Kλιματική αλλαγή: Ο διπλωματικός εφιάλτης του 1 τρισ. δολαρίων

Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι παγκόσμιο, αλλά πλήττει ιδιαίτερα τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι πλούσιες χώρες του πλανήτη δεσμεύονται να παράσχουν ετησίως ένα ποσό στις αναπτυσσόμενες, για να τις βοηθήσουν να μεταβούν σε μια πιο «πράσινη» οικονομία.

Το ποσό αυτό βαίνει διαρκώς αυξανόμενο, με τους διαπραγματευτές για το κλίμα στην COP29 στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν να προβληματίζονται ως προς το πόσα χρήματα θα πρέπει να διαθέσουν οι πλούσιες χώρες στις φτωχές, για να τις βοηθήσουν να μετριάσουν τις εκπομπές ρύπων και να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές επιπτώσεις. Επιπλέον, εάν ο νέος στόχος χρηματοδότησης του κλίματος αποτύχει, όλος ο πλανήτης θα νιώσει τον αντίκτυπο, προειδοποιούν οι αναλυτές.

Στο τραπέζι των συνομιλιών έχουν πέσει προτάσεις για ποσά ύψους 1 τρισ. δολαρίων και οι τόνοι εντείνονται στις συνομιλίες που συνεχίζονται στο Μπακού, για το ποιος θα είναι ο νέος στόχος και πώς θα επιτευχθεί.

Τι έχει καταβληθεί μέχρι στιγμής;

Οι πλούσιες χώρες απέτυχαν ως προς τον στόχο των 100 δισ. δολαρίων έως το 2020. Στοιχεία του ΟΟΣΑ έδειξαν ότι ο στόχος επιτεύχθηκε για πρώτη φορά δύο χρόνια αργότερα, το 2022.

Επιπλέον ο τρόπος χορήγησης των χρημάτων έχει γίνει αντικείμενο επικρίσεων. Για παράδειγμα, παρέχονται χρήματα κυρίως με τη μορφή χαμηλότοκων δανείων, και όχι με τη μορφή επιχορηγήσεων.

Γιατί χρειάζεται ένας νέος οικονομικός στόχος; 

Το 2015 οι χώρες που συμμετείχαν στις συνομιλίες της COP21 στο Παρίσι συμφώνησαν να θέσουν έναν νέο συλλογικό στόχο πριν από το 2025. Ο στόχος των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι πλέον «εκτός τόπου και χρόνου».

Είναι δύσκολο να πει κανείς τι ακριβώς έχει ήδη κοστίσει ή θα κοστίσει στο μέλλον στις αναπτυσσόμενες χώρες η μείωση των εκπομπών και η αντιμετώπιση των κλιματικών επιπτώσεων. Η διαπίστωση αυτή έχει οδηγήσει σε τεράστιο εύρος εκτιμήσεων για τα χρήματα που απαιτούνται μέσω του νέου στόχου και αποτελεί μεγάλη πρόκληση.

Μια βασική εκτίμηση των αναγκών προέρχεται από έρευνα των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) σχετικά με τα εθνικά σχέδια των αναπτυσσόμενων χωρών για το κλίμα. Διαπίστωσε ότι, συνολικά, οι χώρες αυτές δήλωσαν ότι χρειάζονται 502 δισ. δολάρια από τις αναπτυγμένες χώρες κάθε χρόνο μέχρι το 2030. Οι συνολικές χρηματοδοτικές τους ανάγκες, ωστόσο, ανήλθαν σε πάνω από 10 φορές της αξίας αυτής, στα 5,8-5,9 τρισ. δολάρια και δεν είναι σαφές από πού θα προέλθει το μεγαλύτερο μέρος των υπόλοιπων χρημάτων.

Πολλές χώρες δεν υπολόγισαν επίσης όλο το κόστος της κλιματικής αλλαγής, όπως οι μη αναστρέψιμες απώλειες και ζημίες που προκαλούνται από τις καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα, οι οποίες δεν καλύπτονται από τον στόχο των 100 δισ. δολαρίων.

