Οι προσανατολισμοί Τραμπ στην εξωτερική πολιτική προβληματίζουν την Τουρκία

Οι επιλογές του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τις θέσεις της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας δείχνουν μέχρι στιγμής μια υποχώρηση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Ωστόσο, η προσωπική χημεία μεταξύ του επερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ και του Τούρκου ομολόγου του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενδέχεται να προσφέρει ευκαιρίες για διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Όπως επισημαίνει το Al Monitor, από τον υποψήφιο για το υπουργείο Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, μέχρι τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας, Μάικ Γουόλτς, και τη διευθύντρια των εθνικών μυστικών υπηρεσιών, Τούλσι Γκάμπαρντ, οι επιλογές του Τραμπ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας είναι γνωστές για τις επικριτικές τους θέσεις σχετικά με διάφορες πτυχές της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Ο Ερντογάν, ο οποίος ήταν ένας από τους πρώτους παγκόσμιους ηγέτες που συνεχάρη τον Τραμπ σε τηλεφωνική επικοινωνία μια ημέρα μετά την επανεκλογή του, έχει μέχρι στιγμής αποφύγει να σχολιάσει άμεσα κάποιο όνομα, ακολουθώντας έναν διακριτικό τόνο. 

«Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και ευαίσθητοι από αυτή την άποψη», δήλωσε ο Ερντογάν στους δημοσιογράφους κατά την επιστροφή του από τη σύνοδο κορυφής της G20 στη Βραζιλία, σύμφωνα με επίσημο αντίγραφο που δόθηκε στη δημοσιότητα. «Για εμάς, το τι λένε και τι σκέφτονται οι άνθρωποι πριν έρθουν στην εξουσία δεν είναι ασήμαντο», είπε ο Ερντογάν. «Ωστόσο, αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι τι κάνουν αφού αναλάβουν την ευθύνη. Εμείς θα κάνουμε τα βήματά μας με βάση συγκεκριμένες ενέργειες».

Μιλώντας στις 15 Νοεμβρίου, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν επανέλαβε παρόμοιο τόνο. «Γνωρίζουμε ότι ορισμένες δηλώσεις που γίνονται πολιτικά μπορεί να μην παραμείνουν ίδιες με τις θέσεις που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της δημόσιας εργασίας», δήλωσε ο Φιντάν στη συνέντευξη.

Στις 9 Οκτωβρίου 2019, δύο ημέρες αφότου ο Τραμπ ανακοίνωσε τη μερική απόσυρση, ο Ρούμπιο ήταν καυστικός στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X, λέγοντας ότι η ζημιά στη φήμη και τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ «θα είναι εξαιρετική και μακροχρόνια». 

Ο Ρούμπιο ήταν επίσης ένας από τους αρχιτέκτονες της διακομματικής νομοθεσίας του 2019 που άνοιξε τον δρόμο για την αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35 λόγω της αγοράς του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400, καθώς και για την άρση του εμπάργκο όπλων των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες στην Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει.

Παρουσιάζοντας τη νομοθεσία το 2019, ο Ρούμπιο χαρακτήρισε την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα ως βασικούς περιφερειακούς εταίρους. «Με την άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κύπρο και την επέκταση της απαραίτητης εξωτερικής στρατιωτικής βοήθειας στην Ελλάδα, αυτή η νομοθεσία φέρνει στο προσκήνιο μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη σταθερότητα των βασικών περιφερειακών εταίρων», είπε. 

Η Τουρκία έχει ήδη επικρίνει την Ουάσινγκτον επειδή απομακρύνεται από την παραδοσιακή αμερόληπτη στάση της όσον αφορά τις ιστορικές εδαφικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών του ΝΑΤΟ Ελλάδας και Τουρκίας.

Ο Ρούμπιο ήταν επίσης μεταξύ των διακομματικών βουλευτών που πίεσαν τον Τραμπ να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία στο πλαίσιο του νόμου «Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act» – τον οποίο το Κογκρέσο ψήφισε το 2017 για να αποτρέψει σημαντικές αμυντικές συναλλαγές με τη Ρωσία – για την αγορά των συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας S-400 της. 

