G20: Φανερά τα ρήγματα στις διεθνείς σχέσεις μετά από τη Σύνοδο στη Βραζιλία

Τα caipirinhas έρεαν, οι χορευτές της samba και του fervo λικνίζονταν και μια ελαφριά αύρα του ωκεανού τύλιγε τους VIP καλεσμένους στο Ρίο ντε Τζανιέρο. Όμως, καθώς το κοινό ανακοινωθέν του γκρουπ των G20 εμφανιζόταν στο διαδίκτυο, το κλίμα δεν ήταν καθόλου εορταστικό.

Η παρασκηνιακή διαμάχη για τη γλώσσα που χαρακτήριζε τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή είχε κλείσει απότομα από έναν ανυπόμονο οικοδεσπότη, τον πρόεδρο της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα. Αυτό άφησε μια πικρή γεύση, ιδίως μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.

Μέσα σε λίγες ώρες, οι ηγέτες που επιβλέπουν το 85% της παγκόσμιας οικονομίας έμαθαν ότι η Ουκρανία είχε εκτοξεύσει αμερικανικής κατασκευής πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς στη Ρωσία για πρώτη φορά από την εισβολή 1.000 ημέρες νωρίτερα. Το Κρεμλίνο επανέλαβε την απειλή του για πυρηνική απάντηση, προκαλώντας αναταραχές στις αγορές. Οι επιθέσεις αυτές συνεχίστηκαν και την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου, αυτή τη φορά με βρετανικής κατασκευής πυραύλους cruise.

Αυτό που είχε προαναγγελθεί ως μια στιγμή για να δείξουν ενότητα «η Δύση και οι υπόλοιποι» το μόνο που κατάφερε ήταν να δείξει πόσο γρήγορα τα προστατευτικά κιγκλιδώματα απομακρύνονται από τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες. Οι Βορειοκορεάτες πολεμούν για πρώτη φορά στην Ευρώπη. Το Ισραήλ αντιστέκεται στις προσπάθειες των ΗΠΑ να σταματήσουν τις μάχες με τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς. Η Κίνα διεξάγει τακτικά στρατιωτικές ασκήσεις γύρω από την Ταϊβάν. Οι πυρηνικές απειλές γίνονται καθημερινές. Όλα αυτά συμβαίνουν πριν την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

Η αίσθηση της παγκόσμιας αναταραχής αναδείχθηκε στο Ρίο με πιο έντονο τρόπο όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και δύο άλλοι ηγέτες του γκρουπ των G7 δεν παρευρέθησαν στην παραδοσιακή «οικογενειακή φωτογραφία» την πρώτη ημέρα της συνόδου κορυφής. Οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι η φωτογραφία τραβήχτηκε νωρίς, ενώ οι διοργανωτές δήλωσαν ότι ο Μπάιντεν άργησε.

Για να επανορθώσει, ο Λούλα ζήτησε να επαναληφθεί η φωτογράφηση. Ο Μπάιντεν ήταν όντως στη φωτογραφία αυτή τη φορά αλλά το ψεύτικο φόντο αντί για το εκπληκτικό βουνό Sugarloaf του Ρίο απλώς ενίσχυσε την εντύπωση ότι οι προσπάθειες συντροφικότητας ήταν απλώς μια πρόσοψη.

Σε ένα διπλωματικό δείπνο το πρώτο βράδυ, ο 79χρονος Λούλα κουράστηκε και πήγε σπίτι του νωρίς. Πολλοί από τους συγκεντρωμένους ήθελαν να βγάλουν selfies με έναν χαμογελαστό Μπάιντεν, ο οποίος την Τετάρτη γίνεται 82 ετών. Στο τέλος της συνόδου κορυφής, κανένας από τους δύο δεν απευθύνθηκε στους δημοσιογράφους – ένα τέλος που φάνηκε να υποδηλώνει ότι καμία από τις διαδικασίες στο Ρίο δεν θα είχε μεγάλη σημασία σε λίγους μήνες.

Η διαφαινόμενη επιστροφή του Τραμπ κρεμόταν πάνω από τις διαδικασίες σαν δαμόκλειος σπάθη. Επανειλημμένα παρουσιάστηκαν ερωτήσεις σχετικά με το τι είδους ρόλο θα συνέχιζε να διαδραματίζουν οι ΗΠΑ στις παγκόσμιες υποθέσεις υπό τον νέο Λευκό Οίκο, με τους διπλωμάτες να αποφεύγουν ευγενικά τον όρο «απομονωτισμός».

Οι ηγέτες των αναδυόμενων οικονομιών που είναι γνωστές ως Παγκόσμιος Νότος έδειχναν πιο άνετοι. Ο Ναρέντρα Μόντι της Ινδίας και ο Σι Τζινπίνγκ της Κίνας χαμογέλασαν και συνομίλησαν με άνεση. Με τον Τραμπ να απειλεί και τους δύο με δασμούς, το όλο σκηνικό έμοιαζε λίγο με τη νηνεμία πριν από την καταιγίδα.

