική εκστρατεία εμφανίστηκε καυστικός προς τα γερμανικά αυτοκίνητα. Στον τομέα της ασφάλειας, η βάναυσα βραχυπρόθεσμη προσέγγισή του στις συμμαχίες θα έπρεπε να διδάξει στην Ευρώπη ότι δεν μπορεί πλέον να εξαρτάται από την Αμερική για την άμυνά της. Και λες και ήταν βαλτός να αποδείξει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να τα καταφέρει, ο συνασπισμός που κυβερνά τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης, κατέρρευσε την ημέρα της νίκης του Τραμπ.

Ο Τραμπ προσεγγίζει την ευρωπαϊκή ασφάλεια με μια λογική συναλλαγών, η οποία δεν αποτελεί σταθερό θεμέλιο για μια συμμαχία όπως το ΝΑΤΟ. Νωρίτερα φέτος, κατηγορώντας τις χώρες που ξοδεύουν πολύ λίγα για την άμυνα, είπε: «Όχι, δεν θα σας προστάτευα… στην πραγματικότητα, θα ενθάρρυνα [τους Ρώσους] να κάνουν ό,τι διάολο θέλουν. Πρέπει να πληρώσεις. Πρέπει να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου». Το άρθρο 5 του καταστατικού της συμμαχίας, που ορίζει ότι μια επίθεση σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ είναι επίθεση εναντίον όλων, δεν είναι ακόμη νεκρό γράμμα. Αλλά με τον Τραμπ πίσω στην εξουσία, βρίσκεται σε κίνδυνο.

Αυτό το σοκ δύσκολα θα μπορούσε να έρθει σε μια πιο επικίνδυνη στιγμή για την Ευρώπη. Στην Ουκρανία η Ρωσία προχωρά, αργά προς το παρόν, αλλά πολύ πιο γρήγορα αν καταρρεύσει το ουκρανικό μέτωπο. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει κρύψει την επιθυμία του να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν ο Τραμπ επιβάλει μια καρχηδονιακή ειρήνη στην Ουκρανία ή θέσει περαιτέρω αμφιβολίες για το ΝΑΤΟ, η ίδια η Ευρώπη θα φανεί ξαφνικά σε κίνδυνο.

Η Ευρώπη έχει τον πλούτο και την τεχνολογία για να κάνει περισσότερα για την Ουκρανία και να αποτρέψει τον Πούτιν. Αλλά η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία δεν παίρνουν αρκετά σοβαρά τη δική τους ασφάλεια. Κάθε μία κρύβεται πίσω από έναν στόχο του ΝΑΤΟ για 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες. Χρειάζονται πολύ περισσότερα. Οι αμυντικές βιομηχανίες της Ευρώπης δεν έχουν δύναμη και είναι κατακερματισμένες επειδή οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν τους εθνικούς τους πρωταθλητές. Εάν η Ευρώπη στερηθεί την αμερικανική δομή διοίκησης στο ΝΑΤΟ, οι χώρες που την αποτελούν θα πάσχιζαν να μαζέψουν πόρους.

Ακόμα κι αν η Ευρώπη μπορούσε να βρει τα χρήματα για να τα διορθώσει όλα αυτά, η ήπειρος στερείται ηγεσίας και συνοχής. Ένα εμπόδιο είναι η αυξανόμενη επιρροή των αυταρχικών τάσεων στην ευρωπαϊκή πολιτική, την οποία σίγουρα θα ενθαρρύνει η εκλογική νίκη του Τραμπ. Ένα άλλο είναι ότι ο Τραμπ θα παροτρύνει τους ευρωπαίους ηγέτες να διαπραγματευτούν μαζί του διμερώς – γιατί αυτό θα του δώσει τη μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη. Πρέπει να μείνουν μαζί.

Στο παρελθόν η Ευρώπη σημείωσε πρόοδο μόνο όταν προωθήθηκε και από τους δύο κυλίνδρους του γαλλογερμανικού κινητήρα της. Σήμερα, η Γαλλία με ηγέτη τον Εμανουέλ Μακρόν, έναν ανίκανο πρόεδρο που δεν έχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ούτε καν την πλησιάζει. Της Γερμανίας ηγείται ένας τριμερής συνασπισμός. Η κατάρρευσή του, αφότου ο Σολτς απέλυσε τον υπουργό Οικονομικών του σε μια έξαλλη διαμάχη για τον προϋπολογισμό, αφήνει τον καγκελάριο να ελπίζει να παραμείνει στην κεφαλή μιας κυβέρνησης μειοψηφίας μέχρι να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο.

Ο θάνατος του μη αγαπητού συνασπισμού «σηματοδότη» έχει καθυστερήσει πολύ. Διχασμένη, ανίκανη να αντιμετωπίσει τα βαθιά ριζωμένα οικονομικά δεινά της Γερμανίας και ανίκανη διαχείριση από τον μη εμπνέοντα Σολτς, δεν θα είχε καμία πιθανότητα να αντιμετωπίσει τις νέες πραγματικότητες του Τραμπ. Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερα κοινά χρήματα για την Ουκρανία και μεγάλο προϋπολογισμό στην ΕΕ για την άμυνα. Ωστόσο, ο συνασπισμός είχε ταχθεί ενάντια σε οποιαδήποτε νέα έκδοση του ταμείου ανάκαμψης από τον κορωνοϊό που έχει εισφέρει εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στις ευρωπαϊκές οικονομίες τα τελευταία τρία χρόνια.

Εν μέρει, αυτή η παράλυση οφείλεται στο ότι η Γερμανία δεσμεύεται από ένα παράλογο συνταγματικό «φρένο χρέους» που της απαγορεύει να έχει περισσότερα από μικροσκοπικά ελλείμματα. Αυτό χρειάζεται επειγόντως μεταρρύθμιση, η οποία με τη σειρά της απαιτεί μια νέα κυβέρνηση. Ούτε η Γερμανία ούτε η Ευρώπη έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν πέντε μήνες.