Τι θα συμβεί αν πεθάνει ο πάπας Φραγκίσκος

Τα τελευταία χρόνια ο πάπας Φραγκίσκος, που νοσηλεύεται σε νοσοκομείο της Ρώμης με πνευμονία και στους δύο πνεύμονες, αντιμετώπισε διαδοχικά προβλήματα υγείας, κάτι που τον ανησύχησε τόσο ώστε να φροντίσει τις λεπτομέρειες της κηδείας του. Πέρυσι ο 88χρονος ποντίφικας ενέκρινε μια λιτή κηδεία για τον εαυτό του, αποφεύγοντας κάποια από τα πιο πομπώδη τελετουργικά που προβλέπει το πρωτόκολλο της Καθολικής Εκκλησίας για τον θάνατο ενός πάπα. Με τον θάνατό του ξεκινάει άμεσα μια αυστηρά χορογραφημένη σειρά εκδηλώσεων, η οποία λίγο έχει αλλάξει ανά τους αιώνες και τους εκατοντάδες νεκρούς ποντίφηκες. Μάλιστα, ορισμένες παραδόσεις του Βατικανού χρονολογούνται από την Αρχαία Ρώμη, σημειώνει το Politico.

Η κατάληξη των τελετουργικών είναι η εκλογή ενός νέου προκαθήμενου της Καθολικής Εκκλησίας, θέμα και της βραβευμένης ταινίας «Το Κονκλάβιο», με προοδευτικούς και συντηρητικούς καρδιναλίους να ανταγωνίζονται για τον έλεγχο ενός θεσμού που αριθμεί ένα δισεκατομμύριο πιστούς παγκοσμίως.

Ο θάνατος

Είναι παραδοσιακά η δουλειά ενός ανώτερου αξιωματούχου του Βατικανού (camerlengo, προφέρεται καμερλίνγκο) να επιβεβαιώσει τον θάνατο ενός πάπα. Επί του παρόντος στη θέση αυτή βρίσκεται ο ιρλανδός καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ. Κατά την παράδοση, ο Φάρελ θα είναι αυτός που θα επισκεφθεί τη σορό του πάπα Φραγκίσκου στο ιδιωτικό του παρεκκλήσι και θα φωνάξει το όνομά του για να τον ξυπνήσει. Σήμερα, βέβαια, αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό τελετουργικό, καθώς οι γιατροί θα έχουν ήδη επιβεβαιώσει τον θάνατο του ποντίφικα.

Ενας συχνά επαναλαμβανόμενος μύθος υποστηρίζει ότι ο camerlengo χτυπάει επίσης απαλά το κεφάλι του πάπα με ένα ασημένιο σφυρί, κάτι που το Βατικανό διαψεύδει εδώ και χρόνια. Οταν ο ποντίφικας δεν ανταποκρίνεται, σύμφωνα με την παράδοση, το δαχτυλίδι του, που λειτουργεί ως σφραγίδα για τα επίσημα παπικά έγγραφα, καταστρέφεται, σηματοδοτώντας το τέλος της βασιλείας του, και τα παπικά διαμερίσματα σφραγίζονται. Ο camerlengo ενημερώνει το Κολέγιο των Καρδιναλίων, ένα διοικητικό όργανο ανώτερων εκκλησιαστικών αξιωματούχων, ότι ο πάπας έχει πεθάνει, πριν ο θάνατός του ανακοινωθεί στον κόσμο με δήλωση του Βατικανού προς τα μέσα ενημέρωσης. 

