Πόσο έτοιμο είναι το Ιράν να συνεργαστεί με την κυβέρνηση Τραμπ;

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Ιράν, Ισμαήλ Μπαγκαΐ, εξέφρασε την ελπίδα ότι η νέα κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ θα υιοθετήσει μια «ρεαλιστική» προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική, καθώς μίλησε σε συνέντευξη Τύπου στην Τεχεράνη, λίγες ώρες πριν από την ορκωμοσία του Αμερικανού προέδρου.

Όπως αναφέρει το al monitor, ο Μπαγκαΐ επέκρινε επίσης την κυβέρνηση Μπάιντεν για την «αποτυχία» της να αναστήσει την πυρηνική συμφωνία του 2015 με το Ιράν, επίσημα γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης. Το 2018, ο Τραμπ κατήργησε τη συμφωνία, επιβάλλοντας εκ νέου επαχθείς κυρώσεις στην Ισλαμική Δημοκρατία στο πλαίσιο της εκστρατείας του για τη «μέγιστη πίεση» που είχε σχεδιαστεί για να συμπιέσει την ιρανική οικονομία.

Από την επανεκλογή του Τραμπ τον Νοέμβριο του 2024, στο Ιράν υπάρχουν εικασίες ότι θα επαναφέρει την ίδια πολιτική με ακόμη μεγαλύτερο σθένος, μετά από μια περίοδο χαλάρωσης υπό τον πρώην πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, κατά την οποία το Ιράν αντιμετώπισε λιγότερους περιορισμούς στην πώληση των ζωτικών πετρελαϊκών του πόρων.

Οι ανησυχίες αυτές έχουν προκαλέσει συζητήσεις στην Τεχεράνη σχετικά με το αν θα πρέπει να αναζητήσει διπλωματικές πρωτοβουλίες με την αμερικανική κυβέρνηση για να αποτρέψει περαιτέρω πλήγματα στην ταλαιπωρημένη οικονομία του Ιράν.

Σε συνέντευξή του στο NBC News νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν, ο οποίος εκπροσωπεί τους μετριοπαθείς τομείς του ιρανικού κατεστημένου, σηματοδότησε την ετοιμότητα της Τεχεράνης για συνομιλίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες με βάση τον αμοιβαίο σεβασμό.

Ενώ οι υποστηρικτές του χαιρέτισαν το μήνυμα ως άνοιγμα και πράσινο φως, αντιμετώπισε σφοδρή κριτική από το στρατόπεδο των σκληροπυρηνικών. «Πρόκειται για ένα μήνυμα αδυναμίας, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που δεν έχει ληφθεί κανένα θετικό μήνυμα από την άλλη πλευρά», έγραψε η υπερσυντηρητική εφημερίδα Khorasan σε ένα άρθρο με τον σαρκαστικό τίτλο “Μονόπλευρη αγάπη”.

Στον πυρήνα της πιθανής αναμέτρησης του Ιράν με τον Τραμπ βρίσκεται το πυρηνικό ζήτημα. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει δείξει απροθυμία για αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, αλλά έχει προειδοποιήσει πολλές φορές ότι δεν θα επιτρέψει στην Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Η Ισλαμική Δημοκρατία, από την άλλη πλευρά, επιταχύνει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου στο επίπεδο του 60%. Τα δυτικά κράτη έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τις φιλοδοξίες του Ιράν όσον αφορά τα ατομικά όπλα. Στις τελευταίες του εκθέσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας Ραφαέλ Γκρόσι τόνισε το αυξημένο απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν. Δήλωσε επίσης στην τηλεόραση του Bloomberg ότι το Ιράν χρειάζεται συνεννόηση με την κυβέρνηση Τραμπ προκειμένου να αποφευχθεί η στρατιωτική σύγκρουση.

Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί οποιαδήποτε πρόθεση κατασκευής ατομικών βομβών, επικαλούμενοι θρησκευτικές αρχές που απαγορεύουν την παραγωγή όπλων μαζικής καταστροφής. Ωστόσο, η ρητορική που προέρχεται από την Τεχεράνη τους τελευταίους μήνες χαρακτηρίζεται από προειδοποιήσεις ότι διαθέτει την τεχνολογία για να προχωρήσει σε ατομικές βόμβες. Οι φιλοκυβερνητικοί αναλυτές στη χώρα προωθούν το αφήγημα ότι ένα ήδη πυρηνικό Ιράν θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί από θέση «ισχύος» και να χρησιμοποιήσει την πυρηνική υπόθεση ως διαπραγματευτικό χαρτί σε οποιαδήποτε μελλοντική διπλωματία με τον Τραμπ.

Τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ευρέως ότι η κυβέρνηση του Ομάν έχει σηματοδοτήσει την ετοιμότητά της να επαναλάβει τον διαμεσολαβητικό της ρόλο μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσινγκτον. Το Ομάν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην έναρξη του πρώτου γύρου μυστικών συνομιλιών ΗΠΑ-Ιράν το 2013, οι οποίες άνοιξαν τον δρόμο για την πολυμερή διπλωματία που κατέληξε στην JCPOA το 2015. Το Ιράν φέρεται επίσης να έχει απευθυνθεί στην ιαπωνική κυβέρνηση για μια παρόμοια διαμεσολαβητική αποστολή, την οποία το Τόκιο διεξήγαγε το 2019, αν και ανεπιτυχώς, καθώς ο Ιρανός ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ απέρριψε κατηγορηματικά κάθε συμβιβασμό με την κυβέρνηση Τραμπ εκείνη την εποχή.

Τραμπ: Το “δίκοπο” μαχαίρι 

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης στην κρατική τηλεόραση, ο Ιρανός υπουργός Οικονομίας Αμπντολνάσερ Χεμματί απέρριψε τις ανησυχίες για νέα πίεση. «Η Ισλαμική Δημοκρατία δεν ανησυχεί για την επιστροφή του Τραμπ», δήλωσε, υποστηρίζοντας ότι η στρατηγική της “μέγιστης πίεσης” απέτυχε στην πρώτη θητεία του Τραμπ. Λιγότερο από μία ημέρα μετά την ορκωμοσία του Τραμπ, ωστόσο, το εθνικό νόμισμα του Ιράν, το ριάλ, έχασε περίπου 1,2% της αξίας του έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, συνεχίζοντας μια απότομη πορεία υποτίμησης που έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους έξι μήνες. 

«Ο Τραμπ είναι ένα δίκοπο μαχαίρι», έγραψε ο μεταρρυθμιστής πολιτικός Μοχαμάντ Αλί Αμπτάχι σε ανάρτηση στο Χ μετά την ορκωμοσία του Αμερικανού προέδρου. «Ας ελπίσουμε ότι ο διπλωματικός μας μηχανισμός θα μετατρέψει τη θητεία του από απειλή σε ευκαιρία». 

Τη διαφαινόμενη προθυμία του Ιράν να διαπραγματευτεί με την κυβέρνηση Τραμπ επανέλαβε και ο συντηρητικός βουλευτής Αχμάντ Μπαχσαγιές, ο οποίος είναι μέλος της επιτροπής εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής του Ιράν. «Είναι καλύτερα οι συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν να είναι άμεσες και χωρίς διαμεσολάβηση», δήλωσε σε συνέντευξή του στη συντηρητική εφημερίδα Hamshahri Online. Σύμφωνα με τον νομοθέτη, ο Πεζεσκιάν έχει «συμβουλευτεί» τον ανώτατο ηγέτη σχετικά με το πράσινο φως για διάλογο. «Απ’ όσο γνωρίζω, ο ανώτατος ηγέτης είναι επίσης πρόθυμος να διεξαγάγει διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ».  

Η επίσημη στάση του Χαμενεΐ σχετικά με την προσέγγιση με τη νέα κυβέρνηση Τραμπ παραμένει διφορούμενη, αλλά οι πρόσφατες ομιλίες του αντανακλούν έναν πιο προσεκτικό και λιγότερο συγκρουσιακό τόνο σε σύγκριση με την χαρακτηριστική του στάση «όχι συνομιλίες με τον Μεγάλο Σατανά», η οποία καθόρισε την προσέγγισή του απέναντι στην πρώτη προεδρία Τραμπ. 

Η στροφή είναι επίσης πιο σαφής ακόμη και μεταξύ των σκληροπυρηνικών που είναι γνωστοί για την αδυσώπητη αντίθεσή τους κατά της πυρηνικής συμφωνίας ή οποιασδήποτε δέσμευσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο πρώην νομοθέτης Τζαβάντ Καρίμι Γκοντντούσι, ο οποίος κάποτε κατηγόρησε τους Ιρανούς διαπραγματευτές για τα πυρηνικά για “κατασκοπεία”, δήλωσε σε ανάρτηση στο Χ ότι ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν δεν έχει κλείσει όλες τις πόρτες στη δέσμευση με την Ουάσινγκτον. Επικαλούμενος μια παλιά δήλωση του Χαμενεΐ, σημείωσε ότι «οι διακοπτόμενοι δεσμοί δεν μπορούν να είναι μόνιμοι», προσθέτοντας ότι ο Χαμενεΐ θα προβεί σε ανατροπή όταν έρθει η ώρα. 

Πηγή: Pagenews.gr