Τι σημαίνει η πρόταση Τραμπ για τη Γάζα

Σε καιρούς όχι και τόσο μακρινούς μια τέτοια μετοικεσία θα ονομαζόταν εθνοκάθαρση και θα προκαλούσε κατακραυγή. Όμως οι μεσανατολικές εξελίξεις από τον Οκτώβριο του 2023 και εξής έχουν προκαλέσει ενός είδους μιθριδατισμό στη διεθνή κοινή γνώμη. Και η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ έχει εξοικειώσει τους πάντες με την ιδέα ότι οι γνωστοί κανόνες του διεθνούς παιχνιδιού δεν ισχύουν πια. Εξ ου και οι ξένοι πολιτικοί ηγέτες (όπως λ.χ. ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ που μόλις είχε τηλεφωνική επικοινωνία με το Τραμπ) αποφεύγουν οποιοδήποτε σχόλιο, παριστάνοντας ότι η πρόταση εκκένωσης της Γάζας από τους κατοίκους της δεν κατατέθηκε καν ή πρόκειται σύντομα να ξεχαστεί.

Αν κάτι έρχεται να προστεθεί σε αυτές τις ήδη κατατεθειμένες ιδέες, αυτό έγκειται στη σιωπηρή αναγνώριση της πραγματικότητας ότι κανενός είδους ενταφιασμός του Παλαιστινιακού ζητήματος δεν είναι εφικτός (όποιοι και αν είναι οι πολιτικοί πρωταγωνιστές και οι προτεινόμενες ρυθμίσεις) όσο παραμένει στις εστίες του ο παλαιστινιακός πληθυσμός. Η συζήτηση που άνοιξε για τη Λωρίδα της Γάζας δεν περιορίζεται εκεί: το ενδιαφέρον, όπως δείχνουν και οι πρόσφατες ισραηλινές επιχειρήσεις, έχει ήδη στραφεί προς τη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, την οποία η ακροδεξιά συνιστώσα της ισραηλινής κυβέρνησης ανοιχτά επιδιώκει να εθνοκαθάρει και προσαρτήσει. Η δε Δυτική Όχθη είναι για το Ισραήλ και τους υποστηρικτές του απείρως σημαντικότερη από τη Λωρίδα της Γάζας σε ό,τι αφορά την τροφοδοσία σε φυσικούς πόρους και την ασφάλεια.

Θαμπωμένος από τις ευκαιρίες που θα παρουσίαζε η αγορά ακινήτων σε μία Γάζα που θα έχει μετατραπεί σε θέρετρο για Ισραηλινούς εποίκους (την ίδια ώρα που θα επαίρεται ότι εξασφαλίζει στους εκτοπισμένους μια καλύτερη ζωή) ο Ντόναλντ Τραμπ παραβλέπει βέβαια τα σημαντικότερα εμπόδια για την υλοποίηση των σχεδίων του: ότι είναι κάπως δύσκολο να πείσει την Αίγυπτο και την Ιορδανία να δεχθούν ένα προσφυγικό κύμα που θα τις επιβαρύνει οικονομικά και θα τις αποσταθεροποιεί πολιτικά, ενώ επιπλέον είναι πρακτικά αδύνατο να πείσει τους άμεσα ενδιαφερόμενους να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.

Βέβαια, η Αίγυπτος πληρώνει βαρύ τίμημα, ιδίως σε χαμένα τέλη διελεύσεως από τη Διώρυγα του Σουέζ, όσο παραμένει η αστάθεια στην περιοχή, ενώ είναι εύκολο να εκβιασθεί με την διακοπή της αμερικανικής βοήθειας (δεύτερης μεγαλύτερης μετά από αυτήν που χορηγείται στο Ισραήλ). Υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ μόλις ανακοίνωσε τη διακοπή όλων των προγραμμάτων ξένης βοήθειας. εκτός από αυτά για τα Ισραήλ και την Αίγυπτο, ενώ ασάφεια επικρατεί για το τι μέλλει να συμβεί με την Ιορδανία.

