Μείζον εθνικό πρόβλημα η μείωση και γήρανση του πληθυσμού- Τα χωριά “φαντάσματα”

Οι ανταποκριτές του αμερικανικού ειδησεογραφικού δικτύου CNBC, επιλέγοντας έναν παράδοξο τρόπο να αναδείξουν το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας, και την ερημοποίηση της υπαίθρου.  Συνδυάζοντας το τερπνό μετά του ωφέλιμου, επισκέφθηκαν το ορεινό χωριό Λάστα στην Αρκαδία, το οποίο εκτός από πανέμορφο και γραφικό είναι πλέον σχεδόν ακατοίκητο.

Οι ρεπόρτερ του CNBC ήπιαν καφέ στο «σελφ σέρβις» καφενεδάκι, που δεν έχει γκαρσόνια και καφετζή, αλλά ο κάθε επισκέπτης αυτοεξυπηρετείται. Κατόπιν αφήνει ό,τι προαιρείται στο ταμείο-κουμπαρά.

Το χωριό, το οποίο βρίσκεται σε ένα σημείο εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, στο δήμο Γορτυνίας, έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Αποτελεί πόλο έλξης για τουρίστες, που περιηγούνται στα εγκαταλειμμένα  πετρόκτιστα κτίρια, αλλά και στα καλοσυντηρημένα μνημεία: Την πλατεία, το κλειστό δημοτικό σχολείο, την εκκλησία, τις δημόσιες βρύσες με κελαρυστό νερό.

Πληθυσμιακή κατάρρευση

Ο τίτλος του ρεπορτάζ είναι αρκούντως τρομακτικός κάνοντας λόγο για «υπαρξιακή πληθυσμιακή κατάρρευση».

Προς επίρρωση των ισχυρισμών δε λείπει και ο απαραίτητος ειδικός: «Ενώ η Ελλάδα βλέπει πολύ σταθερή ανάπτυξη προς το παρόν, κοιτάζοντας μπροστά, με λιγότερους ανθρώπους να κάνουν τη δουλειά, αυτό θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί», δήλωσε τηλεφωνικά στο CNBC ο Bert Colijn, επικεφαλής οικονομολόγος της ING.

Μας υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα  χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας στην Ευρώπη: Στο 1,3, είναι το μισό από αυτό που καταγράφηκε το 1950 και πολύ κάτω από το 2,1 που απαιτείται για την αντικατάσταση του πληθυσμού.

Πέρυσι, η χώρα κατέγραψε λίγο πάνω από 71.400 γεννήσεις, τον χαμηλότερο αριθμό από τότε που άρχισαν οι καταγραφές πριν από σχεδόν έναν αιώνα, και μειωμένο κατά περίπου 6% σε σχέση με το 2022. Η Ελλάδα έχει τώρα περίπου μία γέννηση για κάθε δύο θανάτους και το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών είναι σχεδόν διπλάσιο από εκείνο των ηλικιών 0 έως 14 ετών.

Το φαινόμενο της ερημοποίησης της υπαίθρου αποτυπώνεται στο μέγιστο βαθμό στα δεκάδες εγκαταλειμμένα ή ημι-εγκαταλειμμένα χωριά που έχουν μετατραπεί σε «φαντάσματα».

Το ρεπορτάζ του CNBC παραδέχεται ότι είναι δύσκολο να δοθεί ακριβής αριθμός των τοποθεσιών – οικισμών με μηδενικό πληθυσμό. Αναφέρεται ωστόσο σε πρόσφατες εκτιμήσεις, που ανεβάζουν τον αριθμό τους σε περίπου 200 σε όλη την Ελλάδα.

Τα περισσότερα από τα χωριά-φαντάσματα είναι ξεχασμένα και εγκαταλειμμένα. Άλλα, όπως η Λάστα είναι πόλος έλξης ενός «αλλόκοτου τουρισμού», με τους επισκέπτες να επιθυμούν να γνωρίσουν ένα κομμάτι της ιστορίας.

Κατά την τελευταία απογραφή της Ελλάδας το 2021, η Λάστα είχε αναφερόμενο μόνιμο πληθυσμό 12 κατοίκων, αλλά όταν το CNBC την επισκέφθηκε το 2024 δεν υπήρχαν ενδείξεις μόνιμων κατοίκων.

Οι μικρές κοινωνίες ολοένα και συρρικνώνονται

Η χώρα μας έχοντας το 23% του πληθυσμού της 65 ετών και άνω εντάσσεται στις πλέον γερασμένες της Ε.Ε και θα παραμείνει στην ομάδα αυτή και τις επόμενες δεκαετίες.

Η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και παραθέτει δυσοίωνα στοιχεία για το μέλλον ενώ η Πολιτεία τρέχει ασθμαίνοντας να σχεδιάζει πολιτικές για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.

Η υπογεννητικότητα μάστιγα για τις μικρές κοινωνίες

Με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών η Ελλάδα χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα όμως και από έντονες χωρικές διαφοροποιήσεις καθώς το ποσοστό των 65 ετών και άνω κυμαίνεται από 12,6% (ελάχιστο, Π.Ε Μυκόνου) έως 33,9 % (μέγιστο, Π.Ε Ευρυτανίας), ενώ το ποσοστό των 85 και άνω στον πληθυσμό των ηλικιωμένων αυξάνεται ταχύτατα (6% το 1951, 16% το 2023).

