Τέλος εποχής για τον ΣΥΡΙΖΑ

Από πέρυσι, παρακολουθούμε μια αργή και σχεδόν βασανιστική αποσύνθεση ενός κόμματος που είχε αναλάβει την εξουσία σε μια από τις πιο κρίσιμες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας της χώρας. Σχεδόν καθημερινά, εξέχοντα στελέχη του, που πριν από λίγα χρόνια κατείχαν σημαντικές θέσεις και επηρεάζαν τις ζωές μας, αποδεικνύονται ανίκανα να ανταποκριθούν στις περιστάσεις. Έχουν σταματήσει να εκφράζονται πολιτικά και με επιχειρήματα, και έχουν εμπλακεί σε σφοδρό προσωπικό ανταγωνισμό, προσπαθώντας να εξοντώσουν ο ένας τον άλλον για να καταλάβουν θέσεις εξουσίας.

Ο αντίπαλος, μάλιστα, δεν είναι εξωτερικός αλλά εσωτερικός, είτε γιατί του επιτράπηκε να εισέλθει και κάποιοι τον υποδέχτηκαν θερμά, είτε γιατί είναι παρών εδώ και χρόνια και θεωρεί τον εαυτό του έναν από τους ιδιοκτήτες του κόμματος. Ο ευτελισμός του κόμματος, του οποίου προτελευταία πράξη ήταν οι εκλογές για την ανάδειξη συνέδρων, ολοκληρώνεται με την εκλογή νέου αρχηγού.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ουσιαστικά αποτύχει πολιτικά, σίγουρα με την εικόνα και τα χαρακτηριστικά που είχε κατά την περίοδο που εκατομμύρια άνθρωποι επένδυαν σε αυτόν, ελπίζοντας όχι μόνο σε μια ανανέωση της πολιτικής, αλλά και στη δικαίωση της προσπάθειας για την εξάλειψη ή τουλάχιστον τη μείωση των αυξανόμενων κοινωνικών ανισοτήτων. Το λεγόμενο «αριστερό πρόσημο» υπηρέτησε ως ένα εύκολο διαβατήριο για την κατάκτηση της εξουσίας.

Άνοιξε εύκολα πόρτες και δημιούργησε προσδοκίες σε μια δύσκολη εποχή, όπου η πολιτική είχε υποστεί σοβαρή απαξίωση και οι επαγγελματίες πολιτικοί είχαν βρεθεί σε δύσκολη θέση, καθώς η διαχείριση που είχαν ακολουθήσει για δεκαετίες είχε οδηγήσει σε πλήρη κοινωνική και οικονομική χρεωκοπία. Οι συνθήκες φάνταζαν ιδανικές. Ωστόσο, αυτοί που ανέλαβαν να διαχειριστούν τις ελπίδες και τις προσδοκίες αποδείχθηκαν τραγικά ανεπαρκείς. Έχασαν μια μοναδική ευκαιρία, τέτοιες που σπάνια εμφανίζονται στην πολιτική ζωή και ακόμα πιο σπάνια επαναλαμβάνονται.

Είτε κάποιος αξιολογήσει θετικά είτε αρνητικά την περίοδο κατά την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην πολιτική σκηνή, είναι βέβαιο ότι η σχετικά σύντομη ιστορία του ως κυβερνητικού κόμματος θα αποτελέσει στο άμεσο μέλλον αντικείμενο μελέτης σε ακαδημαϊκά περιβάλλοντα, συχνά αναφερόμενη ως case study. Από αυτή τη μελέτη θα αναδειχθούν όχι μόνο οι αδυναμίες της αριστεράς ή ορισμένων που χρησιμοποίησαν αριστερό πρόσημο, αλλά και ένα σημαντικό τμήμα του πολιτικού συστήματος, το οποίο παρουσιάζει έντονα σημάδια παρατεταμένης παρακμής.

Αν υπάρχει ένας αξιοπρεπής πολιτικός θάνατος για ένα κόμμα, αυτός είναι ο ξαφνικός. Αυτή τη στρατηγική εφάρμοσαν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όταν, με την άφιξη του Στέφανου Κασσελάκη, αποχώρησαν για να ιδρύσουν τη Νέα Αριστερά. Για αυτούς, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ήδη πεθάνει και οι εξελίξεις που ακολούθησαν στην Κουμουνδούρου τους επιβεβαίωσαν. Ανεξάρτητα από το αν θα βρουν τελικά τον πολιτικό τους δρόμο και θα επιβιώσουν ή όχι, η παρατήρηση ότι το κόμμα τους άρχισε να μεταλλάσσεται σε ένα απροσδιόριστο πολιτικό συνονθύλευμα με αλλοπρόσαλλο πολιτικό λόγο.

Πολλοί αναρωτιούνται δικαίως πού θα κατευθυνθούν όσοι πίστεψαν στις υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και νιώθουν προδομένοι. Η απάντηση εν μέρει προκύπτει από τα εκλογικά αποτελέσματα των πρόσφατων αναμετρήσεων: είτε επέστρεψαν μαζικά απογοητευμένοι στα σπίτια τους είτε κατέληξαν σε ένα πρωτοφανές ποσοστό που αγγίζει το 20%, το οποίο πολιτικά τοποθετείται στα δεξιά της δεξιάς. Αυτό το φαινόμενο, αν και φαίνεται παράδοξο, παραπέμπει σε μια κατάσταση που παρατηρήθηκε στη Γαλλία πριν από αρκετά χρόνια.

Εκατομμύρια άνθρωποι από τον κόσμο της εργασίας, μια μορφή προλεταριάτου της εποχής, μετακινήθηκαν από το άλλοτε ισχυρό Κομμουνιστικό Κόμμα της χώρας (και εν μέρει από το σοσιαλιστικό) προς το κόμμα του Λεπέν, αργότερα της Λεπέν. Ωστόσο, αυτή είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία που σχετίζεται με τη λαϊκιστική προσέγγιση των σημαντικών θεμάτων της εποχής και την αποϊδεολογικοποίηση των ιδεολογιών.