Η «αυταπάτη» της σαουδαραβικής-ισραηλινής εξομάλυνσης

Όταν ρωτήθηκε αν οι Σαουδάραβες απαιτούν την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους ως προϋπόθεση για την αναγνώριση του Ισραήλ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, καθισμένος δίπλα στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου στο Οβάλ Γραφείο, απάντησε γρήγορα: «Όχι, δεν το κάνουν».

Όπως αναφέρει το the cradle, το υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας έσπευσε επίσης να απαντήσει, δηλώνοντας ότι η θέση του για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους παραμένει «σταθερή και ακλόνητη», επιμένοντας ότι το Ριάντ δεν θα κάνει καμία συμφωνία με το Τελ Αβίβ σε αντίθετη περίπτωση: «Η Αυτού Βασιλική Υψηλότητα (ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν – MbS) τόνισε ότι η Σαουδική Αραβία θα συνεχίσει τις αδιάκοπες προσπάθειές της για την ίδρυση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ και δεν θα συνάψει διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ χωρίς αυτό».

Στην ανακοίνωση τονίζεται περαιτέρω ότι η σαουδαραβική θέση σχετικά με αυτό είναι «αδιαπραγμάτευτη και δεν υπόκειται σε συμβιβασμούς».

Παρά τη φλογερή αισιοδοξία της νεοδιορισθείσας ομάδας εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, η πολυδιαφημισμένη σαουδαραβική-ισραηλινή συμφωνία εξομάλυνσης παραμένει ένας άπιαστος στόχος, όπως ακριβώς ήταν και για τον προκάτοχό του, τον Τζο Μπάιντεν. Ενώ η Ουάσινγκτον επιμένει ότι μια τέτοια συμφωνία είναι δυνητικά προ των πυλών, μια πιο νηφάλια ανάλυση δείχνει ότι ο δρόμος προς μια συμφωνία παραμένει γεμάτος εμπόδια.

Το κλειδί στα έργα 

Οι Συμφωνίες του Αβραάμ, που μεσολάβησαν υπό την πρώτη θητεία του Τραμπ, χαιρετίστηκαν στην Ουάσινγκτον ως ιστορική τομή στη διπλωματία της Δυτικής Ασίας, φέρνοντας το κράτος κατοχής σε επίσημες σχέσεις με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν. Ωστόσο, η κραυγαλέα απουσία της Σαουδικής Αραβίας -του πιο σημαίνοντος αραβικού κράτους- ήταν το κομμάτι που έλειπε και που οι ΗΠΑ και το Ισραήλ επιζητούσαν περισσότερο.

Η θητεία του Μπάιντεν, αντί να προωθήσει την πρωτοβουλία του Τραμπ, μάλλον την υπονόμευσε. Η ανυποχώρητη υποστήριξη της κυβέρνησής του στον γενοκτονικό πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα και στη βίαιη στρατιωτική εκστρατεία του στο Λίβανο έχει αποξενώσει πολλά αραβικά και μουσουλμανικά κράτη, μειώνοντας περαιτέρω την πιθανότητα νέων συμφωνιών εξομάλυνσης.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα έχει επωφεληθεί από τη φθίνουσα αξιοπιστία της Ουάσινγκτον, σημειώνοντας ένα σημαντικό διπλωματικό πραξικόπημα το 2023 με τη μεσολάβηση για μια ιστορική προσέγγιση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν – μια σχέση που, παρά τις αντιξοότητες, παραμένει άθικτη.

Παρά την αλλαγή της πραγματικότητας επί του εδάφους, αυτή η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξακολουθεί να πιστεύει ότι η συμφωνία μεταξύ του μεγαλύτερου εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο και του Ισραήλ είναι ακόμη εφικτή με τους όρους της. Ο Μάικ Γουόλτς, ο νέος σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της κυβέρνησης Τραμπ, δήλωσε ότι η επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ του Ριάντ και του Τελ Αβίβ αποτελεί «τεράστια προτεραιότητα» για τη νέα κυβέρνηση.

Οι Σαουδάραβες προειδοποιούν: Συμφωνία με ποιους όρους;

Ενώ οι Σαουδάραβες χάραξαν μια σαφή γραμμή και τη διατήρησαν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα συνδέοντας την εξομάλυνση με το Ισραήλ με την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους, ούτε το Ισραήλ ούτε η νέα κυβέρνηση Τραμπ έχουν δείξει προθυμία να διευκολύνουν τις σαουδαραβικές προθέσεις. 

Πολλοί από τους υποστηρικτές και μεγάλους δωρητές του Τραμπ, καθώς και η ισραηλινή κυβέρνηση, όχι μόνο αντιτίθενται σε οποιαδήποτε μορφή παλαιστινιακού κράτους, αλλά μιλούν ανοιχτά για την προσάρτηση ολόκληρης της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Ως εκ τούτου, δεν είναι ακόμη σαφές πώς ο Τραμπ σκοπεύει να συμβιβάσει δύο εξαιρετικά αντίθετες απόψεις και προσδοκίες και να επεκτείνει τις συμφωνίες του Αβραάμ.

Σύμφωνα με τον Τζουζέπε Ντεντίτσε, αναλυτή στο Μεσογειακό Παρατηρητήριο (OSMED) του Ιταλικού Ινστιτούτου Πολιτικών Σπουδών «San Pio V», ο Τραμπ πιθανότατα θα καταφύγει στη δοκιμασμένη προσέγγισή του – στηριζόμενος στις Συμφωνίες του Αβραάμ ως πλαίσιο και αναβιώνοντας παράλληλα στοιχεία της λεγόμενης «συμφωνίας του αιώνα».

Ο Ντεντίτσε εξηγεί στο «The Cradle» ότι ο απώτερος στόχος τέτοιων προσπαθειών είναι να παραμεριστεί εντελώς η παλαιστινιακή υπόθεση, σπρώχνοντάς την στην περιφέρεια τόσο της περιφερειακής όσο και της παγκόσμιας ατζέντας.

Επιπλέον, πολλοί πιστεύουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα εξαπολύσει σταυροφορία κατά της «παγκόσμιας ιντιφάντα» και όσων τολμούν να επικρίνουν το Ισραήλ ή επιμένουν στη δίωξη των ισραηλινών εγκλημάτων πολέμου.

Αυτή η προσέγγιση, υποστηρίζει ο Ντεντίτσε, ουσιαστικά επιβάλλει μια και μόνη επιλογή στις διαπραγματεύσεις: Πάρτε το ή αφήστε το. 

«Η επιθετική προσέγγιση του Τραμπ προς το Ριάντ θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ για τις ΗΠΑ και τα συμφέροντά τους στη Μέση Ανατολή (Δυτική Ασία), ειδικά αν το βασίλειο των Αλ Σαούντ συνεχίσει να απορρίπτει αυτούς τους όρους, διακινδυνεύοντας να ευθυγραμμιστεί περισσότερο με τις ατζέντες άλλων διεθνών παραγόντων (όπως η Κίνα ή η Ρωσία, έστω και μόνο από στρατηγική ή εργαλειακή άποψη)».

Σαουδαραβικές επενδύσεις στις ΗΠΑ: Αγοράζοντας μόχλευση ή χρόνο;

Ορισμένοι παρατηρητές εικάζουν ότι η πρόσφατη ανακοίνωση της Σαουδικής Αραβίας ότι το Ριάντ σχεδιάζει να επενδύσει  600 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα μπορούσε να εκληφθεί ως κάποια πρώιμη δωροδοκία προς τον Τραμπ με αντάλλαγμα τη χαλάρωση των ένθερμων πιέσεών του όσον αφορά τη σαουδαραβική-ισραηλινή συμφωνία εξομάλυνσης, αλλά και άλλα γεωπολιτικά ζητήματα. 

Αν και είναι αλήθεια ότι το να πειστούν οι Σαουδάραβες θα είναι ένα σκληρό εγχείρημα, ο Ντεντίτσε, από την πλευρά του, δεν πιστεύει ότι ακόμη και μια τόσο σημαντική οικονομική δέσμευση θα μπορούσε να αποσπάσει ή να αποτρέψει τη νέα κυβέρνηση από τους στόχους της. 

Πιστεύει ότι πέρα από το θέμα των συμφωνιών εξομάλυνσης με το Ισραήλ, το Ριάντ θέλει να ενισχύσει την κατανόηση και τη συνεργασία του με την Ουάσιγκτον, ειδικά με αυτή την κυβέρνηση. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει αλήθεια ότι βασικά πρόσωπα που συνδέονται με αυτή την κυβέρνηση, όπως ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Τραμπ, θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις σαουδαραβικές διαδικασίες και προθέσεις μέσω των δικών τους επιχειρηματικών σχέσεων.

Για τον Δρ Πολ Ρότζερς, ομότιμο καθηγητή Ειρηνευτικών Σπουδών στο Τμήμα Ειρηνευτικών Σπουδών και Διεθνών Σχέσεων του Κολλεγίου του Μπράντφορντ, ο πρόεδρος Τραμπ είναι πολύ απρόβλεπτος για να μπορέσει κανείς να συμπεράνει τις πιθανότητες μιας συμφωνίας με τη Σαουδική Αραβία, αλλά τα πρόσφατα σχόλιά του σχετικά με την επιλογή της εκδίωξης των Παλαιστινίων από τη Γάζα υποδηλώνουν μια πολύ στενή σχέση με ακροδεξιές ισραηλινές πολιτικές παρατάξεις. 

Ο Δρ Ρότζερς λέει στο The Cradle ότι υποψιάζεται ότι «οι Σαουδάραβες θα μείνουν μακριά από κάθε είδους συμφωνία, όποια προσφορά και αν κάνουν».

Η αραβική κοινή γνώμη

Πέρα από τους γεωπολιτικούς υπολογισμούς, το κοινό αίσθημα στον αραβικό κόσμο παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο στην εξομάλυνση. Η απόρριψη ενός παλαιστινιακού κράτους, σε συνδυασμό με μια επιθετική ώθηση για σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ, θεωρείται ευρέως ως μια προσπάθεια να διαγραφεί εντελώς η παλαιστινιακή υπόθεση – μια ατζέντα που στερείται νομιμοποίησης μεταξύ των αραβικών και μουσουλμανικών πληθυσμών.

Επιπλέον, πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι τα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ και η γενοκτονία στη Γάζα έχουν καταστήσει πολύ δύσκολο και άβολο για τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MbS) να συνεχίσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες. 

Αλλά οι απόψεις της Δυτικής Ασίας κατά της εξομάλυνσης προηγούνται ακόμη και του βάναυσου 15μηνου πολέμου. Σύμφωνα με τον Αραβικό Δείκτη Γνώμης του 2022, για παράδειγμα, κατά μέσο όρο 84% των πολιτών σε 14 χώρες απέρριπταν τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι οι Άραβες εφαρμοστές των Συμφωνιών του Αβραάμ απέτυχαν τελικά να προσεγγίσουν ή να επηρεάσουν την ευρύτερη αραβική κοινή γνώμη.

Ο πόλεμος στη Γάζα απλώς εδραίωσε τις αντι-ισραηλινές απόψεις στη Σαουδική Αραβία και μια συμφωνία εξομάλυνσης χωρίς όρους με το Ισραήλ θα αύξανε τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης της εικόνας του πρίγκιπα διαδόχου στο βασίλειο και στο εξωτερικό. Θα ταπείνωνε επίσης τον MbS, ο οποίος έχει καταδικάσει δημοσίως τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, αναγνωρίζοντάς τες ως «γενοκτονία».

Μια οφθαλμαπάτη στην έρημο 

Η παλαιστινιακή κρατική υπόσταση δεν είναι καθόλου απλό ζήτημα, ακόμη και αν μια ισραηλινή κυβέρνηση υποστήριζε την πρωτοβουλία, την οποία η σημερινή απορρίπτει αποφασιστικά. 

Οι παλαιστινιακές εθνικές φιλοδοξίες μπορούν να χάσουν τη δυναμική τους λόγω των εσωτερικών διαιρέσεων, της έλλειψης μιας οργανωμένης ηγεσίας ικανής να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις και της παραπαίουσας υποστήριξης των παραδοσιακών αραβικών χορηγών – κυρίως της απώλειας της Συρίας μετά την εκδίωξη του πρώην προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ από εξτρεμιστές που συνδέονται με την Αλ Κάιντα – Hayat Tahrir al-Sham (HTS) – οι οποίοι αποτελούν τώρα τη νέα κυβέρνηση. 

Για όλες τις εικασίες γύρω από μια συμφωνία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ, η πραγματικότητα είναι ότι καμία πρόταση για παλαιστινιακή κρατική υπόσταση δεν έχει σημειώσει ουσιαστική πρόοδο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Ως αποτέλεσμα, οι ad hoc μονομερείς πρωτοβουλίες έχουν ολοένα και περισσότερο βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, αποφέροντας συχνά καταστροφικές συνέπειες. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η ώθηση για μια σαουδαραβική-ισραηλινή συμφωνία μοιάζει λιγότερο με διπλωματική κίνηση και περισσότερο με μια οφθαλμαπάτη που επινόησαν η Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ. 

Ο Ντεντίτσε πιστεύει ότι σε ένα τέτοιο πλαίσιο, και με την προοπτική μιας πιθανής σαουδαραβικής-ισραηλινής συμφωνίας, οι Παλαιστίνιοι θα έχουν ακόμη λιγότερη πολιτική σημασία στο μέλλον. Αυτό θα δώσει χώρο σε ριζοσπαστικές και ένοπλες ομάδες να κερδίσουν έδαφος και να επιδεινώσουν περαιτέρω τις εντάσεις στους παλαιστινιακούς και αραβικούς δρόμους.

Η επιθετική τακτική του Τραμπ μπορεί να πετύχει τον ισχυρό εξοπλισμό ορισμένων ηγετών, αλλά είναι απίθανο να αλλάξει τις βαθιά ριζωμένες περιφερειακές συμπεριφορές. Αν μη τι άλλο, η επιδίωξη μιας συμφωνίας χωρίς σημαντικές παραχωρήσεις για τους Παλαιστίνιους θα μπορούσε να πυροδοτήσει περαιτέρω τις εντάσεις, ωθώντας την περιοχή σε ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια. 

Προς το παρόν, η ιδέα μιας σαουδαραβικής-ισραηλινής συμφωνίας μπορεί να είναι περισσότερο φαντασίωση παρά γεγονός – μια ψευδαίσθηση που συντηρείται από ευσεβείς πόθους παρά από την πολιτική πραγματικότητα.

Πηγή: Pagenews.gr