Η Ουκρανία θέλει εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη- Ποιος όμως τολμά να κάνει το βήμα;

Πώς μπορεί η Ουκρανία να είναι σίγουρη ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θα τηρήσει οποιαδήποτε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός – και δεν θα ξαναρχίσουν οι μάχες σε ένα ή δύο χρόνια, διερωτάται ο Ζελένσκι.

Σύμφωνα με το CNN, ο Τραμπ έχει υπονομεύσει ανοιχτά την αγωνία του Ζελένσκι με αυτές τις εγγυήσεις ασφαλείας.

«Η ασφάλεια είναι πολύ εύκολη, αυτή αποτελεί μόνο το 2% του συνολικού προβλήματος», είχε πει ο Τραμπ κατά τη διάρκεια της έντονης συζήτησης που είχε με τον ομόλογό του στο Οβάλ Γραφείο την προηγούμενη Παρασκευή.

Οι απαντήσεις του Τραμπ για το ευρύτερο ζήτημα της ασφάλειας της Ουκρανίας ήταν ασαφείς, πέρα από τον ισχυρισμό ότι οι Ευρωπαίοι θα το χειριστούν και ότι δεν θα υπάρξει ανάγκη για μια αμερικανική παρέμβαση.

«Δεν θα πρέπει να είναι τόσο δύσκολη μια συμφωνία», δήλωσε ο Τραμπ τη Δευτέρα, λίγες ώρες προτού ανακοινώσει την παύση των αποστολών αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.

«Δεν νομίζω ότι κανείς θα θέλει να παίξει το πολεμικό παιχνίδι αν είμαστε εκεί για business», είπε.

Υπήρχαν πολλές αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στην Ουκρανία την ημέρα πριν από την εισβολή της Ρωσίας το 2022.

Η τοποθέτηση του Ρούμπιο

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο μπορεί να έχει μια πιο ρεαλιστική άποψη. Σε συνέντευξή του στο Fox News την περασμένη εβδομάδα, δήλωσε ότι «αυτό που χρειάζεται πραγματικά η Ουκρανία είναι ένα αποτρεπτικό μέσο … για να γίνει δαπανηρό για οποιονδήποτε να της επιτεθεί ξανά στο μέλλον».

Πρόσθεσε ότι για αυτό «δεν χρειάζεται μόνο η Αμερική. Θέλω να πω, οι Ευρωπαίοι μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτό».

Άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ δεν θα συμμετάσχουν σε αυτή την αποτροπή.

Ο υπουργός Άμυνας Pete Hegseth δήλωσε ότι τα ευρωπαϊκά στρατεύματα στην Ουκρανία δεν θα απολαμβάνουν την αμερικανική προστασία βάσει της αρχής της συλλογικής ασφάλειας του ΝΑΤΟ.

Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Μάικ Γουόλτς έχει πει ότι το θέμα των εγγυήσεων ασφαλείας «θα είναι καθαρά υπόθεση των Ευρωπαίων».

Μια ουκρανική αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη;

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντήθηκαν στο Λονδίνο την Κυριακή για να βρουν κάποιες απαντήσεις για το Ουκρανικό, καθώς και μακροπρόθεσμες λύσεις για την διατήρηση των διατλαντικών σχέσεων.

«Αυτή είναι μια σπάνια στιγμή στην Ευρώπη», δήλωσε ο Βρετανός πρωθυπουργός Keir Starmer, καλώντας σε έναν «συνασπισμό των προθύμων».

«Η Ευρώπη γνωρίζει ένα πράγμα: η συμφωνία, αν επέλθει, δεν θα αφορά απλώς τον τεμαχισμό της Ουκρανίας ή την εξασφάλιση μιας γρήγορης κατάπαυσης του πυρός … αφορά μια διαρκή και ασφαλή ειρηνευτική συμφωνία, για υπαρξιακά ζητήματα ασφάλειας για όλη την Ευρώπη», έγραψε ο Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ, πρώην πρέσβης της Γερμανίας στην Ουάσινγκτον, στο Foreign Affairs.