Οι τιμές ενδέχεται επίσης να αλλάξουν όταν οι χώρες επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια για το κλίμα έως τις αρχές του 2025.

Επιπλέον δεν έχουν υπολογιστεί οι οικονομικές ανάγκες της Κίνας, η οποία θεωρείται αναπτυσσόμενη χώρα στη διαδικασία του ΟΗΕ για το κλίμα, και είναι αυτή τη στιγμή ο μεγαλύτερος ρυπαντής παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, η εξίσωση καθίσταται ακόμα δυσκολότερη.

Η χρηματοδότηση σε σχέση με τα κέρδη από τα ορυκτά καύσιμα

Τα 100 δισ. δολάρια είναι σταγόνα στον ωκεανό σε σύγκριση με τα χρήματα που ρέουν στις χρηματοπιστωτικές αγορές σε όλο τον κόσμο. Ειδικότερα, τα έσοδα στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν κατά μέσο όρο πλησιάσει τα 3,5 δισ. δολάρια ετησίως από το 2018. Τα κέρδη από πετρέλαιο και φυσικό αέριο εκτοξεύτηκαν από το 2022 λόγω της ραγδαίας αύξησης της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τα έσοδα των εταιρειών ορυκτών καυσίμων, σε συνδυασμό με την αλματώδη αύξηση των εκπομπών άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχουν οδηγήσει ορισμένες ομάδες να προτείνουν την άντληση χρηματοδότησης για το κλίμα απευθείας από τον τομέα των ορυκτών καυσίμων.

Μια πρόταση είναι οι ρυπαίνοντες να πληρώνουν διεθνή φόρο για την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, ο οποίος, όπως υποστηρίζουν, θα ενθάρρυνε και τη σταδιακή κατάργησή τους. Μια ανάλυση της ομάδας εκστρατείας Stamp Out Poverty διαπίστωσε ότι αυτός ο «φόρος για τις κλιματικές ζημίες» θα μπορούσε να συγκεντρώσει 720 δισ. δολάρια έως το 2030 για να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες του κόσμου με τις κλιματικές ζημίες.

Μια άλλη πρόταση είναι να φορολογηθούν τα έκτακτα κέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων που επωφελούνται από τις υψηλές τιμές της ενέργειας.

Ωστόσο, οι φόροι στα ορυκτά καύσιμα θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν τις κλιματικές απώλειες και ζημίες μόνο προσωρινά, καθώς οι κυβερνήσεις έχουν συμφωνήσει να απομακρυνθούν από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Άλλες προτάσεις για την άντληση χρημάτων για το κλίμα περιλαμβάνουν έναν φόρο πλούτου της G20, έναν φόρο επί των ναυτιλιακών εκπομπών ή ακόμη και μια εισφορά για τους τακτικούς επιβάτες αεροπλάνων.

Ποιο είναι το δίκαιο μερίδιο των ρυπαντών; 

Πολλές αναπτυγμένες χώρες πιστεύουν ότι ορισμένες από τις ολοένα και πιο πλούσιες αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να συνεισφέρουν στον νέο χρηματοδοτικό στόχο.

Υπάρχει μάλιστα αυξανόμενη απογοήτευση μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών για το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες πηγές εκπομπών στον κόσμο δεν έχουν καταβάλει μέχρι σήμερα το μερίδιο που τους αναλογεί στη χρηματοδότηση του κλίματος.

Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, κατέβαλαν μόλις 14 δισ. δολάρια στη χρηματοδότηση του κλίματος το 2022, λιγότερο από το ένα τρίτο του δίκαιου μεριδίου τους που είναι 45 δισ. δολάρια. Το 2021, η χώρα παρείχε 9 δισ. δολάρια από το δίκαιο μερίδιό της ύψους 44 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με την ανάλυση του ODI.

Ακόμη και χωρίς την ηγεσία των ΗΠΑ, ωστόσο, οι συζητήσεις για τη χρηματοδότηση θα συνεχίσουν να αποτελούν τεράστιο θέμα στο Μπακού και στις μελλοντικές συνομιλίες για το κλίμα, τονίζουν οι αναλυτές.

Πηγή: pagenews.gr