Η Σαουδική Αραβία επιδιώκει περιφερειακή αναδιάταξη κατά του Ιράν

Δεν είναι τυχαίο ότι ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Συρίας, Ασαάντ αλ Σιμπάνι, επέλεξε το Ριάντ για το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ από το κίνημά του στις 8 Δεκεμβρίου. Η περιφερειακή πολιτική βαρύτητα της Σαουδικής Αραβίας και η στρατηγική της για την αντιμετώπιση του μειούμενου λεγόμενου άξονα αντίστασης των πληρεξουσίων του Ιράν μέσω της Δαμασκού κατέστησαν την επίσκεψη αμοιβαία επωφελής και για τα δύο μέρη.

Όπως αναφέρει το al monitor, το Ριάντ επιδιώκει να διαδραματίσει ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής φύσης της Συρίας μετά την πτώση του Άσαντ τον Δεκέμβριο.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας πρίγκιπας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν και ο υπουργός Άμυνας Χάλεντ μπιν Σαλμάν, μαζί με άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, καλωσόρισαν τη συριακή αντιπροσωπεία.

«Με πολλούς τρόπους, η Σαουδική Αραβία αποτελεί το νέο κέντρο βάρους στη Μέση Ανατολή όσον αφορά την επιρροή, τους πόρους και την προβολή ισχύος», δήλωσε η Μόνα Γιακουμπιάν, αντιπρόεδρος του κέντρου Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Ινστιτούτο Ειρήνης των Ηνωμένων Πολιτειών.

«Με το να προσεγγίσουν το Ριάντ, οι νέες δυνάμεις που βρίσκονται στη Συρία επιδιώκουν να τοποθετήσουν ευνοϊκά τη χώρα ώστε να λάβει υποστήριξη – τόσο οικονομική όσο και πολιτική – καθώς επιδιώκουν να εδραιώσουν την εξουσία», δήλωσε η Γιακουμπιάν.

Η επίσκεψη Σιμπάνι συνέπεσε με την ταχεία αύξηση των παραδόσεων βοήθειας από τη Σαουδική Αραβία στη Συρία, με στόχο την αντιμετώπιση των χειμερινών αναγκών του εξαθλιωμένου πληθυσμού της εμπόλεμης χώρας. Μια τέταρτη αερομεταφορά αναχώρησε από το Ριάντ, καθώς ο Σιμπάνι συναντήθηκε με Σαουδάραβες ηγέτες.

Επιρροή και αποφυγή της αστάθειας

«Όπως και άλλα αραβικά κράτη, η Σαουδική Αραβία θέλει να δει σταθερότητα στη Συρία. Μια ανησυχία για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στο Ριάντ και σε άλλες περιφερειακές πρωτεύουσες είναι ότι οι ανθρωπιστικές καταστροφές της Συρίας μπορεί να οδηγήσουν σε αστάθεια και ευκαιρίες για εξτρεμιστικές ομάδες όπως το Ισλαμικό Κράτος να καλύψουν πιθανά κενά», δήλωσε ο Τζιόρτζιο Καφιέρο, διευθύνων σύμβουλος της Gulf State Analytics και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Georgetown.

«Η Σαουδική Αραβία και άλλα μέλη του ΣΣΚ θεωρούν επίσης ότι η ανθρωπιστική τους βοήθεια προς τη Συρία εξυπηρετεί την ενίσχυση της επιρροής τους επί της διοίκησης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ υπό την ηγεσία της Δαμασκού», πρόσθεσε.

Μια μεγάλη ανησυχία για τη Σαουδική Αραβία είναι η αναζωπύρωση των ισλαμιστικών κινημάτων που θα μπορούσαν να απειλήσουν τη σταθερότητα των μοναρχιών στον Κόλπο. Η κατάρρευση του άξονα των συμμάχων του Ιράν στην περιοχή, ξεκινώντας από τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο και τώρα τη Συρία το 2024, έχει αφήσει ένα κενό. Το Ριάντ ποντάρει στην εμπλοκή του με την ισλαμιστική HTS στη Συρία για να περιηγηθεί με επιτυχία στο κενό εξουσίας, υποστηριζόμενο από κράτη που μοιράζονται την κοσμοθεωρία του.