Όμως οι Claudia Major και Aldo Kleemann του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας ανέφεραν πρόσφατα ότι οι Ευρωπαίοι «στερούνται τόσο των απαραίτητων στρατιωτικών δυνατοτήτων όσο και της πολιτικής βούλησης και ενότητας» για να επωμιστούν το βάρος.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε από την πλευρά του ότι οι διαπραγματεύσεις θα διαρκέσουν «αρκετές εβδομάδες και στη συνέχεια, μόλις υπογραφεί η ειρήνη, θα γίνει και η ανάπτυξη (στρατευμάτων)».

Η ανάπτυξη, επεσήμανε, πως θα πρέπει να συμφωνηθεί με τη Ρωσία.

Ο Μακρόν αναγνώρισε, ωστόσο, ότι μια εκεχειρία κατά μήκος της γραμμής του μετώπου των 1.000 χιλιομέτρων θα ήταν «πολύ δύσκολο» να επιβληθεί.

Οι ειρηνοφύλακες θα έπρεπε να επιχειρήσουν σε ένα τοπίο με δάση, χωράφια και τα συντρίμμια βιομηχανικών πόλεων, που σε ορισμένες περιοχές περιβάλλεται από τρεις πλευρές, με κακούς ή ανύπαρκτους δρόμους.

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν εκφράσει την προθυμία να συγκροτήσουν από κοινού μια ειρηνευτική δύναμη, ενώ και η Αυστραλία έχει επίσης δηλώσει ότι είναι ανοικτή να συζητήσει ώστε να έχει κι αυτή ένα ρόλο.

Η στάση των υπολοίπων

Όμως η ανταπόκριση των άλλων Ευρωπαίων δεν ήταν ικανοποιητική. Ο απερχόμενος Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δήλωσε ότι «θα απαιτηθεί μια προσπάθεια για την οποία πολλοί δεν είναι ακόμη πραγματικά προετοιμασμένοι».

Άλλοι σύμμαχοι απέφυγαν τις ερωτήσεις σχετικά με την ετοιμότητά τους να συμμετάσχουν σε μια ειρηνευτική εντολή.

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δήλωσε ότι η ανάπτυξη ιταλικών στρατευμάτων «δεν έχει τεθεί ποτέ στο τραπέζι».

Ο Starmer λέει ότι άλλες χώρες είναι έτοιμες να συνεισφέρουν, αλλά δεν τις έχει προσδιορίσει. Ωστόσο ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε επίσης ότι «η προσπάθεια πρέπει να έχει ισχυρή υποστήριξη από τις ΗΠΑ», η οποία δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη.

Οι εκτιμήσεις για το μέγεθος αυτής της προτεινόμενης δύναμης ποικίλλουν τόσο έντονα όσο και οι ιδέες για την αποστολή και τις εξουσίες της.

Μια δύναμη πάντως του ΟΗΕ είναι απίθανη επειδή «η Ρωσία, ως ενδιαφερόμενο κράτος και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, θα πρέπει να συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο», έγραψαν οι Major και Kleemann.

Αλλά προειδοποιούν ότι «μια προσέγγιση “μπλόφα και προσευχή” που αναπτύσσει πολύ λίγα στρατεύματα και βασίζεται ουσιαστικά στην ελπίδα ότι η Ρωσία δεν θα το δοκιμάσει θα ήταν ανεύθυνη».

Ο Ζελένσκι επέμεινε στο ίδιο σημείο στο Λονδίνο το Σαββατοκύριακο, επιμένοντας στην ανάγκη για «πολύ συγκεκριμένες εγγυήσεις ασφαλείας και με πολύ συγκεκριμένους παρόχους αυτών (των εγγυήσεων)» που θα καταστήσουν «100% αδύνατη κάθε είδους ευκαιρία για τη Ρωσία να κάνει άλλη επίθεση».

Μια ολοκληρωμένη ειρηνευτική δύναμη θα πρέπει να αποτελείται τουλάχιστον από 100.000 άτομα, μια συντριπτική δέσμευση μόνο για τους ευρωπαϊκούς στρατούς, ειδικά όταν συνυπολογίζονται και οι απαραίτητες εναλλαγές.

Για την ιστορία, η ειρηνευτική αποστολή στο Κοσσυφοπέδιο το 1999 είχε 48.000 στρατιώτες. Η Ουκρανία είναι πάνω από 50 φορές μεγαλύτερη από το Κόσοβο.

Οι αναλυτές λένε επίσης ότι μια τέτοια δύναμη θα απαιτούσε μια σημαντική αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη (DMZ).

Θα έπρεπε να υπάρχει μια γραμμή ελέγχου και η απόσυρση των βαρέων όπλων σε μια ελάχιστη απόσταση 40 χιλιομέτρων (περίπου 25 μίλια), λένε. Και καμία από τις δύο πλευρές δεν θα μπορούσε να πετάξει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην DMZ.

Υπάρχει επίσης το ζήτημα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Παρεμβαίνοντας σε μια σύγκρουση όπου τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι πύραυλοι έχουν αλλάξει τη φύση του πολέμου, η ειρηνευτική δύναμη θα απαιτούσε «δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου, καταπολέμησης των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και της κατασκοπείας», δήλωσε ο Mick Ryan, συντάκτης στο ιστολόγιο Futura Doctrina.

Τα ερωτήματα

Υπάρχουν επίσης αμέτρητοι κίνδυνοι κλιμάκωσης. Εάν οι ρωσικές δυνάμεις ρίξουν βλήματα μεγάλου βεληνεκούς σε ένα φυλάκιο Γάλλων ή Βρετανών στρατιωτών, θα έβαζε αυτό τα κράτη του ΝΑΤΟ σε πόλεμο με τη Ρωσία;

Αυτό θα μπορούσε να είναι ακόμη και δελεαστικό για το Κρεμλίνο. Αν στοχοποιούσε ευρωπαϊκά στρατεύματα κοντά στις γραμμές του μετώπου της Ουκρανίας, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να βρεθούν σε πόλεμο με τη Ρωσία, ξεκρέμαστα, χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Εν τω μεταξύ, μια ελαφρά εξοπλισμένη και έτοιμη ειρηνευτική δύναμη, θα ήταν απίθανο να επιτύχει την αποστολή της, που είναι η αποτροπή.

«Στην καλύτερη περίπτωση, θα προκύψει μια εξαιρετικά ασταθής κατάσταση, όπου μια αναζωπύρωση των εχθροπραξιών θα ήταν εξαιρετικά πιθανή», δήλωσε ο Marc Weller, καθηγητής διεθνούς δικαίου στο Κέιμπριτζ.

Το καλύτερο σενάριο

Ο Matthew Schmidt, καθηγητής εθνικής ασφάλειας και πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του New Haven, δήλωσε στο CNN ότι οι ρεαλιστικές εγγυήσεις ασφαλείας περιλαμβάνουν τρία στοιχεία: μια σημαντική διεθνή παρουσία στο έδαφος, την υποστήριξη των ΗΠΑ και έναν εκσυγχρονισμένο και διευρυμένο ουκρανικό στρατό.

Έως και 100.000 ειρηνοφύλακες, παράλληλα με μια ουκρανική χερσαία δύναμη περίπου 200.000 στρατιωτών, θα ήταν αρκετό ως αποτρεπτικό μέσο, είπε. Αυτό θα αντιστοιχούσε περίπου στο 1/3 της ρωσικής δύναμης που έχει αναπτυχθεί στην Ουκρανία και γύρω από αυτήν.

Ο Starmer επέμεινε ότι η «προσπάθεια αυτή πρέπει να έχει ισχυρή υποστήριξη από τις ΗΠΑ».

Ακόμη και μια καλά εξοπλισμένη ειρηνευτική δύναμη θα απαιτούσε όμως την αμερικανική υποστήριξη, τη δορυφορική κάλυψη και πυραυλική άμυνα για την αποτροπή νέων ρωσικών επιθέσεων, όλα εκείνα τα στοιχεία δηλαδή που δεν διαθέτουν οι Ευρωπαίοι.

Ο Ζελένσκι υποστηρίζει ότι «η καλύτερη εγγύηση ασφάλειας είναι ένας ισχυρός ουκρανικός στρατός και ένας ισχυρός ουκρανικός στρατός που έχει αρκετούς στρατιώτες».

