Συρία: Εκεί που ο Ερντογάν και ο Νετανιάχου “συγκλίνουν”

Ο πρόσφατα σταματημένος πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα αποκάλυψε τις φιλοδοξίες της κυβέρνησης του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου να επεκτείνει την εδαφική εμβέλεια του κράτους κατοχής στην Παλαιστίνη και την ευρύτερη περιοχή.

Όπως αναφέρει το the cradle, η προσπάθεια αυτή έρχεται εν μέσω εσωτερικών συζητήσεων για την ταυτότητα του λεγόμενου εβραϊκού κράτους – μια συζήτηση που ξεκίνησε πολύ πριν από την επιχείρηση «Al-Aqsa Flood» του 2023, κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης του Νετανιάχου με το Ανώτατο Δικαστήριο, και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Οι προθέσεις του Τελ Αβίβ μετατράπηκαν γρήγορα σε πράξη. Η κυβέρνηση έδειξε αποφασιστικότητα να ανακαταλάβει τη Γάζα, επέκτεινε την εμβέλειά της στο νότιο Λίβανο και ανέλαβε τον έλεγχο σημαντικών τμημάτων του όρους Ερμών και της περιοχής Κουνέιτρα στη Συρία. Πολιτικοί και σχολιαστές στο Ισραήλ ζητούν ανοιχτά την επέκταση των οικισμών σε αυτές τις περιοχές, αντανακλώντας μια μακροχρόνια στρατηγική και ιδεολογική ατζέντα.

Οι κινήσεις αυτές έρχονται σε έντονη αντίθεση με τις επανειλημμένες εκκλήσεις από τις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες πλειοψηφίας για μια λύση δύο κρατών που απαιτεί από το Ισραήλ να αποσυρθεί στα προ του 1967 σύνορα. Εν τω μεταξύ, οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι παραμένουν αμετακίνητοι στα σχέδιά τους να εδραιώσουν τον έλεγχο της Δυτικής Όχθης και να προσαρτήσουν επίσημα τα συριακά υψίπεδα του Γκολάν.

Η στροφή της Συρίας μετά τον Άσαντ

Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία αποκαλύπτουν την αυξανόμενη όρεξη του Ισραήλ για επέκταση. Μετά την αποχώρηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ από τη Δαμασκό τον περασμένο μήνα, το Ισραήλ εξαπέλυσε την πιο εκτεταμένη αεροπορική και χερσαία επίθεσή του στη Συρία από το 1974.

Οι επίσημες ισραηλινές δηλώσεις αναφέρονται όλο και περισσότερο στις εσωτερικές υποθέσεις της Συρίας. Ο υπουργός Εξωτερικών Ισραήλ Κατς δικαιολόγησε πρόσφατα την επέμβαση για την «προστασία των συριακών μειονοτήτων», όπως οι Κούρδοι και οι Δρούζοι, σηματοδοτώντας ευρύτερες στρατηγικές φιλοδοξίες.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επίσης τοποθετηθεί, προειδοποιώντας ότι η ανεξέλεγκτη ισραηλινή επέκταση θα μπορούσε να επεκταθεί «μέχρι την Ανατολία». Το κατακερματισμένο κράτος της Συρίας έχει καταστήσει τη χώρα κοινό ενδιαφέρον μεταξύ της Άγκυρας και του Τελ Αβίβ.

Τον περασμένο μήνα, η ομιλία του τότε εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ φάνηκε να επικυρώνει τις μακροχρόνιες φιλοδοξίες της Τουρκίας στη Συρία, κάνοντας λόγο για «μη φιλική κατάληψη» της χώρας, την οποία η Τουρκία επιθυμεί «εδώ και χιλιάδες χρόνια». Αναφέρθηκε επίσης στο ότι οι αντάρτες είναι εντολοδόχοι της Τουρκίας, δηλώνοντας: «Αυτοί οι άνθρωποι που μπήκαν μέσα ελέγχονται από την Τουρκία».

