Το επόμενο κεφάλαιο της Συρίας: εύθραυστη ενότητα ή μόνιμος κατακερματισμός;

Εδώ και χρόνια, οι συζητήσεις για τη βαλκανοποίηση της Συρίας παραμένουν ως μια ρεαλιστική επιλογή που θα μπορούσε να επιβληθεί στη χώρα μια μέρα. Η πρόσφατη πολιτική αναταραχή -που σηματοδοτήθηκε από την απομάκρυνση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ- επανέφερε στο προσκήνιο τη διάσπαση της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας.

Όπως σημειώνει το The Cradle, κατά την τελευταία δεκαετία, η Συρία έχει μετατραπεί σε σκηνικό για ανταγωνιστικές ξένες δυνάμεις. Η Ρωσία και το Ιράν υποστήριξαν την κυβέρνηση Άσαντ, ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιταλίας, ευθυγραμμίστηκαν με τις ομάδες της αντιπολίτευσης. Οι ενέργειες της Τουρκίας, και σε μικρότερο βαθμό του Κατάρ, εν τω μεταξύ, αντανακλούσαν τις δικές τους φιλοδοξίες στην εύφορη ημισέληνο του Λεβάντε.

Ανταγωνισμός για επιρροή

Η στρατηγική κάθε χώρας αντανακλά τα συμφέροντά της – με την τουρκική να υποστηρίζει την κυρίαρχη μαχητική παράταξη Hayat Tahrir al-Sham (HTS), μια τρομοκρατική οργάνωση που έχει χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ, και την Ουάσινγκτον να υποστηρίζει τις υπό κουρδική ηγεσία Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF). Τελικά, όλοι αυτοί συμβάλλουν στην κατακερματισμένη κυριαρχία της Συρίας και στις ανταγωνιστικές ατζέντες που κυριαρχούν στο μέλλον της.

Με την κατάρρευση της προηγούμενης εξουσίας της Συρίας, την αποχώρηση του Ιράν και της Χεζμπολάχ και την αυξανόμενη αβεβαιότητα της Ρωσίας σχετικά με τη μελλοντική στρατιωτική της παρουσία, έχουν προκύψει νέες δυναμικές που θα μπορούσαν να καθορίσουν το μέλλον της χώρας. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα λαμβάνουν μέτρα για να αντισταθμίσουν την αυξανόμενη δύναμη της HTS και του ηγέτη της, Αχμάντ αλ-Σαράα, ευρύτερα γνωστού ως Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλάνι.

Η Τουρκία και η κουρδική απειλή

Η Άγκυρα επιδιώκει με συνέπεια τους στρατηγικούς της στόχους στη Συρία, ιδίως στον περιορισμό των εδαφικών φιλοδοξιών των Κούρδων. Ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα υποσχεθεί να ξεκινήσει στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία, με στόχο την εξάλειψη των μαχητών που συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο η Άγκυρα, οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν χαρακτηρίσει επισήμως τρομοκρατική οργάνωση.

Η πτώση του Άσαντ προσέφερε στην Τουρκία μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να επιβεβαιώσει την κυριαρχία της και να εμποδίσει τον σχηματισμό μιας ανεξάρτητης κουρδικής οντότητας, και η πρώιμη υποστήριξη της Άγκυρας προς το Τζουλάνι της παρείχε μοχλό πίεσης έναντι των αντιπάλων της.

Οι μάχες κλιμακώθηκαν μεταξύ των υποστηριζόμενων από την Τουρκία δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένου του Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA), και των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Κούρδων μαχητών στα βορειοανατολικά, καθώς οι δυνάμεις υπό την ηγεσία του HTS κέρδισαν έδαφος. Πρόσφατα, οι συγκρούσεις εντάθηκαν γύρω από το Άιν αλ Άραμπ (Κομπάνι), όπου φέρεται να συγκεντρώθηκαν τουρκικά στρατεύματα και οι συμμαχικές τους πολιτοφυλακές, εγείροντας φόβους για μια νέα διασυνοριακή επίθεση.

Η Ουάσινγκτον μεσολάβησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ της Άγκυρας, των υποστηριζόμενων από την Τουρκία μαχητών και των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ κουρδικών δυνάμεων, η οποία τώρα παρατάθηκε έως το τέλος αυτής της εβδομάδας, σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών. 

Ωστόσο, αξιωματούχος του τουρκικού υπουργείου Άμυνας αμφισβήτησε τον ισχυρισμό αυτό στις 19 Δεκεμβρίου, λέγοντας στο Reuters ότι δεν υπάρχει καμία συζήτηση για κατάπαυση του πυρός.

Οι τουρκικές δυνάμεις συνέχισαν τις επιδρομές σε περιοχές όπως οι Άιν αλ Άραμπ και Αΐν Ίσα, επιδεικνύοντας την ετοιμότητα της Άγκυρας να αξιοποιήσει το σημερινό στρατηγικό της πλεονέκτημα.