Η παλαιά φρουρά που εκπροσωπήθηκε από την G7 έδειχνε να μην είναι σε φόρμα. Ο Μπάιντεν κράτησε ένα ελαφρύ πρόγραμμα σε αυτή την ουσιαστικά αποχαιρετιστήρια περιοδεία, ενώ ο Τριντό και ο Γερμανός Όλαφ Σολτς μοιάζουν «πληγωμένοι». Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Στάρμερ και ο Ισίμπα της Ιαπωνίας είναι ακόμα «νέοι» στο θώκο τους και εξακολουθούν να ψάχνουν να βρουν το δρόμο τους.

Οι άλλοι δύο, ο Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας και η Τζόρτζια Μελόνι της Ιταλίας υπέστησαν πρόσφατα πολιτικά πλήγματα και στράφηκαν προς τον Χαβιέρ Μιλέι της Αργεντινής, μία από τις εξέχουσες παρουσίες στο Ρίο. Ο Μιλέι είναι το είδος του μπαλαντέρ που αιχμαλωτίζει τη φαντασία σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Αυτός και ο Λούλα απεχθάνονται ο ένας τον άλλον και οι δύο έδειχναν δυστυχισμένοι όταν το πρωτόκολλο απαιτούσε να δώσουν τα χέρια.

Τόσο η Μελόνι όσο και ο Μιλέι έχουν σφυρηλατήσει τις δικές τους σχέσεις με τον Έλον Μασκ, ο οποίος έχει την εμπιστοσύνη του Τραμπ τουλάχιστον προς το παρόν και ίσως φιλοδοξούν να προσεγγίσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ.

Η Μελόνι είναι ένα καλό παράδειγμα της ισορροπίας που αντιμετωπίζουν πολλοί ηγέτες της G-7. Όταν ρωτήθηκε για την αποδέσμευση των ΗΠΑ από τον υπόλοιπο κόσμο, έσπευσε να πει ότι είναι σημαντικό για τη Δύση να μείνει ενωμένη.

Ο Μακρόν εμφανίστηκε πρόθυμος να καλύψει το κενό που άφησε στην ομάδα η αποχώρηση του Μπάιντεν. Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επαινούσαν τη σκληρή του στάση απέναντι στη Μόσχα και την προσέγγισή του στη δυσχερή θέση του Κιέβου. Το αν η Γαλλία μπορεί να συσπειρώσει τους συμμάχους της είναι ένα διαφορετικό θέμα, όπως προσέθεσαν.

Ο Σολτς συνέχισε να αντιστέκεται στην αποστολή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς στο Κίεβο και δέχτηκε επιπλήξεις – ιδιωτικά και δημόσια – για μια πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν, παρόλο που παρακάλεσε μάταια τον Λούλα να αφήσει τον Ουκρανό ηγέτη Βολοντίμιρ Ζελένσκι να συμμετάσχει στη συγκέντρωση.

Κάτω από την επιφάνεια, οι ρωγμές φάνηκαν να επεκτείνονται. Σύμφωνα με το Bloomberg, διπλωμάτης δήλωσε ότι είναι σαφές ότι ο Τραμπ περιφρονεί πολλά από αυτά που πρεσβεύει η Ευρώπη και αυτό δεν είναι πιθανό να αλλάξει, οπότε τα έθνη της Γηραιάς Ηπείρου έπρεπε απλώς να βρουν όσο το δυνατόν περισσότερους συμμάχους για να υποστηρίξουν τη συλλογική δράση όσον αφορά τις πολυμερείς δεσμεύσεις για το κλίμα και την υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Ωστόσο, αν το Ρίο έδειξε κάτι, αυτό είναι ότι η Δύση δεν κάνει πλέον κουμάντο. Κάθε ανακοίνωση των G20 μετά τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ήταν πιο αδύναμη από την προηγούμενη. Όλο και λιγότερα έθνη θέλουν να παίξουν με τους παλιούς κανόνες, πόσο μάλλον να τους υπερασπιστούν.

Ορισμένοι διπλωμάτες σημείωσαν ότι ο Λούλα παραβίασε αρκετές διπλωματικές συμβάσεις όταν προχώρησε σε πρόωρη ανακοίνωση και αυτό στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα σε κάθε μελλοντικό ηγέτη που θα φιλοξενήσει τη Σύνοδο. Ορισμένοι ηγέτες δήλωσαν ότι ήλπιζαν σε μια ισχυρότερη γλώσσα, ιδίως όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Αλλά ο Λούλα, ο οποίος πέρασε χρόνο στη φυλακή και πραγματοποίησε μια πολιτική επιστροφή ισάξια ή καλύτερη από εκείνη του Τραμπ, δεν φάνηκε να ενδιαφέρεται. Καθώς οι δυτικοί διπλωμάτες διαμαρτύρονται για μια από τις πιο χαοτικές συνόδους κορυφής, η Βραζιλία έχει μια πολύ διαφορετική αντίληψη: Η προσβολή του Μπάιντεν ήταν ακούσια και τα θέματα που βρίσκονται κοντά στην καρδιά του Λούλα -δη η καταπολέμηση της πείνας και ο φόρος στους δισεκατομμυριούχους- μπήκαν στην τελική δήλωση.

Πηγή: Pagenews.gr