Γερμανία: Ζητείται καγκελάριος βγαλμένος από τα 90s

Πάρα πολλά έχουν αλλάξει – αλλά και άλλα τόσα μένουν ίδια – στη Γερμανία τα τελευταία 25 χρόνια. Έτσι η πιο συναισθηματικά φορτισμένη προεκλογική αντιπαράθεση είχε το αντίστοιχό της τον Οκτώβριο του 2000, με αφορμή το ίδιο πρόσωπο. Τότε, όπως και τώρα, η Γερμανία δυσκολευόταν να διαχειριστεί ένα κύμα μαζικής μετανάστευσης. Τότε, όπως και τώρα, μια προκλητική παρέμβαση του Φρίντριχ Μερτς, παλαίμαχου στελέχους της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) και πιθανού επόμενου καγκελάριου μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, πυροδότησε μια έντονη συζήτηση για την τύχη των αιτούντων άσυλο και την ενσωμάτωση των μεταναστών.

Και τότε, όπως και τώρα, ο Μερτς, αντιμέτωπος με σφοδρές επικρίσεις από ακτιβιστές, την κεντροαριστερή κυβέρνηση και μέλη του ίδιου του κόμματός του, επέμεινε στις απαιτήσεις του να συμμορφωθούν οι μεταναστευτικές κοινότητες με μια εθνική γερμανική Leitkultur («κυρίαρχη κουλτούρα»). Όλα αυτά μας τα θυμίζει το Foreign Policy σε ένα άρθρο, με το οποίο σκιαγραφεί το προφίλ του Γερμανού ηγέτη.

Αν η πρόσφατη δημόσια κατακραυγή ήταν ιδιαίτερα έντονη, είναι επειδή ο Μερτς προχώρησε πιο μακριά από κάθε άλλο πολιτικό του μεταπολεμικού γερμανικού κατεστημένου, δηλώνοντας έτοιμος να πάει «all in» ψηφίζοντας μαζί με το ακροδεξιό Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) υπέρ σκληρών μέτρων κατά των μεταναστών.

Ένας πολιτικός που ήταν στο προσκήνιο σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, βρέθηκε σε μία μακρά περίοδο «πολιτικής εξορίας» μετά την απομάκρυνσή του από την ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδας του CDU από την Άνγκελα Μέρκελ το 2002. Πολλοί σχολιαστές είχαν διαγράψει την πιθανότητα επιστροφής του Μερτς λόγω της παρορμητικής του τάσης να εμπλέκεται σε πολιτικά ναρκοπέδια.

Όμως, όπως σχολιάζει το Foreign Policy, δεν είχαν εκτιμήσει ότι, ως πολιτικό ζώο βαθιά βυθισμένο στην κουλτούρα της κεντροδεξιάς, ο Μερτς κατανοούσε ενστικτωδώς πώς να εξασφαλίσει την υποστήριξη των πιο συντηρητικών φραξιών εντός της CDU, που απογοητεύονταν ολοένα και περισσότερο από την πιο μετριοπαθή ατζέντα της Μέρκελ. Για να κατανοήσει κανείς πώς πέτυχε αυτή την εντυπωσιακή επιστροφή, αξίζει να εξετάσει τον κόσμο που τον διαμόρφωσε.

Οι επιρροές που καθόρισαν τις θέσεις του

Γεννημένος το 1955 σε ευκατάστατη οικογένεια, ο Μερτς μεγάλωσε στο ημιαγροτικό Ζάουερλαντ της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Ο πατέρας του, δικαστής, ήταν εξέχων τοπικός παράγοντας της CDU μετά το 1945, ενώ ο παππούς του είχε αναρριχηθεί στις τάξεις του Κέντρου (προδρόμου της CDU) φτάνοντας στη δημαρχία της γενέτειράς του, προτού προσχωρήσει στους Ναζί μετά την κατάληψη της εξουσίας το 1933.

Μέλος της συντηρητικής καθολικής ελίτ της περιοχής, ο Μερτς διέθετε τις διασυνδέσεις για να ανελιχθεί γρήγορα στην CDU της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας τη δεκαετία του 1980.