Δεν επιδιώκει το φαινόμενο ντόμινο

Οι σχέσεις μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και της Συρίας έχουν υποστεί μια πολύπλοκη εξέλιξη κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Επί Χαφέζ αλ Άσαντ, πατέρα του Μπασάρ, οι σχέσεις μεταξύ Δαμασκού και Ριάντ σημείωσαν αξιοσημείωτη βελτίωση, η οποία χαρακτηρίστηκε από στενούς προσωπικούς δεσμούς μεταξύ του Χαφέζ και του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας Φαχέντ, ο οποίος κυβέρνησε από το 1982 έως το 2005. Αυτό το ξεπάγωμα ακολούθησε μια περίοδο τεταμένων δεσμών κατά την πρώιμη διακυβέρνηση του κόμματος Μπάαθ. Ωστόσο, η διαρκής συμμαχία της Συρίας με το Ιράν παρέμεινε μόνιμη πηγή έντασης.

Οι σχέσεις πήραν απότομη κατιούσα το 2008, όταν η Σαουδική Αραβία ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στη Δαμασκό, καταδικάζοντας τη σκληρή καταστολή των διαδηλώσεων από το συριακό καθεστώς. Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω με το ξέσπασμα του συριακού εμφυλίου πολέμου το 2011. Το Ριάντ υποστήριξε ανοιχτά ορισμένες ομάδες της αντιπολίτευσης οικονομικά και πολιτικά, διευρύνοντας περαιτέρω το χάσμα. Μέχρι το 2012, η Σαουδική Αραβία απέσυρε τα στρατεύματά της από την ειρηνευτική αποστολή του Αραβικού Συνδέσμου στη Συρία, έκλεισε την πρεσβεία της στη Δαμασκό και απέλασε τον Σύρο πρέσβη.

Μια σημαντική αλλαγή ξεκίνησε το 2023, καθώς το Ριάντ ξεκίνησε συνομιλίες για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων εν μέσω της σταδιακής επανένταξης του Μπασάρ αλ Άσαντ στον αραβικό χώρο. Εκείνη τη χρονιά, ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών πρίγκιπας Φαϊζάλ πραγματοποίησε μια ιστορική επίσκεψη στη Δαμασκό, την πρώτη από Σαουδάραβα αξιωματούχο εδώ και 12 χρόνια και ο Άσαντ έγινε δεκτός στο Ριάντ. Τον Μάρτιο του 2024, η Σαουδική Αραβία άνοιξε επίσημα την πρεσβεία της στη Δαμασκό, σηματοδοτώντας μια κομβική στιγμή στην αποκατάσταση των σχέσεων.

«Οι Σαουδάραβες δεν θέλουν η Συρία να είναι το πρώτο ντόμινο σε ένα κίνημα σε ολόκληρη την περιοχή για την ανατροπή κυβερνήσεων και τη δημιουργία ισλαμιστικών κυβερνήσεων που επιδιώκουν να δημιουργήσουν μια νέα τάξη πραγμάτων στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Νίκολας Ήρας, αναλυτής της Μέσης Ανατολής στο Ίδρυμα Jamestown. 

Σε μια προσπάθεια να αποστασιοποιηθεί η Συρία από την κληρονομιά του Ιράν, ο Σαράα δήλωσε σε συνέντευξή του στο σαουδαραβικής ιδιοκτησίας κανάλι Al-Arabiya ότι το βασίλειο θα έχει «σημαντικό ρόλο» να διαδραματίσει στο μέλλον της Συρίας. Υποστήριξε επίσης ότι η Συρία, η οποία παραμένει σε απομόνωση εδώ και περίπου 13 χρόνια, αποτελεί «μια μεγάλη επενδυτική ευκαιρία για όλες τις γειτονικές χώρες». Προς το παρόν, οι χώρες του Κόλπου και οι αραβικές χώρες ανταποκρίνονται στις προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας για την υπόσχεση βοήθειας, αλλά δεν έχουν ακόμη δεσμεύσει κεφάλαια για την ανοικοδόμηση της Συρίας.

Το Ριάντ, το οποίο έχει δημιουργήσει μια αεροπορική γέφυρα μέσω του Κέντρου Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Ανακούφισης King Salman, επίσης γνωστό ως KSRelief, εξετάζει το ενδεχόμενο μιας χερσαίας γέφυρας. Η χερσαία οδός θα μπορούσε επίσης να φέρει καύσιμα προερχόμενα από τη Σαουδική Αραβία για να αντικαταστήσει τις ιρανικές πηγές.