Η περίοδος πένθους

Ο θάνατος του πάπα θα προκαλέσει εννέα ημέρες πένθους, γνωστές ως Novendiale, ένα αρχαίο ρωμαϊκό έθιμο. Η Ιταλία κηρύσσει επίσης περίοδο εθνικού πένθους. Το σώμα του νεκρού θα ευλογηθεί, θα ντυθεί με παπικά άμφια και θα εκτεθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου σε λαϊκό προσκύνημα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί θα σπεύσουν να αποτίσουν φόρο τιμής, συμπεριλαμβανομένων ξένων αξιωματούχων και παγκόσμιων ηγετών. Στο παρελθόν η σορός του πάπα εκτίθετο σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα, αλλά ο Φραγκίσκος επιθυμεί μια πιο απλή τελετή και έτσι θα κείτεται σε ένα ανοιχτό φέρετρο, χωρίς τόση λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια. 

Ιστορικά, οι πάπες συχνά ταριχεύονταν και σε ορισμένους αφαιρούνταν τα όργανά τους πριν από την ταφή. Σε μια εκκλησία κοντά στην περίφημη Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη φυλάσσονται οι καρδιές τουλάχιστον 20 προκαθημένων της Καθολικής Εκκλησίας, σε μαρμάρινες λάρνακες που διατηρούνται ως ιερά λείψανα – αλλά αυτές οι πρακτικές δεν ακολουθούνται πια, ανέφερε το Politico. Παράλληλα, τις ημέρες του πένθους θα γίνονται προσευχές και λειτουργίες ρέκβιεμ στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και σε ολόκληρο τον καθολικό κόσμο. Εν τω μεταξύ, το Βατικανό θα εισέλθει σε μια μεταβατική περίοδο που ονομάζεται sede vacante (η έδρα είναι κενή), κατά τη διάρκεια της οποίας η διακυβέρνηση της εκκλησίας παραδίδεται προσωρινά στο Κολέγιο των Καρδιναλίων – αν και δεν μπορούν να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις μέχρι να εκλεγεί νέος πάπας. 

Η ταφή

Η κηδεία του πάπα θα γίνει πιθανότατα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, με τους πενθούντες να συγκεντρώνονται στο Βατικανό για την τελετή. Της ακολουθίας θα ηγηθεί ο κοσμήτορας του Κολεγίου των Καρδιναλίων, ο 91χρονος σήμερα Ιταλός Τζοβάνι Μπατίστα Ρε. Παραδοσιακά, ο πάπας ενταφιάζεται στις κρύπτες του Βατικανού, κάτω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Σχεδόν 100 ποντίφηκες έχουν ταφεί εκεί, συμπεριλαμβανομένου του Βενέδικτου ΙΣΤ’, προκατόχου του Φραγκίσκου, ο οποίος παραιτήθηκε το 2013 και πέθανε το 2022.

Αλλά ο Φραγκίσκος δήλωσε σε συνέντευξή του το 2023 ότι είχε επιλέξει ως τόπο της τελικής του ανάπαυσης τη βασιλική Σάντα Μαρία Ματζόρε στη Ρώμη, μια από τις αγαπημένες εκκλησίες του, την οποία επισκέπτεται συχνά. Θα γίνει έτσι ο πρώτος πάπας εδώ και έναν αιώνα που θα ταφεί εκτός Βατικανού. Οι προηγούμενοι πάπες ενταφιάζονταν σε τρία φέρετρα: ένα από κυπαρίσσι, ένα από ψευδάργυρο και ένα από φτελιά, το ένα μέσα στο άλλο. Ωστόσο ο Φραγκίσκος διέταξε να ταφεί σε ένα μόνο φέρετρο, κατασκευασμένο από ξύλο και ψευδάργυρο. Οταν θάφτηκε ο Βενέδικτος ΙΣΤ’, το φέρετρό του περιείχε νομίσματα που κόπηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας του, καθώς και έναν μεταλλικό σωλήνα που περιείχε έναν τυλιγμένο χάρτινο πάπυρο που ονομάζεται rogito: ένα έγγραφο 1.000 λέξεων που αναδιηγείται τη ζωή και τη βασιλεία του. Ο Φραγκίσκος πιθανότατα θα ταφεί με το δικό του rogito, που περιγράφει λεπτομερώς τη δική του ζωή και θητεία στο Βατικανό. 

