Τζίμι Κάρτερ: Ευγενικός άνθρωπος, μέτριος πρόεδρος

Η Πέμπτη 9 Ιανουαρίου 2025 θα είναι ημέρα εθνικού πένθους στις ΗΠΑ για την απότιση φόρου τιμής στον Δημοκρατικό πρώην πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος απεβίωσε χθες Κυριακή σε ηλικία 100 ετών

Η Πέμπτη 9 Ιανουαρίου 2025 θα είναι ημέρα εθνικού πένθους στις ΗΠΑ για την απότιση φόρου τιμής στον Δημοκρατικό πρώην πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος απεβίωσε χθες Κυριακή σε ηλικία 100 ετών, ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος.

«Καλώ τον αμερικανικό λαό να συγκεντρωθεί εκείνη την ημέρα στους χώρους λατρείας του και να αποτίσει φόρο τιμής στην μνήμη του (πρώην) προέδρου Τζέιμς Ερλ Κάρτερ του νεότερου. Προσκαλώ κάθε άνθρωπο στον κόσμο που μοιράζεται τη θλίψη μας να ενωθεί μαζί μας» στις τελετές που θα γίνουν για αυτό, ανέφερε ο απερχόμενος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν σε εκτελεστικό διάταγμά του που αναρτήθηκε αργά το βράδυ χθες Κυριακή (τοπική ώρα) στον ιστότοπο του Λευκού Οίκου.

Today, America and the world lost an extraordinary leader, statesman and humanitarian. pic.twitter.com/Ki7Rhbent0

— President Biden (@POTUS) December 29, 2024

Η παρακαταθήκη του Τζίμι Κάρτερ

“Αν ποτέ σας πω ψέματα, αν ποτέ κάνω μια παραπλανητική δήλωση, μην με ψηφίσετε. Δεν θα μου άξιζε να γίνω πρόεδρός σας”, είπε ο Κάρτερ.

Οι Αμερικανοί γοητεύτηκαν από τον ειλικρινή μηχανικό, και ενώ μια συνέντευξη στο Playboy κατά τη διάρκεια των εκλογών προκάλεσε γέλια όταν είπε ότι “είχε κοιτάξει πολλές γυναίκες με πόθο. Έχω διαπράξει μοιχεία στην καρδιά μου πολλές φορές”, οι ψηφοφόροι που είχαν κουραστεί από τον πολιτικό κυνισμό τον βρήκαν συμπαθητικό.

Η νίκη του Κάρτερ επί του Ρεπουμπλικανού Τζέραλντ Φορντ, η τύχη του οποίου έπεσε μετά τη χορήγηση χάρης στον Νίξον, ήρθε εν μέσω πιέσεων του Ψυχρού Πολέμου, ταραχώδους αγορών πετρελαίου και κοινωνικής αναταραχής σχετικά με τη φυλή, τα δικαιώματα των γυναικών και τον ρόλο της Αμερικής στον κόσμο.

Η πρώτη οικογένεια έδωσε έναν ανεπίσημο τόνο στον Λευκό Οίκο, μεταφέροντας τις δικές τους αποσκευές, προσπαθώντας να σιγήσει το παραδοσιακό “Hail to the Chief” της μπάντας των πεζοναυτών και εγγράφοντας την κόρη της, Έιμι, σε δημόσια σχολεία.

Ο Κάρτερ λοιδορήθηκε επειδή φορούσε ζακέτα και παρότρυνε τους Αμερικανούς να χαμηλώσουν τους θερμοστάτες τους.

Όμως έθεσε τις βάσεις για μια οικονομική αναζωογόνηση και μείωσε δραστικά την εξάρτηση της Αμερικής από το ξένο πετρέλαιο με την απορρύθμιση της ενεργειακής βιομηχανίας μαζί με τις αεροπορικές εταιρείες, τα τρένα και τα φορτηγά.

Ίδρυσε τα υπουργεία Ενέργειας και Παιδείας, διόρισε αριθμό ρεκόρ γυναικών και μη λευκών σε ομοσπονδιακές θέσεις, διατήρησε εκατομμύρια στρέμματα άγριας φύσης στην Αλάσκα και έδωσε χάρη στους περισσότερους από αυτούς που απέφευγαν τη στράτευση στο Βιετνάμ.

Στα επιτεύγματά του περιλαμβάνεται επίσης η επίτευξη ειρήνης στη Μέση Ανατολή, καθώς κράτησε τον Αιγύπτιο πρόεδρο Ανουάρ Σαντάτ και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μεναχέμ Μπέγκιν στο Καμπ Ντέιβιντ για 13 ημέρες το 1978.

Κρίση ομήρων στο Ιράν

Αλλά ο συνασπισμός του διασπάστηκε κάτω από τον διψήφιο πληθωρισμό και την κρίση ομηρίας 444 ημερών στο Ιράν.

Αφού ο Κάρτερ συμφώνησε απρόθυμα να δεχτεί τον εξόριστο Σάχη του Ιράν στις ΗΠΑ για ιατρική περίθαλψη, η αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη καταλήφθηκε το 1979.

Οι συνομιλίες για τη γρήγορη απελευθέρωση των ομήρων κατέρρευσαν και οκτώ Αμερικανοί έχασαν τη ζωή τους όταν απέτυχε μια άκρως απόρρητη στρατιωτική προσπάθεια διάσωσης.