Καθώς η Άγκυρα επιδιώκει την άρση των κυρώσεων CAATSA, η επικοινωνία μεταξύ της Άγκυρας και του κύκλου του Τραμπ φέρεται να βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Το Bloomberg ανέφερε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι η Τουρκία μετέφερε σε άτομα που βρίσκονται κοντά στον Τραμπ ότι θα μπορούσε να συμφωνήσει σε περιορισμένη χρήση των S-400, επικαλούμενο πηγές που γνωρίζουν την πρόταση. 

Μασκ και Οζ: Ορισμένα από τα ονόματα που αξιοποιήθηκαν απολαμβάνουν θερμότερες σχέσεις με την κυβέρνηση Ερντογάν, αν και κανένας δεν βρίσκεται σε θέσεις εξωτερικής πολιτικής ή άμυνας. 

Ο μεγιστάνας της τεχνολογίας Έλον Μασκ, ο οποίος προτάθηκε ως συν-επικεφαλής του νεοσύστατου Τμήματος Κυβερνητικής Αποδοτικότητας, διατηρεί στενούς δεσμούς με τον Ερντογάν. Η Τουρκία έστειλε τον πρώτο της αστροναύτη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό σε μια αποστολή που εκτοξεύτηκε τον Ιανουάριο από την SpaceX, η οποία ανήκει στον Μασκ. 

Η τηλεοπτική προσωπικότητα Μεχμέτ Οζ, ο οποίος επιλέχθηκε για επικεφαλής του Κέντρου Υπηρεσιών Medicare και Medicaid, είναι Τουρκοαμερικανός χειρουργός. Ο Οζ συναντήθηκε με τον Ερντογάν στην Άγκυρα κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη χώρα τον Μάιο. Επισκέφθηκε επίσης τη νοτιοανατολική Τουρκία τον Φεβρουάριο του 2023, όπου συναντήθηκε με νοσηλευόμενους επιζώντες των καταστροφικών δίδυμων σεισμών που έπληξαν την περιοχή πέρυσι και σκότωσαν περισσότερους από 53.000 ανθρώπους.

Γενιά εξοικειωμένη με τη νέα Τουρκία

Σύμφωνα με τον Αλπέρ Κοσκούν, πρώην πρέσβη της Τουρκίας και νυν ανώτερο συνεργάτη στο Carnegie Endowment, οι επιλογές του Τραμπ για θέσεις εξωτερικής πολιτικής και άμυνας είναι εξοικειωμένοι με τους ταραχώδεις δεσμούς Άγκυρας-Ουάσινγκτον των τελευταίων δεκαετιών.

«Από τη δική τους οπτική γωνία – και είναι προφανές ότι ορισμένα χαρακτηριστικά της κυβέρνησης Ερντογάν ευθυγραμμίζονται με αυτό – η Τουρκία θεωρείται ως μια χώρα που κυβερνάται από μια πολιτική ισλαμιστική νοοτροπία», δήλωσε ο Κοσκούν σε διαδικτυακό σεμινάριο που διοργάνωσε το German Marshall Fund Turkey την περασμένη εβδομάδα. «Ως εκ τούτου, πρέπει να κατανοήσουμε ότι η άποψή τους για την Τουρκία θα διαμορφωθεί μέσα από αυτόν τον φακό».

Χημεία Τραμπ-Ερντογάν

Ωστόσο, τόσο οι εμπειρογνώμονες όσο και η Άγκυρα εμφανίζονται σχετικά αισιόδοξοι όσον αφορά τους προσωπικούς δεσμούς μεταξύ του Ερντογάν και του Τραμπ. «Ο πρόεδρός μας έχει μια πολύ ισχυρή προσωπική σχέση με τον κ. Τραμπ», δήλωσε ο Φιντάν στη συνέντευξη.

Ο Σονέρ Καγκαπτάι, διευθυντής του τουρκικού ερευνητικού προγράμματος στο Washington Institute for Near East Policy, πιστεύει επίσης ότι η χημεία μεταξύ Ερντογάν και Τραμπ θα υπερκεράσει τις θέσεις των μελών του υπουργικού συμβουλίου του για την Τουρκία.