Η εκλογή

Δύο με τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία του πάπα, το Κολέγιο των Καρδιναλίων θα συνέλθει στην Καπέλα Σιστίνα, το παρεκκλήσι της επίσημης κατοικίας του πάπα, για το κονκλάβιο, την άκρως μυστικοπαθή διαδικασία εκλογής του νέου πάπα. Θεωρητικά, οποιοσδήποτε άνδρας που έχει βαπτιστεί καθολικός είναι υποψήφιος πάπας, αλλά τα τελευταία 700 χρόνια αυτός που καταλαμβάνει τη θέση είναι πάντα μέλος του Κολεγίου των Καρδιναλίων. Η συντριπτική πλειονότητα των 266 ποντίφικων που βρέθηκαν στην κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας ήταν Ευρωπαίοι. Ο πάπας Φραγκίσκος, που γεννήθηκε ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο στην Αργεντινή, είναι ο πρώτος μη ευρωπαίος ποντίφικας εδώ και 1.300 χρόνια. Οι υποψήφιοι για τη θέση δεν κάνουν ανοιχτή προεκλογική εκστρατεία. Την ημέρα της ψηφοφορίας η Καπέλα Σιστίνα, το αριστούργημα του Μιχαήλ Αγγέλου, σφραγίζεται και οι καρδινάλιοι, που έχουν δώσει όρκο εχεμύθειας, κλειδώνονται μέσα. 

Μόνο οι καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών έχουν δικαίωμα ψήφου. Περίπου 120 επίσκοποι θα ψηφίσουν για τον διάδοχο του Φραγκίσκου, γράφοντας το όνομά τους σε ένα ψηφοδέλτιο και τοποθετώντας το σε ένα δισκοπότηρο στην κορυφή του βωμού. Εάν κανένας υποψήφιος δεν λάβει την απαιτούμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων, πραγματοποιείται άλλος ένας γύρος ψηφοφορίας. Μπορεί να υπάρξουν έως και τέσσερις γύροι ανά ημέρα. Το κονκλάβιο που εξέλεξε τον πάπα Φραγκίσκο το 2013 διήρκεσε περίπου 24 ώρες και πέντε ψηφοφορίες, αλλά η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει περισσότερο: ένα κονκλάβιο τον 13ο αιώνα διήρκεσε περίπου τρία χρόνια, ενώ ένα άλλο, τον 18ο αιώνα, τέσσερις μήνες. Μόλις καταμετρηθούν τα ψηφοδέλτια, καίγονται σε μια σόμπα μέσα στην Καπέλα Σιστίνα, η οποία έχει εγκατασταθεί εκ των προτέρων από τους πυροσβέστες του Βατικανού. Μια δεύτερη σόμπα καίει μια χημική ουσία που στέλνει ένα σήμα καπνού μέσω καμινάδας στον έξω κόσμο: μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν έχει επιλεγεί νέος πάπας, λευκός καπνός σημαίνει ότι έχει επιλεγεί. 

Ο νέος πάπας

Μόλις επιλεγεί ο πάπας, ένας εκπρόσωπος του Κολεγίου των Καρδιναλίων διαβάζει τη λατινική φράση habemus papam, που σημαίνει «έχουμε πάπα», από το κεντρικό μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου προς τους χιλιάδες συγκεντρωμένους πιστούς. Στη συνέχεια, ο νεοεκλεγείς πάπας, αφού επιλέξει ένα παπικό όνομα (πιθανότατα ένα που τιμά έναν άγιο ή προκάτοχο) και φορέσει λευκό ράσο, βγαίνει στο μπαλκόνι για να απευθύνει την πρώτη του ομιλία προς το κοινό. Ετσι, ο καθολικός κόσμος αποκτά τον νέο ηγέτη του. 

Πηγή: pagenews.gr