Οι διαπραγματεύσεις του έφεραν τελικά τους ομήρους πίσω ζωντανούς, αλλά σε μια τελική προσβολή, το Ιράν δεν τους απελευθέρωσε μέχρι την ορκωμοσία του Ρόναλντ Ρίγκαν, ο οποίος τον είχε κατατροπώσει στις εκλογές του 1980.

Ταπεινωμένος και επιστρέφοντας στο σπίτι του στη Τζόρτζια, ο Κάρτερ δήλωσε ότι η πίστη του απαιτούσε να συνεχίσει να κάνει ό,τι μπορούσε, για όσο μπορούσε, για να προσπαθήσει να κάνει τη διαφορά.

Μαζί με τη Ρόζαλιν ίδρυσαν το 1982 το Κέντρο Κάρτερ και πέρασαν τα επόμενα 40 χρόνια ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο ως ειρηνοποιοί, υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπέρμαχοι της δημοκρατίας και της δημόσιας υγείας.

Βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης το 2002 “για τις δεκαετίες ακούραστης προσπάθειάς του να βρει ειρηνικές λύσεις στις διεθνείς συγκρούσεις”, ο Κάρτερ βοήθησε να μειωθούν οι πυρηνικές εντάσεις στη Βόρεια και τη Νότια Κορέα, να αποτραπεί η εισβολή των ΗΠΑ στην Αϊτή και να διαπραγματευτεί εκεχειρίες στη Βοσνία και το Σουδάν.

Μέχρι το 2022, το κέντρο είχε παρακολουθήσει τουλάχιστον 113 εκλογές σε όλο τον κόσμο.

Αλλά η κοινή παρατήρηση ότι ήταν καλύτερος ως πρώην πρόεδρος εξόργισε τον Κάρτερ. Οι σύμμαχοί του ήταν ευχαριστημένοι που έζησε αρκετά για να δει βιογράφους και ιστορικούς να επανεξετάζουν την προεδρία του και να δηλώνουν ότι ήταν πιο επιδραστική από ό,τι πολλοί την είχαν αντιληφθεί τότε.

Μετά τη διάγνωση του καρκίνου το 2015, ο Κάρτερ δήλωσε ότι αισθάνεται “απόλυτα άνετα με ό,τι έρθει”.

“Είχα μια υπέροχη ζωή”, είπε, “είχα χιλιάδες φίλους, είχα μια συναρπαστική, περιπετειώδη και ικανοποιητική ύπαρξη”.

Καλύτερος πρώην πρόεδρος από όταν ήταν πρόεδρος

Ο Τζίμι Κάρτερ απέκτησε τη φήμη ότι ήταν καλύτερος πρώην πρόεδρος απ’ ότι όταν ήταν πρόεδρος – κάτι που παραδεχόταν και ο ίδιος.

Το Κέντρο Κάρτερ, το επίκεντρο των προσπαθειών του, λειτούργησε ως πλατφόρμα για τα πολλά ενδιαφέροντά του, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προώθησης της δημοκρατίας, της επίλυσης συγκρούσεων και της υγείας – όλα συγκεντρωμένα γύρω από την «ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου».

Οι περισσότεροι Αμερικανοί, δεξιοί και αριστεροί, πιστεύουν ότι ο Τζίμι Κάρτερ χρησιμοποίησε αυτή την επιρροή σε συντριπτικό βαθμό για καλό.

Αν για τον Ρόναλντ Ρίγκαν μια μόνιμη εικόνα της εργασίας είναι το κόψιμο θάμνων στο ράντσο του, για τον Κάρτερ είναι τα πολυάριθμα έργα κατασκευής σπιτιών για το Habitat for Humanity (μια οργάνωση που ιδρύθηκε στη Τζόρτζια από έναν παλιό φίλο του Κάρτερ), το οποίο τελικά απέκτησε το όνομα «Jimmy Carter Work Project».

Υπήρξαν 36 από αυτά με την πάροδο των ετών, πολλά στο εξωτερικό, μεταξύ άλλων στο Μεξικό (ο Κάρτερ διάβαζε τη Βίβλο στα ισπανικά στο πλαίσιο της καθημερινής του κατάνυξης), με πάνω από 4.000 σπίτια που χτίστηκαν και πάνω από 100.000 εθελοντές.

Η προσπάθεια για ειρήνη στη Μέση Ανατολή

Ο Κάρτερ συνέχισε τα θέματα της θητείας του, συμπεριλαμβανομένης της αναζήτησης της ειρήνης στη Μέση Ανατολή. Με την πάροδο του χρόνου έγινε πιο φιλοπαλαιστινιακός- η μεταπροεδρία του επέτρεψε να εκφράσει την απογοήτευσή του πιο δημόσια από ό,τι η άσκηση του αξιώματος.

Η ειρηνευτική συμφωνία του 1979, που βασίστηκε στις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ, τερμάτισε την εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ. Ο Κάρτερ έφερε τον τότε πρόεδρο της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μεναχέμ Μπεγκίν στο Κάμπ Ντέιβιντ, την προεδρική εξοχική κατοικία, για συνομιλίες. Αργότερα, όταν άρχισε να διαφαίνεται ότι οι συμφωνίες κατέρρεαν, έσωσε την κατάσταση πηγαίνοντας ο ίδιος στο Κάιρο και την Ιερουσαλήμ.

Με τη συμφωνία, το Ισραήλ αποχώρησε από τη χερσόνησο του Σινά και οι δύο χώρες σύναψαν διπλωματικές σχέσεις.

Ένα από τα σημαντικότερα σημεία της ζωής του, ήταν το 2002, που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης.