Πώς η Τουρκία “κέρδισε” τον συριακό εμφύλιο πόλεμο

Η πτώση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ προκάλεσε τεράστια ανησυχία. Η Άγκυρα αντιθέτως δεν φαίνεται να προβληματίζεται… Αντί να ανησυχεί για τις προοπτικές της Συρίας μετά από μια δεκαετία και πλέον συγκρούσεων, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βλέπει ευκαιρίες στο μέλλον μετά τον Άσαντ. Η αισιοδοξία του έχει βάση: από όλους τους μεγάλους παίκτες της περιοχής, η Άγκυρα διαθέτει τους ισχυρότερους διαύλους επικοινωνίας και ιστορικό συνεργασίας με την ισλαμιστική ομάδα που έχει τώρα την ευθύνη στη Δαμασκό, τοποθετώντας την έτσι ώστε να καρπωθεί τα οφέλη από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ.

Όπως σημειώνει το Foreign Affairs, o επικεφαλής μεταξύ των δυνάμεων των ανταρτών που τερμάτισαν την κυριαρχία του Άσαντ είναι η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), μια σουνιτική μουσουλμανική ομάδα που προηγουμένως συνδεόταν με την Αλ Κάιντα και έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα Ηνωμένα Έθνη. Παρά τους χαρακτηρισμούς αυτούς, η Τουρκία έχει παράσχει έμμεση βοήθεια στην HTS. Η τουρκική στρατιωτική παρουσία στη βορειοδυτική συριακή πόλη Ιντλίμπ προστάτευσε σε μεγάλο βαθμό την ομάδα από τις επιθέσεις των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων, επιτρέποντάς της να διοικεί ανενόχλητη την επαρχία για χρόνια. Η Τουρκία διαχειρίστηκε τη ροή διεθνούς βοήθειας σε περιοχές που διοικούνται από την HTS, γεγονός που αύξησε τη νομιμοποίηση της ομάδας μεταξύ των ντόπιων. Το εμπόριο μέσω των τουρκικών συνόρων παρείχε επίσης οικονομική στήριξη στην HTS.

Όλα αυτά έδωσαν στην Τουρκία επιρροή επί της HTS. Τον Οκτώβριο, ο Ερντογάν ακύρωσε τα σχέδια για μια επίθεση των ανταρτών στο Χαλέπι- όταν οι δυνάμεις των ανταρτών ξεκίνησαν την εκστρατεία τους στα τέλη του περασμένου μήνα, πιθανότατα το έκαναν με την έγκριση του Ερντογάν. Για χρόνια, ο Άσαντ καθυστερούσε καθώς ο Ερντογάν προσπαθούσε να βελτιώσει τους δεσμούς με τη Δαμασκό και να επαναπατρίσει τα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων, η παρουσία των οποίων στην Τουρκία υπονόμευε την υποστήριξη προς το κυβερνών κόμμα του. Με τους περιφερειακούς συμμάχους του Άσαντ να έχουν αποδυναμωθεί από την ισραηλινή εκστρατεία στη Γάζα και τον Λίβανο και τη Ρωσία να έχει αποσυντονιστεί στην Ουκρανία, ο Ερντογάν είδε μια ευκαιρία να αναγκάσει τον Σύρο ηγέτη να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η κατάρρευση του Άσαντ θα ενισχύσει επίσης το χέρι της Τουρκίας στις σχέσεις της με το Ιράν. Οι δύο χώρες είναι εδώ και καιρό περιφερειακοί αντίπαλοι. Στη Συρία, οι υποστηριζόμενες από το Ιράν δυνάμεις συντονίστηκαν με το YPG στην καταπολέμηση του ISIS, παραγκωνίζοντας έτσι τις υποστηριζόμενες από την Τουρκία δυνάμεις σε ορισμένες περιοχές. Οι υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές στο πλαίσιο των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης, των κρατικά χρηματοδοτούμενων παραστρατιωτικών μονάδων του Ιράκ, έχουν επίσης περιπλέξει τον αγώνα της Τουρκίας κατά του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), μιας ένοπλης αυτονομιστικής ομάδας που δραστηριοποιείται στην Τουρκία και την οποία τόσο η Άγκυρα όσο και η Ουάσινγκτον έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση, στο βόρειο Ιράκ. Και στον Νότιο Καύκασο, η Άγκυρα και η Τεχεράνη έχουν επιδιώξει αντικρουόμενες ατζέντες: Η Τουρκία έχει συσφίξει τη συνεργασία της με το Αζερμπαϊτζάν με τρόπους που το Ιράν θεωρεί απειλή, και το Ιράν διατηρεί φιλικούς δεσμούς με την Αρμενία, η οποία έχει μια αμφιλεγόμενη σχέση με την Τουρκία.