Η αυτοπεποίθηση του Ερντογάν πηγάζει από την ενισχυμένη θέση της Τουρκίας, καθώς αντίπαλες δυνάμεις όπως το Ιράν και η Ρωσία μειώνουν την επιρροή τους. Εν τω μεταξύ, η αυξανόμενη επιρροή της Άγκυρας περιπλέκει την ικανότητα των SDF να συγκεντρώσουν περιφερειακή υποστήριξη, αφήνοντας την ομάδα στο πιο αδύναμο σημείο της.

Η πρόσφατη απόφαση των SDF να υιοθετήσουν τη σημαία της ανεξαρτησίας της Συρίας με τα τρία αστέρια υποδηλώνει μια προσπάθεια ενσωμάτωσης στο πολιτικό πλαίσιο της Συρίας μετά τον Άσαντ, αλλά το μέλλον τους παραμένει επισφαλές, με φόβους για νέες επιθέσεις από το ISIS και άλλους αντιπάλους.

Η ημιαυτόνομη κουρδική διοίκηση περιέγραψε τη σημαία ως «σύμβολο αυτού του νέου σταδίου, καθώς εκφράζει τις προσδοκίες του συριακού λαού για ελευθερία, αξιοπρέπεια και εθνική ενότητα».

Ένα διχαστικό ζήτημα

Το ζήτημα της διχοτόμησης της Συρίας παραμένει άλυτο, επηρεαζόμενο από αλληλεπικαλυπτόμενους τοπικούς, περιφερειακούς και διεθνείς παράγοντες. Η ιδέα κέρδισε έδαφος κατά τη διάρκεια της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης και επανήλθε πρόσφατα, όπως και η ιδέα της αναβίωσης της Αραβικής Άνοιξης και των χαλαρά καθορισμένων ιδανικών της.

Η πτώση του Άσαντ αναζωπύρωσε τις εικασίες σχετικά με τη διάσπαση του κράτους σε διακριτές οντότητες, συμπεριλαμβανομένης μιας περιοχής με σουνιτική πλειοψηφία, μιας ομοσπονδιακής ζώνης που ελέγχεται από τους Κούρδους, ενός προπυργίου των Αλαουιτών κατά μήκος της ακτής και ενός θύλακα των Δρούζων στο νότο.

Η ικανότητα της μεταβατικής κυβέρνησης να διατηρήσει την ενότητα της Συρίας θα αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα για τη δοκιμή της δηλωμένης πρόθεσής της να διατηρήσει την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας στο σύνολό της. Οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης, που τώρα επιστρέφουν στα αρχικά τους εδάφη, ενδέχεται να αναδιοργανωθούν και να επιδιώξουν ρόλους στη διαμόρφωση της διοίκησης της χώρας.

Η διατήρηση ενός εύθραυστου κράτους

Πρέπει να σημειωθεί ότι η αποχώρηση των μαχητών της αντιπολίτευσης από τη βόρεια Συρία και η είσοδός τους σε όλα τα συριακά εδάφη σημαίνει ότι οι ομάδες που κάποτε βρίσκονταν υπό την κυριαρχία του HTS στην Ιντλίμπ έχουν σήμερα επιστρέψει στη βασική γεωγραφία και δημογραφία τους. Αυτό εγείρει την πιθανότητα οι ομάδες αυτές να ανασυγκροτηθούν στις περιοχές τους και να διεκδικήσουν μερίδιο στη νέα διοίκηση της χώρας.

Η τρέχουσα πολιτική φάση χαρακτηρίζεται από την προσδοκία για το κατά πόσον η HTS και η προσωρινή κυβέρνηση μπορούν να αποτρέψουν περαιτέρω χάος και να εδραιώσουν τη διακυβέρνηση υπό την ομπρέλα τους. Ο ηγέτης της, ο Τζουλάνι, φαίνεται να τρέχει με τον χρόνο για να δημιουργήσει μια νέα αρχή πριν οι εσωτερικές διαιρέσεις γίνουν ανυπέρβλητες, ενώ το Ισραήλ διατηρεί τη λαβή του στα κατεχόμενα συριακά υψίπεδα του Γκολάν.

Η στρατηγική του περιλαμβάνει τη διατήρηση των κρατικών θεσμών, τη φιλοξενία τόσο των μόνιμων ξένων μαχητών όσο και των μειονοτικών ομάδων και την αποστολή προσκλήσεων προς τα αραβικά κράτη και τις δυτικές δυνάμεις.

Τα ανοίγματα αυτά επικεντρώνονται στην οικονομική ανάκαμψη, στην αποφυγή εμπρηστικής ισλαμικής ρητορικής, στην υποβάθμιση της μαζικής εδαφικής αρπαγής του Ισραήλ στη νότια Συρία και στην απομάκρυνση της Δαμασκού από το Ιράν και τους συμμάχους του, ενώ παράλληλα στοχεύουν να ενθαρρύνουν τη Δύση να άρει τις κυρώσεις. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι νέες αρχές είναι αν θα μπορέσουν να επιτύχουν σταθερότητα και ενότητα ή αν τα εσωτερικά ρήγματα και οι εξωτερικές πιέσεις θα οδηγήσουν τη Συρία περαιτέρω προς το χάος και τον κατακερματισμό.

Πηγή: Pagenews.gr