Νέα σελίδα στις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας

Λίγο μετά την πρώτη του τηλεφωνική συνομιλία με τον επανεκλεγέντα πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προχώρησε, έστω και έμμεσα, στην παρουσίαση του πλαισίου που θα καθορίσει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις στο νέο κεφάλαιο που ανοίγει με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο.

Ο πρωθυπουργός τόνισε τρεις κύριους άξονες. Πρώτον, την «πολύ καλή κατάσταση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, η οποία είχε ήδη διαμορφωθεί κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ». Δεύτερον, το γεγονός ότι είναι πλέον «ένας από τους πιο παλιούς ηγέτες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και από τους ελάχιστους που διαθέτουν θεσμική μνήμη από τις συζητήσεις με τον Πρόεδρο Τραμπ». Τρίτον, την ανάγκη διαχωρισμού των ελληνοαμερικανικών σχέσεων από τις ευρωαμερικανικές, επισημαίνοντας τη στρατηγική διάσταση που προσδίδει η Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας στις σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Ουάσιγκτον.

Αμέσως μετά το τηλεφώνημα διάρκειας δέκα λεπτών, το Μέγαρο Μαξίμου επιβεβαίωσε το θετικό κλίμα που επικράτησε στη συνομιλία των δύο ηγετών. Αυτή η επικοινωνία οδήγησε στην πρόσκληση του Κυριάκου Μητσοτάκη προς τον Ντόναλντ Τραμπ να επισκεφθεί την Ελλάδα στο πλαίσιο κάποιας περιοδείας του. Ενώ το επιτελείο του νέου προεδρικού γραφείου στις ΗΠΑ βρίσκεται ακόμη σε διαδικασία διαμόρφωσης και δεν περιλαμβάνει πρόσωπα από το παρελθόν, το θετικό κλίμα της απευθείας επικοινωνίας μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός νέου διαύλου επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών, κάτι που είναι απαραίτητο.

Το Μέγαρο Μαξίμου και ο πρωθυπουργός εκφράζουν την πεποίθηση ότι η νέα εποχή στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις θα παραμείνει θετική. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στις επαφές του Κυριάκου Μητσοτάκη με σημαντικά στελέχη τόσο των Ρεπουμπλικανών όσο και των Δημοκρατικών, αλλά και στο γεγονός ότι στην Ελλάδα βρίσκονται στρατηγικές τοποθεσίες όπως η Σούδα και η Αλεξανδρούπολη, όπου είναι σε εξέλιξη διάφορα εξοπλιστικά προγράμματα.

Ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε ότι «οι σχέσεις αυτές δεν βασίζονται μόνο σε ένα κοινό αξιακό πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ δύο ιστορικών Δημοκρατιών που πάντα βρίσκονταν στην πλευρά της Ιστορίας, αλλά και σε αμοιβαία συμφέροντα, τα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν στη σημασία της στήριξης των ελληνοαμερικανικών σχέσεων». Για την ελληνική κυβέρνηση, το γεγονός ότι η χώρα λειτουργεί ως παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία. Η Ελλάδα διατηρεί διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους, προκειμένου να συμβάλει, στο μέτρο που της αναλογεί, στη διαμόρφωση των εξελίξεων στην περιοχή, γεγονός που ενισχύει τη διατήρηση στενών και εποικοδομητικών σχέσεων.

Η Αθήνα αναμένει με ενδιαφέρον τις πρώτες ενδείξεις της νέας αμερικανικής κυβέρνησης σχετικά με ζητήματα που αφορούν άμεσα την Ελλάδα. Η εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας, η στάση των ΗΠΑ στο επόμενο διάστημα σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία – όπου η Ελλάδα υποστηρίζει χωρίς επιφυλάξεις τον αμυνόμενο – καθώς και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, οι κινήσεις της ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και, κυρίως, η σχέση τους με την ΕΕ, είναι ζητήματα που απασχολούν την ελληνική πλευρά.

Μέχρι τώρα, η ελληνική κυβέρνηση έχει διαχωρίσει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις από τις ευρωαμερικανικές, τις οποίες ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει χαρακτηρίσει «λίγο πιο περίπλοκες». Ο ίδιος εστιάζει περισσότερο στις εξελίξεις που προέρχονται από τις Βρυξέλλες, τονίζοντας επανειλημμένα ότι η Ευρώπη «πρέπει να ξυπνήσει από τον λήθαργο γεωπολιτικής αφέλειας» που την έχει καταβάλει εδώ και πολλά χρόνια. Παράλληλα, υποστηρίζει την παρέμβαση του Τραμπ το 2018, όταν ο τότε πρόεδρος είχε προειδοποιήσει τα μέλη του ΝΑΤΟ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να εγγυώνται την ασφάλεια όλων των ευρωπαϊκών χωρών, ενώ η Ευρώπη δεν φτάνει στις αμυντικές δαπάνες που ορίζει το ΝΑΤΟ, δηλαδή το 2%.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το επιχείρημα του Τραμπ δεν αφορούσε την Ελλάδα, η οποία πλέον δαπανά το 3% του ΑΕΠ της για την άμυνα και ζητά από την υπόλοιπη Ευρώπη να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες, θέτοντας στο επίκεντρο τον στόχο της στρατηγικής αυτονομίας.

Το ζήτημα της οικονομίας και των οικονομικών σχέσεων μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα σημαντικό και επηρεάζει αναμφίβολα την Ελλάδα, έστω και έμμεσα. Η Ελλάδα επισημαίνει την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, θεωρώντας το θέμα επείγον. Στο πρόσφατο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο πρωθυπουργός ζήτησε να εξεταστεί η έκθεση Μάριο Ντράγκι από τις Βρυξέλλες, ελπίζοντας παράλληλα σε μια πιθανή συμφωνία σχετικά με την πολιτική δασμών που θα ακολουθήσει ο Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη.

Η νέα κατεύθυνση στις ελληνοαμερικανικές και ευρωαμερικανικές σχέσεις αναμένεται να ξεκινήσει τον Ιανουάριο, με την Αθήνα να θεωρεί κρίσιμη τη δημιουργία δίαυλων επικοινωνίας με την Ουάσιγκτον και το Κογκρέσο μέχρι τότε.