Μια μετα-αμερικανική τάξη;

Το Ριάντ επιδιώκει επίσης να διαμορφώσει τη γεωπολιτική στην περιοχή και να καλύψει το κενό που μπορεί να αφήσουν οι ΗΠΑ εάν αποφασίσουν να αποσυρθούν από τη Συρία ή να στρέψουν την προσοχή τους σε πιο επείγουσες προτεραιότητες στην Ασία. 

«Οι Σαουδάραβες προετοιμάζονται για μια μετα-αμερικανική τάξη στην περιοχή, ιδίως με τη διαφαινόμενη άνοδο της Κίνας, και για να το κάνουν αυτό, πρέπει να προσφέρουν ένα εναλλακτικό όραμα στον λεγόμενο άξονα αντίστασης του Ιράν», δήλωσε ο Ήρας. 

«Ένας νέος άξονας υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας πρέπει να παρουσιαστεί ως μια σταθεροποιητική συμμαχία κρατών που μπορεί να ανακουφίσει τις προκλήσεις της περιοχής που σχετίζονται με τα αποτυχημένα κράτη, τις συγκρούσεις και τη μετανάστευση», είπε.

Ο Σιμπάνι πίεσε για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μετά την επίσκεψή του στο Κατάρ, όπου επανέλαβε την έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να άρει τις κυρώσεις της εποχής Άσαντ κατά της Συρίας.

Αποκαλώντας τις κυρώσεις «εμπόδιο και φραγμό», είπε ότι στέκονται εμπόδιο στην ταχεία ανάκαμψη και ανάπτυξη του συριακού λαού, ο οποίος «περιμένει συνεργασίες από άλλες χώρες».

Κατάργηση των κυρώσεων

Η προώθηση στενότερων δεσμών με τη Σαουδική Αραβία παραμένει ζωτικής σημασίας καθώς η νέα συριακή κυβέρνηση πιέζει για διεθνή νομιμότητα και άρση των κυρώσεων.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν χαρακτηρίσει τη Συρία ως κρατικό χορηγό της τρομοκρατίας από το 1979, έχουν επιβάλει πολλές κυρώσεις στο καθεστώς Άσαντ κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Τα μέτρα αυτά περιορίζουν τις εξαγωγές, την πώληση ή την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών, ιδίως εκείνων με δυνατότητα διπλής χρήσης, στη Συρία. Ενώ ορισμένες κυρώσεις στόχευαν συγκεκριμένα τον Άσαντ και υψηλόβαθμους αξιωματούχους του καθεστώτος του, άλλες έχουν παρεμποδίσει σημαντικά τη δυνατότητα των απλών Σύρων να συναλλάσσονται και να συμμετέχουν στα διεθνή χρηματοπιστωτικά συστήματα.

Οι κυρώσεις κλιμακώθηκαν κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου ως απάντηση στη βίαιη καταστολή των διαφωνούντων από τον Άσαντ. Μεταξύ αυτών των μέτρων είναι ο νόμος του 2019 για την προστασία των πολιτών της Συρίας, γνωστός και ως νόμος Caesar, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 2020. Ο νόμος Caesar, ο οποίος πήρε το όνομά του από έναν Σύρο στρατιωτικό αποστάτη που έφερε λαθραία δεκάδες χιλιάδες φωτογραφίες που τεκμηριώνουν τα βασανιστήρια και την κακομεταχείριση στις συριακές φυλακές, αποσκοπεί στο να καταστήσει το καθεστώς Άσαντ υπεύθυνο για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιβάλλει κυρώσεις σε οντότητες και φυσικά πρόσωπα που βοηθούν την κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων όσων εμπλέκονται στους τομείς των κατασκευών, της ενέργειας και της χρηματοδότησης. Ο νόμος Caesar έχει επίσης αποτρέψει τις διεθνείς προσπάθειες ανοικοδόμησης στη Συρία, καθώς εταιρείες και χώρες κινδυνεύουν με κυρώσεις για τη συνεργασία τους με το καθεστώς Άσαντ.

Οι κυρώσεις βάσει του νόμου Caesar αναθεωρούνται τακτικά και επεκτείνονται για να διατηρηθεί η πίεση στη Δαμασκό. Τον περασμένο μήνα, η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ενέκρινε τον νόμο για την εξουσιοδότηση της εθνικής άμυνας για το 2025, ο οποίος περιλάμβανε διάταξη για την παράταση των κυρώσεων βάσει του νόμου Caesar για πέντε επιπλέον έτη. 

Πηγή: Pagenews.gr