Η Τουρκία επεκτείνει την επιρροή της στην Κεντρική Ασία με το έργο ηλεκτρικής ενέργειας TAP-500

Μετά από χρόνια καθυστέρησης, η επιχειρησιακή φάση του TAP-500 – ένα έργο μεταφοράς ενέργειας 500 κιλοβόλτ που συνδέει το Τουρκμενιστάν, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν – προχωρά. Το έργο, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τουρκική εταιρεία, αναδεικνύει την ευρύτερη στρατηγική της Τουρκίας στην Κεντρική Ασία, όπου η Άγκυρα επιδιώκει να εξασφαλίσει ενεργειακούς και μεταφορικούς διαδρόμους χωρίς την εμπλοκή της Ρωσίας ή του Ιράν. 

Μια κρίσιμη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην Καμπούλ στις 27 Ιανουαρίου για να συζητηθεί η υλοποίησή του, σηματοδοτώντας μια σημαντική εξέλιξη στην περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία. 

Μόλις ολοκληρωθεί, το TAP-500 θα έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 1.000 μεγαβάτ (MW) ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης από το Τουρκμενιστάν στο Πακιστάν μέσω των επαρχιών Χεράτ, Φαράχ, Χελμάντ, Νιμρόζ, Κανταχάρ του Αφγανιστάν, συμβάλλοντας δυνητικά στην οικονομική ανάπτυξη και την ενεργειακή ασφάλεια σε ολόκληρη την περιοχή.

Στη συνάντηση της Καμπούλ, οι εκπρόσωποι του Τουρκμενιστάν, του ομίλου Calik Holding Group και αξιωματούχοι της Da Afghanistan Breshna Sherkat (DABS), της εθνικής εταιρείας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας του Αφγανιστάν, επικεντρώθηκαν στον καθορισμό των αμοιβαίων ευθυνών τους. Σημειωτέον, ήταν η πρώτη τριμερής συνάντηση μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν το 2021. Το υπουργείο Εξωτερικών του Αφγανιστάν φιλοξένησε τη συνάντηση.

Η Καμπούλ δημιούργησε μια κοινή γραμματεία για την επιτάχυνση της προόδου του έργου με τον συντονισμό των προσπαθειών μεταξύ των διαφόρων υπουργείων. Το Αφγανιστάν πρόκειται να κερδίσει όχι μόνο αξιόπιστη ηλεκτρική ενέργεια από τη συνεργασία, αλλά και περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια ετησίως από το έργο.

Η Τουρκία έδειξε για πρώτη φορά ενδιαφέρον για το TAP-500 το 2019, με στόχο να αγοράσει ηλεκτρική ενέργεια από το Τουρκμενιστάν και να την πουλήσει στο Αφγανιστάν. Εντός ενός έτους, το Υπουργείο Ενέργειας του Τουρκμενιστάν είχε υπογράψει συμφωνία με την TAPP-500 Power Transmission Line FZE, θυγατρική της Calik Holding, εδραιώνοντας τον ρόλο της Τουρκίας στην πρωτοβουλία.

Το TAP-500 -μαζί με τον αγωγό φυσικού αερίου TAPI και τη σύνδεση οπτικών ινών TAP που συνδέει το Τουρκμενιστάν, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν με εξαιρετικά βελτιωμένους χρόνους μεταφοράς στο διαδίκτυο- εντάσσεται στο πλαίσιο μιας περιφερειακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Κεντρικής Ασίας (CAREM), με στόχο την ανάπτυξη της αγοράς ενέργειας στην περιοχή. Τα εν λόγω διασυνδεδεμένα έργα θα αποτελέσουν έναν κρίσιμο διάδρομο μεταφοράς ενέργειας και δεδομένων ανοικτό σε όλες τις χώρες της Κεντρικής Ασίας και της Νότιας Ασίας, ενισχύοντας την περιφερειακή συνεργασία και σταθερότητα. 

Η εμπλοκή της Άγκυρας σε τέτοια έργα οφείλεται επίσης στους εθνοτικούς, πολιτιστικούς και γλωσσικούς δεσμούς της με τουρκόφωνα έθνη της Κεντρικής Ασίας, συμπεριλαμβανομένων του Καζακστάν, του Κιργιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν. Η Τουρκία συνεχίζει να προωθεί την περιφερειακή σταθερότητα μέσω του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών, ενώ ταυτόχρονα προωθεί τα στρατηγικά της συμφέροντα.

Ο Ισμαήλ Σαρί, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο HBV της Άγκυρας, δήλωσε στο Al-Monitor ότι η αυξανόμενη εμπλοκή της Τουρκίας σε ενεργειακά έργα στην Κεντρική Ασία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής με δύο στόχους: τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της περιοχής και την ενίσχυση της γεωστρατηγικής θέσης της Τουρκίας.

“Σε αυτό το πλαίσιο, η ενεργειακή στρατηγική της Άγκυρας επιδιώκει όχι μόνο να καθιερώσει την Τουρκία ως περιφερειακό ενεργειακό κόμβο, αλλά και να διασφαλίσει την ασφαλή και βιώσιμη μεταφορά των ενεργειακών πόρων της περιοχής στις παγκόσμιες αγορές”, δήλωσε ο Σαρί,.

Όσον αφορά τον ρόλο της Calik Holding, ο Σαρί, σημείωσε την ενεργό συμμετοχή της εταιρείας σε διάφορα ενεργειακά έργα στο Τουρκμενιστάν, συμπεριλαμβανομένης της γραμμής μεταφοράς TAP-500 kV.

“Δεδομένων των προηγούμενων έργων της εταιρείας στο Τουρκμενιστάν, η συμβολή της Τουρκίας στον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών υποδομών της περιοχής αποτελεί σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και της περιφερειακής συνεργασίας”, δήλωσε.