Οι ουκρανικές ικανότητες θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν δυτικούς πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς που θα επιτρέψουν στην Ουκρανία να κυνηγήσει τις ρωσικές γραμμές εφοδιασμού και τους κόμβους υλικοτεχνικής υποδομής, καθώς και πολύ πιο ισχυρή αεροπορική δύναμη, σε περίπτωση επανάληψης των εχθροπραξιών.

Αλλά αν το Κρεμλίνο δεν (εξ)αναγκαστεί να διαπραγματευτεί, όλα αυτά θα είναι απλώς όνειρα θερινής νυκτός.

Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών έχει ήδη δηλώσει ότι η παρουσία στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, είτε υπό τη σημαία της Συμμαχίας είτε όχι, θα ήταν «κατηγορηματικά απαράδεκτη».

Το επίσημο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων RIA Novosti επικαλέστηκε την Τρίτη την Υπηρεσία Πληροφοριών Εξωτερικού λέγοντας ότι μια δύναμη 100.000 στρατιωτών «θα ισοδυναμούσε με de facto κατοχή της Ουκρανίας».

Η Ρωσία «έχει θέσει μαξιμαλιστικές απαιτήσεις και θα αποδειχθεί πολύ δύσκολο να υποχωρήσει», έγραψε ο Ίσινγκερ.

«Είναι αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι θα υπάρξει μια διαρκής ειρήνη με τη Ρωσία απλώς και μόνο με την κατοχύρωση της γραμμής επαφής στην ανατολική Ουκρανία».

Έχει η Ρωσία το πάνω χέρι;

Σύμφωνα με τα δεδομένα, η Ρωσία κερδίζει.

Κερδίζει όμως σταδιακά, κάτι που μπορεί να επιταχυνθεί αν η Ουκρανία χάσει κι άλλο κρίσιμο στρατιωτικό υλικό των ΗΠΑ.

Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου δήλωσε ότι οι προτεραιότητες του Πούτιν είναι να «εμποδίσει την Ουκρανία να αποκτήσει και να διατηρήσει το ανθρώπινο δυναμικό και το υλικό που χρειάζεται για να σταματήσει τη σταδιακή αλλά συνεχή ρωσική προέλαση».

Με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, το Κρεμλίνο βλέπει τον Ζελένσκι απομονωμένο και τους Ευρωπαίους να μένουν μόνοι τους.

Η Ρωσία δεν έχει κανένα κίνητρο να συμβιβαστεί στις απαιτήσεις της, οι οποίες περιλαμβάνουν την κατοχή και των τεσσάρων ανατολικών περιοχών της Ουκρανίας που έχουν προσαρτηθεί παράνομα (ακόμη και αν η Ρωσία δεν τις καταλάβει όλες), αυστηρούς περιορισμούς στο μέγεθος και ουκρανική ουδετερότητα.

«Η Ουκρανία θα πρέπει να υιοθετήσει ένα ουδέτερο, αδέσμευτο καθεστώς, να μην έχει πυρηνικά και να υποστεί αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση», δήλωσε ο Πούτιν σε ακροατήριο το περασμένο καλοκαίρι.

Σύμφωνα με τη λογική της Μόσχας, ο Ζελένσκι πρέπει να φύγει, επειδή η Ρωσία δεν μπορεί να υπογράψει συμφωνία με έναν «παράνομο» ηγέτη.

Όταν έρθει η ώρα, η κυβέρνηση Τραμπ θα γυρίσει τις βίδες στο Κρεμλίνο; Ο Τραμπ και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν πει ότι η Ρωσία θα πρέπει να κάνει παραχωρήσεις, χωρίς να δώσουν όμως περαιτέρω λεπτομέρειες.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η αναγνώριση της κυριαρχίας της Μόσχας στις τέσσερις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας θα παραβίαζε κάθε προηγούμενο, οπότε το εδαφικό ζήτημα θα πρέπει να πάρει παράταση, όπως συμβαίνει στην κορεατική χερσόνησο για περισσότερα από 60 χρόνια.