Σχέσεις με τις ΗΠΑ

Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ είναι πιθανό να προσφέρει στον Ερντογάν ένα ακόμη όφελος: την ευκαιρία για συμφιλίωση με την Ουάσινγκτον. Η στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών στη Συρία και η συνεργασία με το YPG έχουν επιβαρύνει τις διμερείς σχέσεις και έχουν περιπλέξει τις τουρκικές επιχειρήσεις στην περιοχή. Το 2019, λίγες ημέρες αφότου ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, η Άγκυρα διέταξε στρατιωτική εκστρατεία εναντίον των Κούρδων συμμάχων της Ουάσινγκτον στη Συρία. Ένας οργισμένος Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία και δεσμεύτηκε να διατηρήσει έναν «μικρό αριθμό» στρατευμάτων σε τμήματα της Συρίας για την προστασία των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων. Η Άγκυρα επιθυμούσε εδώ και καιρό την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων και η εκλογή του Τραμπ για δεύτερη θητεία αναζωπύρωσε τις ελπίδες ότι θα έφερνε επιτέλους τα εναπομείναντα στρατεύματα στην πατρίδα τους. Η αποχώρηση του Άσαντ θα μπορούσε να κάνει πιο πιθανό αυτό το αποτέλεσμα. Καθώς οι Σύροι αντάρτες έφτασαν στα προάστια της Δαμασκού για να εισβάλουν στο προπύργιο του καθεστώτος Άσαντ, ο Τραμπ επέμεινε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «δεν πρέπει να έχουν καμία σχέση» με τον αγώνα τους. Όταν αναλάβει τα καθήκοντά του, ο Τραμπ μπορεί να συμφωνήσει σε μια συμφωνία στην οποία η Τουρκία θα δεσμευτεί να περιορίσει το ISIS και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποσύρουν τα στρατεύματά τους από τη Συρία, προετοιμάζοντας έτσι την Άγκυρα για μια παραγωγική σχέση με τη νέα κυβέρνηση.

Η Τουρκία θα είναι η “ιδιοκτήτρια” των προβλημάτων της Συρίας. Πολλοί στην Άγκυρα έσπευσαν να κηρύξουν τη νίκη αφού ο Άσαντ εγκατέλειψε τη χώρα. Η ύπαρξη μιας φιλικής κυβέρνησης στη Δαμασκό μπορεί πράγματι να ανοίξει πόρτες για τον Ερντογάν. Θέλει να επιστρέψουν οι πρόσφυγες στη Συρία και οι σύμμαχοί του στον κατασκευαστικό τομέα της Τουρκίας θέλουν να συμμετάσχουν στην ανοικοδόμηση της χώρας. Αυτή η νίκη στη Συρία του προσέδωσε κύρος, το οποίο ο Ερντογάν ελπίζει να χρησιμοποιήσει προς όφελός του στις σχέσεις του με τη Δύση και με χώρες της περιοχής. Αλλά αν η Συρία διολισθήσει ξανά στο χάος, παράγοντας τρομοκρατία και αστάθεια που θα μπορούσε να στείλει περισσότερους πρόσφυγες πέρα από τα σύνορα, ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας μπορεί να μετανιώσει για την καταστροφική επιτυχία των ανταρτών.

Πηγή: Pagenews.gr