Ο Ζεϊσάν Σαχ, αναλυτής της Financial Industry Regulatory Authority (FINRA), που εδρεύει στην Ουάσιγκτον, τόνισε τη γεωπολιτική σημασία του TAP-500.

“Εάν το έργο TAP εκτελεστεί με επιτυχία, αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Άγκυρας διπλά. Πρώτον, θα αυξήσει την τουρκική επιρροή και μόχλευση στο Αφγανιστάν, όπως έχει κάνει με άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας. Δεύτερον, μπορεί να συμβάλει στην οικονομική σταθεροποίηση του Αφγανιστάν, γεγονός που θα μπορούσε να ανακόψει τη ροή των Αφγανών παράνομων μεταναστών προς την Τουρκία”.

Πέρα από την ενέργεια, τουρκικές εταιρείες -μεταξύ των οποίων οι Ronesans Holding, Enka και Polimeks- έχουν εκτελέσει μεγάλα κατασκευαστικά έργα στην Κεντρική Ασία. Οι τουρκικές εταιρείες επεκτείνουν επίσης τις επενδύσεις στην υδροηλεκτρική ενέργεια, την ηλιακή ενέργεια, την κλωστοϋφαντουργία, την τεχνολογία των fintech και το ηλεκτρονικό εμπόριο, ενώ χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως η Ziraat Bank συνεχίζουν να ενισχύουν το οικονομικό αποτύπωμα της Άγκυρας στην περιοχή.

Ξεπερνώντας τα εμπόδια

Το TAP-500 έχει αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια, κυρίως λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια. Οι γραμμές μεταφοράς πρόκειται να περάσουν από τις ιστορικά ασταθείς αφγανικές επαρχίες Φαράχ, Νιμρόζ, Χελμάντ και Κανταχάρ. Σύμφωνα με τον Σαχ, “Το ζήτημα με το TAP, και στην πραγματικότητα με άλλα έργα υποδομής που σχετίζονται με τη συνδεσιμότητα και διασχίζουν το Αφγανιστάν και προτάθηκαν μετά το 2001, ήταν το ζήτημα της ασφάλειας”.

Οι ξένοι επενδυτές δίσταζαν να δεσμεύσουν μεγάλα ποσά, παρόλο που οι Ταλιμπάν επανειλημμένα δήλωναν ότι δεν θα έβαζαν στο στόχαστρο τέτοια έργα, αναγνωρίζοντας το οικονομικό τους όφελος για το Αφγανιστάν. Το μόνο μεγάλο έργο υποδομής που προχώρησε ήταν το CASA-1000, η πρώτη φάση της CAREM, που περιλαμβάνει υποδομές για μια γραμμή μεταφοράς 1.300 MW, κυρίως λόγω της θέσης του στο βόρειο Αφγανιστάν, μια σχετικά σταθερή περιοχή.

Οι οικονομικοί περιορισμοί καθυστέρησαν επίσης το TAP-500. Ενώ η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ADB) συμφώνησε αρχικά να χρηματοδοτήσει το έργο, η αστάθεια στο Αφγανιστάν εμπόδισε τις απαραίτητες οικονομικές εκταμιεύσεις. Η αναθεωρημένη στρατηγική της ADB επικεντρώθηκε στην αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα κατασκευάστηκαν νέες γραμμές μεταφοράς στα τρία συμμετέχοντα έθνη. Μόλις ολοκληρωθεί, το TAP-500 θα μπορούσε να μεταφέρει έως και 4.000 MW ηλεκτρικής ενέργειας από το Τουρκμενιστάν στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν.

Αλλαγμένη δυναμική

Το γεωπολιτικό τοπίο του Αφγανιστάν έχει αλλάξει μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Οι σχέσεις της Καμπούλ με το Ισλαμαμπάντ παραμένουν ασταθείς, περιπλέκοντας τη διασυνοριακή συνεργασία, παρατήρησε ο Σαρί.

“Η διοίκηση των Ταλιμπάν υιοθέτησε μια ρεαλιστική και σταδιακή προσέγγιση στα ενεργειακά έργα, επιλέγοντας να προωθήσει το έργο TAPI και το TAP-500 σταδιακά σε συνεργασία με το Τουρκμενιστάν. Εν τω μεταξύ, η στάση του Πακιστάν και της Ινδίας σχετικά με το έργο φαίνεται να διαμορφώνεται από μια προσεκτική στάση αναμονής”.

Ο Σαχ, ωστόσο, σημείωσε μια βασική διαφορά στο σημερινό περιβάλλον.

“Για πρώτη φορά εδώ και ίσως δεκαετίες, υπάρχει σχετικά αρκετή ασφάλεια στο Αφγανιστάν για να επιτραπεί η κατασκευή έργων υποδομής μεγάλης κλίμακας”, δήλωσε. “Ως εκ τούτου, η πρόταση για το δια-αφγανικό σιδηροδρομικό έργο, η επανεκκίνηση της κατασκευής του CASA-1000, η έναρξη της κατασκευής του αφγανικού τμήματος του αγωγού TAPI και τώρα και το προτεινόμενο έργο TAP”.

Με μια οικονομικοκεντρική πολιτική, η κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν σχεδιάζει να προωθήσει πολλαπλά έργα ενεργειακών υποδομών, συμπεριλαμβανομένου του CASA-1000 και του αγωγού φυσικού αερίου TAPI. Η επιτυχής ολοκλήρωση του TAP-500 θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα σημαντικό ορόσημο, όχι μόνο για την ενεργειακή ασφάλεια αλλά και για την περιφερειακή συνδεσιμότητα και την οικονομική συνεργασία.

Πηγή: pagenews.gr