Εκτός του “μαστιγίου” υπάρχει και το “καρότο” των κονδυλίων των αραβικών μοναρχιών του Περσικού Κόλπου, οι οποίες με τη σειρά τους θα μπορούσαν να δελεασθούν με την αναβίωση του Διαδρόμου IMEC (Ινδία-Μέση Ανατολή-Ανατολική Μεσόγειος), η εξαγγελία του οποίου προηγήθηκε κατά μόλις έναν μήνα της μοιραίας 7ης Οκτωβρίου. Ήδη ο ισχυρός άνδρας της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκηπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ στην οποία έγινε λόγος για σαουδαραβικές επενδύσεις ύψους 600 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ εντός τετραετίας.

Ωστόσο, η συνέργεια σε έναν ενταφιασμό του Παλαιστινιακού είναι διαφορετική υπόθεση: υπονομεύει την θέση του Ριάντ εντός του αραβικού κόσμου, περιορίζει τα περιθώρια στρατηγικής αυτονομίας που διεκδικεί ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και κυρίως ακυρώνει το “Σχέδιο Αμπντουλλάχ” του 2002 που εισηγήθηκε στον Αραβικό Σύνδεσμο η ίδια η Σαουδική Αραβία, για αποκατάσταση των αραβο-ισραηλινών σχέσεων υπό την προϋπόθεση δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους.

Σε κάθε περίπτωση, καθ’ όλο το δεκαπεντάμηνο του σφυροκοπήματος της Γάζας από το Ισραήλ ούτε η Αίγυπτος δέχθηκε ποτέ να ανοίξει τα σύνορά της για τους αμάχους, ούτε οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι αποδέχθηκαν την ιδέα της εξόδου. Άλλωστε, βασικό στοιχείο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, που συνάφθηκε με ομολογουμένως καταλυτικό ρόλο του Τραμπ, είναι η επιστροφή των κατοίκων στο υποτίθεται “εκκαθαρισθέν” βόρειο τμήμα της Λωρίδας.

Αλλά ο Τραμπ δεν είναι στην πραγματικότητα “ειρηνοποιός”, όπως δείχνει και η αδιαφορία του ότι η 60ήμερη μεταβατική περίοδος της προηγούμενης εκεχειρίας που είχε συναφθεί για τον Λίβανο εξέπνευσε δίχως το Ισραήλ να έχει τηρήσει τον όρο της απόσυρσης των δυνάμεών του (αντιθέτως, το τελευταίο 24ωρο έχασαν τη ζωή τους 22 Λιβανέζοι που επιχειρούσαν να επιστρέψουν στις εστίες τους στον νότιο Λίβανο, με αποτέλεσμα να καταρρίπτεται το επιχείρημα ότι για την ασφάλεια της χώρας αρκεί ο τακτικός στρατός και δεν έχει λόγο ύπαρξης η “αντίσταση” της Χεζμπολλάχ).

Κυρίως, ο Τραμπ αποδεικνύει ότι η αφοσίωσή του προς το Ισραήλ ξεπερνά κατά πολύ τη σχέση με πιστούς συμμάχους όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, τους οποίους δεν θα διστάσει να βάλει σε περιπέτειες.

Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι το Ισραήλ θα επαναλάβει με μεγάλη σφοδρότητα τις επιχειρήσεις εναντίον της Γάζας, μόλις αποσπάσει τους ομήρους που κρατά η Χαμάς, προκειμένου να ωθήσει τα πράγματα στην κατεύθυνση που υποδεικνύει η πρόταση Τραμπ. Άλλωστε, οι εναπομείναντες κάτοικοι θα παρουσιάζονται εξ ορισμού ως ένοπλοι τρομοκράτες, εφόσον δεν αξιοποίησαν την προσφερόμενη επιλογή της εξόδου της φυγής εις Αίγυπτον.