Παράλληλα με τον πολιτισμικό του συντηρητισμό, η οικονομική του κοσμοθεωρία διαμορφώθηκε στα πρώτα χρόνια της επικερδούς νομικής του καριέρας. Ως δικηγόρος του Συνδέσμου Χημικής Βιομηχανίας Γερμανίας, καλλιέργησε σχέσεις με κορυφαίους επιχειρηματίες σε μια εποχή που οι αγορακεντρικές μεταρρυθμίσεις της Μάργκαρετ Θάτσερ προκαλούσαν θαυμασμό στις γερμανικές οικονομικές ελίτ. Οι προσπάθειές του να αναπτύξει διεθνείς πολιτικές διασυνδέσεις ενίσχυσαν τη σταθερή του προσήλωση στη συνεργασία με τις ΗΠΑ μέσω του ΝΑΤΟ και στην ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η σχέση με τη Μέρκελ

Η στενή του σύνδεση με τον κομματικό μηχανισμό, που διασφάλισε την κυριαρχία του Χέλμουτ Κολ τη δεκαετία του 1980, του άνοιξε τον δρόμο προς την πολιτική, αρχικά ως ευρωβουλευτή και, το 1994, ως βουλευτή στο Bundestag. Οι ηχηρές παρεμβάσεις του υπέρ του νεοφιλελευθερισμού προκαλούσαν δυσαρέσκεια στους πιο κεντρώους του CDU/CSU, που προέρχονταν από χριστιανοσοσιαλιστικές παραδόσεις και στήριζαν το κοινωνικό κράτος. Παρά τις αντιπάθειες που προκαλούσε, ο Μερτς βρήκε σύμμαχο τη Μέρκελ, που τότε είχε ξεχωρίσει ως υπουργός Περιβάλλοντος.

Μετά την εκλογική ήττα της CDU/CSU το 1998 και το σκάνδαλο χρηματοδότησης που έβαλε τέλος στην καριέρα Κολ, ο Μερτς στήριξε την ανάδειξη της Μέρκελ στην ηγεσία του κόμματος με αντάλλαγμα την αρχηγία της κοινοβουλευτικής ομάδας. Αν και αρχικά οι ρόλοι τους ήταν συμπληρωματικοί, οι διαφωνίες κορυφώθηκαν το 2002 με ανοιχτή σύγκρουση που οδήγησε στην αποπομπή του Μερτς, γεγονός που άφησε βαθύ προσωπικό απωθημένο.

Η επάνοδος στην ηγεσία

Ο Μερτς συγκέντρωσε υποστήριξη από μέλη του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος που θεωρούσαν πως η Μέρκελ, με τη διαχείριση της κρίσης της ευρωζώνης και το άνοιγμα της χώρας σε πρόσφυγες το 2015, πρόδωσε τις συντηρητικές αρχές.

Όταν η Μέρκελ ανακοίνωσε την αποχώρησή της το 2021, οι διαδοχικές αποτυχίες των εκλεκτών της και η άνοδος του AfD έστρωσαν το έδαφος για την επάνοδο του Μερτς στην ηγεσία. Η στροφή του προς τον πολιτισμικό συντηρητισμό προσέλκυσε μέλη που πίστευαν ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να ανακοπεί η διαρροή ψήφων προς την άκρα δεξιά.

Αν και οι δημοσκοπήσεις δίνουν στην CDU/CSU περίπου 30%, οι επικριτές τον χαρακτηρίζουν «απολίθωμα περασμένων εποχών». Οι περασμένες εποχές όμως είναι αυτές που νοσταλγούν οι Γερμανοί και αρκετοί ακόμη Ευρωπαίοι. Τα 90s δεν υπήρχε το αίσθημα της οικονομικής – και όχι μόνο – ανασφάλειας που κυριαρχεί την τελευταία δεκαετία. Για πολλούς Δυτικογερμανούς, τα χρόνια του Κολ παραμένουν συνυφασμένα με σταθερότητα και ευημερία – μια νοσταλγία που ο Μερτς αξιοποιεί επιδέξια.

Και οι προκλήσεις Η πρόσφατη απόφασή του να συμπλεύσει με το AfD σε σκληρά μέτρα κατά των μεταναστών, εκμεταλλευόμενος τον φόνο ενός παιδιού από αιτούντα άσυλο, προκάλεσε σοκ ακόμα και εντός του CDU. Η Μέρκελ, με σπάνια παρέμβασή της, του υπενθύμισε τη δέσμευσή του να μην συνεργαστεί με την άκρα δεξιά. Η ήττα του στην κοινοβουλευτική ψηφοφορία, λόγω διαρροών από τους πιο μετριοπαθείς βουλευτές του κόμματος, ανέδειξε τα ρήγματα στο εσωτερικό του κόμματος.

Το αν ο Μερτς θα μπορέσει να ξεπεράσει αυτά τα αυτοπροκαλούμενα διλήμματα, αν η CDU/CSU επικρατήσει στις εκλογές, θα εξαρτηθεί από την ικανότητά του να υπερβεί τον συντηρητικό κόσμο που τον διαμόρφωσε και να αναγνωρίσει την πολύπλοκη ποικιλομορφία της σύγχρονης Γερμανίας.

Πηγή: Pagenews.gr