Μια διαιρεμένη Συρία 

Η Συρία έχει γίνει όλο και περισσότερο το σκηνικό μιας κατακερματισμένης γεωπολιτικής διελκυστίνδας. Η Τουρκία και το Ισραήλ φαίνεται να διαμορφώνουν σφαίρες επιρροής αντί να οδεύουν προς άμεση αντιπαράθεση. Ο ηγέτης στη Συρία, Αχμάντ αλ-Σαράα, έχει ήδη διαβεβαιώσει το Ισραήλ για την πρόθεσή του να αποφύγει τη σύγκρουση, υπονοώντας ότι προτιμά τη συνύπαρξη από τη σύγκρουση. 

Αυτός ο ανταγωνισμός αντανακλά ευρύτερα διεθνή συμφέροντα στη στρατηγική γεωγραφία της Συρίας, έναν ζωτικό κόμβο στην καρδιά του Λεβάντε που συνδέει τον Περσικό Κόλπο, την Τουρκία, την Ασία και την Ευρώπη. Με την πάροδο των ετών, ισχυροί παίκτες, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, της Ρωσίας, των ΗΠΑ και του Ισραήλ, έχουν παρέμβει, ο καθένας επιδιώκοντας να διασφαλίσει τα συμφέροντά του στη χώρα.

Η Τουρκική Δημοκρατία έχει βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στους εξτρεμιστές της Hayat Tahrir al-Sham (HTS), που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, για να προβάλει την ισχύ της, με αποκορύφωμα συμβολικές νίκες, όπως η προσευχή του επικεφαλής της τουρκικής κατασκοπείας Ιμπραήμ Καλίν στο τζαμί των Ομαγιάδων και η υψηλού προφίλ συνάντηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν με τον Σαράα στην κορυφή του όρους Κασιούν στη Δαμασκό. 

Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ διερευνά τα δικά του εργαλεία παρέμβασης. Μια συνεχής ροή αναφορών για φρικαλεότητες από μαχητές του HTS εναντίον μειονοτήτων θα μπορούσε να παράσχει στο Ισραήλ ένα πρόσχημα για βαθύτερη εμπλοκή.

Το περιφερειακό όραμα του Νετανιάχου 

Οι φιλοδοξίες του Νετανιάχου δεν περιορίζονται στη Συρία. Σε μια συνάντηση στη Νέα Υόρκη με τον Ερντογάν πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023, οι δύο ηγέτες συζήτησαν την αναβίωση του έργου του αγωγού Χάιφα-Τζεϊχάν για την εξαγωγή φυσικού αερίου. Αν και η σκοπιμότητα αυτής της πρωτοβουλίας παραμένει αβέβαιη, αναδεικνύει το αμοιβαίο ενδιαφέρον τους για την εκμετάλλευση της γεωγραφίας της Συρίας. 

Ο Νετανιάχου έχει επίσης σταθερά τονίσει την ανάγκη ελέγχου της Δυτικής Όχθης ως μέρος του οράματός του για την εδραίωση ενός «εβραϊκού κράτους». Πρόσφατες εκκλήσεις εντός του Ισραήλ να διεκδικήσει το Σινά και να διατηρήσει στρατηγικές θέσεις στο νότιο Λίβανο υπογραμμίζουν μια ευρύτερη ατζέντα για την επέκταση της επιρροής υπό το πρόσχημα της προστασίας των μειονοτήτων. 

Αυτή η στρατηγική, που μερικές φορές πλαισιώνεται ως «Συμμαχία των Μειονοτήτων», είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στην πολιτική του κράτους κατοχής στη Δυτική Ασία. Η Τουρκία, επίσης, έχει αξιοποιήσει τα θρησκευτικά κινήματα για να επεκτείνει την εμβέλειά της. 

Τουρκικές σημαίες κυματίζουν στο βόρειο Λίβανο, ενώ μαχητές της HTS διοργανώνουν παρελάσεις στη συριακή Ντέιρ Εζόρ. Ο ηγέτης των Δρούζων του Λιβάνου Ουαλίντ Τζάμπλατ έχει ταχθεί στο πλευρό της Άγκυρας, ενώ ο Δρούζος σεΐχης Μουουαφάκ Ταρίφ στο Ισραήλ έχει ταχθεί υπέρ της συνεργασίας με το Τελ Αβίβ, αντανακλώντας μια περιοχή διαιρεμένη από ανταγωνιστικές αφοσιώσεις και στρατηγικές ευθυγραμμίσεις.

Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν επίσης ζητήσει σταθερά συμμαχίες με τους Κούρδους της Συρίας, ενώ η Γαλλία και η Γερμανία επιδιώκουν να δημιουργήσουν διαύλους με τους χριστιανούς, τους Κούρδους και τους αλαουίτες της Συρίας. Οι ενέργειες αυτές ώθησαν τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν να επικρίνει ειρωνικά την ανάμειξη του Παρισιού στις υποθέσεις της Συρίας.

Οι ελιγμοί αυτοί έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις μεταξύ των Σύρων, με τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να έχουν μετατραπεί σε διαδικτυακά πεδία μάχης για συζητήσεις σχετικά με το μέλλον της χώρας. Ορισμένοι υποστηρίζουν την κοσμική διακυβέρνηση, ενώ άλλοι ζητούν τη διχοτόμηση ή την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. 

Σύμφωνα με το Ισραήλ Χαγιόμ, Ισραηλινοί αξιωματούχοι εξετάζουν το ενδεχόμενο μιας διάσκεψης για τη διαίρεση της Συρίας σε καντόνια, καταδεικνύοντας περαιτέρω το αυξανόμενο ενδιαφέρον του Τελ Αβίβ για την αναδιαμόρφωση των συνόρων της περιοχής. Ο υπουργός Ενέργειας Ελί Κοέν πρότεινε μια περιφερειακή διάσκεψη για τη σταθεροποίηση της Συρίας, διευκολύνοντας μια ενδεχόμενη ισραηλινή αποχώρηση και διασφαλίζοντας παράλληλα τα στρατηγικά συμφέροντα. 

Μεσογειακές αντιπαλότητες 

Απώτερος στόχος του Νετανιάχου φαίνεται να είναι η επέκταση του ισραηλινού ελέγχου στη Συρία, αξιοποιώντας τις μειονοτικές συμμαχίες για να δικαιολογήσει την επέμβαση. Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν στοχεύει να επιβάλει την κυριαρχία του μέσω ισλαμιστικών μπλοκ, δημιουργώντας ένα πολύπλοκο πλέγμα ανταγωνιστικών συμφερόντων.

Εν μέσω αυτών των εξελίξεων, ο Λίβανος έχει αναδειχθεί σε κομβικό σημείο για ευρύτερους μεσογειακούς ανταγωνισμούς. Η πρώτη επίσημη επίσκεψη της νέας διοίκησης της χώρας έγινε από την Κύπρο, με την Ιταλία και την Ελλάδα να απευθύνουν τις αρχικές προσκλήσεις. Αυτό συνέπεσε με τη συνάντηση του Σαουδάραβα πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MbS) με τον πρόεδρο της Ελλάδας και την υπογραφή διμερούς στρατηγικής συνθήκης.

Μετά από χρόνια φθίνουσας επιρροής στον Λίβανο, η Σαουδική Αραβία, αντιδρώντας στην τουρκική επέκταση, ανανεώνει την επιρροή της στη χώρα μεταξύ των παραδοσιακών σουνιτών συμμάχων της και άλλων αιρέσεων, με τον Σαουδάραβα πρέσβη να συναντάται κυρίως με το Ισλαμικό Συμβούλιο των Αλαουιτών στην Τρίπολη και να ρίχνει το βάρος του πίσω από τον διορισμό του χριστιανού πρώην αρχηγού του στρατού Τζόζεφ Αούν ως νέου προέδρου του Λιβάνου. Οι κινήσεις αυτές αποτελούν μέρος της νέας στρατηγικής του Ριάντ στην Ανατολική Μεσόγειο για να ανακόψει τα παιχνίδια της Άγκυρας για κυριαρχία.

Ο ανταγωνισμός για τη Συρία και την ευρύτερη περιοχή δεν περιορίζεται πλέον σε στρατιωτικές εμπλοκές, αλλά έχει εξελιχθεί σε έναν ευρύτερο αγώνα για οικονομική και πολιτική κυριαρχία. Η Συρία θα παραμείνει ένα βασικό, αν και κατακερματισμένο κράτος που βρίσκεται ανάμεσα στις φιλοδοξίες περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων.

Πηγή: Pagenews.gr