Σύμφωνα με ορισμένους εμπειρογνώμονες, η Συρία ξεχωρίζει ως ένας από τους τομείς όπου η Άγκυρα και η Ουάσινγκτον μπορούν να επιτύχουν κάποια πρόοδο.

Η συνεχιζόμενη συμμαχία των Ηνωμένων Πολιτειών με τις υπό κουρδική ηγεσία Συριακές Δυνάμεις Άμυνας κατά του Ισλαμικού Κράτους παραμένει στην κορυφή των αμφιλεγόμενων θεμάτων μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον. Η Άγκυρα εξισώνει τις SDF με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, το οποίο διεξάγει ένοπλη εκστρατεία κατά της Τουρκίας για κουρδική αυτοδιοίκηση από το 1984 και θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημά μας με τις ΗΠΑ σχετίζεται ιδιαίτερα με την ασφάλεια της Τουρκίας και τα ζητήματα που αφορούν την καταπολέμηση της τρομοκρατίας», δήλωσε ο Φιντάν.

Η Τουρκία, η οποία έχει κάνει ανοίγματα στον Άσαντ τα τελευταία χρόνια, παραμένει αισιόδοξη ότι κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ θα αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από τη Συρία. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ εξέφρασε την πεποίθησή του την περασμένη εβδομάδα ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος θα εξετάσει έντονα το θέμα. «Προσωπικά, πιστεύω ότι ο Τραμπ θα επιμείνει σθεναρά σε αυτό κατά τη διάρκεια της νέας θητείας και ότι μπορεί να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία και την περιοχή», δήλωσε.

«Ειδικά στη Συρία – αν η σχέση Τραμπ-Ερντογάν προχωρήσει ομαλά – τουλάχιστον σε αυτό το πεδίο, θα μπορούσε να υπάρξει πρόοδος που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Τουρκίας», δήλωσε ο Κοσκούν, αλλά πρόσθεσε ότι η πρόοδος θα εξαρτηθεί επίσης από το τι θα μπορούσε να προσφέρει η Τουρκία σε αντάλλαγμα όσον αφορά την καταπολέμηση του ISIS και την εξισορρόπηση του Ιράν στη Συρία.

Η εξισορρόπηση της επιρροής του Ιράν στη Συρία ήταν ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν οι τότε σύμβουλοι του Τραμπ για να πείσουν τον πρόεδρο να αναβάλει την απόφαση για την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων. Το Ιράν, μαζί με τη Ρωσία, είναι ο κύριος διεθνής υποστηρικτής της Δαμασκού και η Μόσχα παίζει διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ της Άγκυρας και της Δαμασκού.

Ο Καγκαπτάι πιστεύει ότι τα μέρη μπορεί σύντομα να καταλήξουν σε κάποιου είδους συμφωνία σχετικά με τα αμερικανικά στρατεύματα στη Συρία μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ τον Ιανουάριο. «Νομίζω ότι το ένστικτο του Τραμπ είναι να αποσυρθεί από τη Συρία, αν και οι άνθρωποι γύρω του, όπως ο Ρούμπιο και άλλοι, θα τον συμβούλευαν να μειώσει τις δυνάμεις και να μην αποσυρθεί εντελώς, κάτι που ταιριάζει και με το όραμα της Τουρκίας κατά την άποψή μου», δήλωσε ο Καγκαπτάι στο Al-Monitor.

«Μπορώ να δω ότι το είδος της πολιτικής ταυτότητας του Τραμπ που αγαπά τη συμφωνία μπορεί να επιτρέψει να εξομαλυνθεί αυτή η συμφωνία. Και νομίζω ότι ο Ερντογάν θέλει πραγματικά να υπάρξει μια νέα εποχή στις σχέσεις με τις ΗΠΑ για λόγους οικονομικής συνεργασίας και ασφάλειας», πρόσθεσε ο Καγκαπτάι.

Πηγή: Pagenews.gr