Αυξήθηκαν οι +65 και οι +85 – Ο εκρηκτικός συνδυασμός γήρανσης και υπεργηρίας

Οδεύουμε, επομένως, προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και υπεργηρίας σε σχεδόν από μία στις τέσσερις Περιφερειακές Ενότητες με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού τους θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι υπέργηροι.

Στο 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μικρών Νησιών που πραγματοποιήθηκε 4-6 Οκτωβρίου στη Μήλο συζητήθηκε εκτενώς το θέμα της υπογεννητικότητας που «μαστίζει τις μικρές κοινωνίες» και οι επιπτώσεις της ιδιαίτερα στα μικρά νησιά.

Χρονιά ρεκόρ του 2022 – Ο χαμηλότερος αριθμό γεννήσεων

Το φαινόμενο της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα καθώς και η γήρανση του πληθυσμού είναι ένα γεγονός, το οποίο εξελίσσεται αδιάκοπα τα τελευταία 35-40 χρόνια. Το 2022 η χώρα μας κατέγραψε τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων σε 92 χρόνια, ανέφερε ο Νικόλαος Ζυγουρόπουλος, MD, ARSOG, AFRSH, MBA (INSEAD), MChem (Oxford University), χειρουργός γυναικολόγος – μαιευτήρας, ακαδημαϊκός υπότροφος, βοηθός καθηγητής Πανεπιστημίου Ιατρικής και Φαρμακευτικής «Carol Davila».

Η Ελλάδα πρόσθεσε έχει από τους χαμηλότερους ρυθμούς γεννήσεων στην Ευρώπη, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι ορισμένα χωριά δεν έχουν καταγράψει ούτε μία γέννηση εδώ και χρόνια. Συμπλήρωσε ότι για να διασφαλιστεί η συνέχιση ενός έθνους/χώρας/περιοχής, ο δείκτης γονιμότητας θα πρέπει διαχρονικά να διατηρείται πάνω από 2,1 παιδιά/γυναίκα.

Ο συνολικός δείκτης γονιμότητας το 2022 στην Ελλάδα ήταν στο 1,32 με την Γαλλία να είχε την υψηλότερη συνολική γονιμότητα στην ΕΕ με 1,79 γεννήσεις ανά γυναίκα.

«Είναι η 4η χρονιά που έχουμε αρνητικό ισοζύγιο μεταξύ γεννήσεων και θανάτων στη χώρα μας. Αν δεν υπάρξουν συγκροτημένες πολιτικές που να δίνουν κίνητρο απόκτησης παιδιού στις νέες οικογένειες θα έχουμε ένα εξαιρετικά αρνητικό δεδομένο για τη χώρα μας. Εκτιμάται, ότι το 2050 ο πληθυσμός της Ελλάδας δεν θα ξεπερνά τα 7,5 εκατομμύρια», ανέφερε ο πρόεδρος του ΙΣΑ και του Ελληνικού Διαδημοτικού Δικτύου Υγιών Πόλεων, Γιώργος Πατούλης.

Αρνητικό φυσικό ισοζύγιο

Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ, το φυσικό ισοζύγιο, δηλαδή η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων, καταγράφεται πλέον αρνητική και στις 13 περιφέρειες της χώρας, κυρίως λόγω σημαντικής μείωσης των γεννήσεων σε συνδυασμό με αναβολή των γεννήσεων σε μεγαλύτερη ηλικία.

Το μεταναστευτικό ισοζύγιο μετριάζει την πληθυσμιακή πτώση σε 10 περιφέρειες, εκτός από την Αττική, τη Δυτική Ελλάδα και τη Δυτική Μακεδονία, όπου είναι αρνητικό. Η Κρήτη είναι η μόνη περιφέρεια στην Ελλάδα που παρουσιάζει οριακά θετικό ρυθμό πληθυσμιακής ανάπτυξης, καθώς το θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο υπερκαλύπτει το οριακά αρνητικό φυσικό ισοζύγιο.

Οι μεταναστευτικές εισροές όμως δεν επαρκούν να αντιστρέψουν την πληθυσμιακή μείωση που οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στην μεγάλη μείωση των γεννήσεων σε όλες τις περιφέρειες.

Σύντομα το 1/3 του πληθυσμού θα είναι 65 ετών και άνω

Με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών η Ελλάδα κινδυνεύει με έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και υπεργηρίας σε σχεδόν από μία στις τέσσερις Περιφερειακές Ενότητες της χώρας με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι υπέργηροι.

Το φαινόμενο της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα καθώς και η γήρανση του πληθυσμού είναι ένα γεγονός, το οποίο εξελίσσεται αδιάκοπα τα τελευταία 35-40 χρόνια. Το 2022 η χώρα μας κατέγραψε τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων σε 92 χρόνια.

Η Ελλάδα έχει από τους χαμηλότερους ρυθμούς γεννήσεων στην Ευρώπη και μάλιστα ορισμένα χωριά δεν έχουν καταγράψει ούτε μία γέννηση εδώ και χρόνια. «Για να διασφαλιστεί η συνέχιση ενός έθνους/χώρας/περιοχής, ο δείκτης γονιμότητας θα πρέπει διαχρονικά να διατηρείται πάνω από 2,1 παιδιά/γυναίκα» δήλωνε προ λίγων ημερών ο Νικόλαος Ζυγουρόπουλος, MD, ARSOG, AFRSH, MBA (INSEAD), MChem (Oxford University), χειρουργός γυναικολόγος – μαιευτήρας, ακαδημαϊκός υπότροφος, βοηθός καθηγητής Πανεπιστημίου Ιατρικής και Φαρμακευτικής «Carol Davila».

Πηγή: pagenews.gr