Πυρηνική κρίση στο Ιράν: Κίνα και Ρωσία υπέρ των συνομιλιών

Η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν διαβεβαίωσαν ότι ο «διάλογος που βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό» είναι η μόνη βιώσιμη λύση στο πυρηνικό ζήτημα του Ιράν. Σε κοινή δήλωση που δημοσιεύθηκε μετά από συνομιλίες που φιλοξενήθηκαν στο Πεκίνο μεταξύ ανώτερων Ρώσων και Ιρανών διπλωματών, τα τρία έθνη καταδίκασαν τις «παράνομες μονομερείς κυρώσεις» και κάλεσαν όλα τα μέρη να αποφύγουν ενέργειες που θα μπορούσαν να κλιμακώσουν τις εντάσεις.

Όπως αναφέρει το al monitor, στη συνάντηση, υπό την ηγεσία του Κινέζου υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι, συμμετείχαν ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Καζέμ Γκαριμπαμπαντί και ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Ριάμπκοφ, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ πιέζουν το Ιράν για μια νέα πυρηνική συμφωνία ώστε να διασφαλιστεί ότι θα εμποδιστεί η πορεία της Τεχεράνης προς ένα πιθανό καθεστώς παραγωγής ατομικών όπλων.

Η δήλωση επεδίωξε να αποτελέσει επιβεβαίωση της θέσης του Ιράν και απόρριψη της προσέγγισης της Ουάσινγκτον. Ωστόσο, θα μπορούσαν να τεθούν ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον η Μόσχα και το Πεκίνο επενδύουν πραγματικά στην εξασφάλιση μιας ευνοϊκής συμφωνίας για την Ισλαμική Δημοκρατία.

Ενώ η ρητορική τους υποδηλώνει αλληλεγγύη με την Τεχεράνη, τα ευρύτερα στρατηγικά συμφέροντα που επιδιώκουν τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία δείχνουν ότι καμία από τις δύο δεν επιδιώκει οριστική λύση στην πυρηνική αντιπαράθεση. Αντιθέτως, οι δύο φαίνεται να προτιμούν το παρατεταμένο, άλυτο ζήτημα να κρατά τις Ηνωμένες Πολιτείες απασχολημένες, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το Ιράν παραμένει ένα χρήσιμο γεωπολιτικό χαρτί γι’ αυτές.

Με την προσοχή των ΗΠΑ στο Ιράν, δεν θα είναι σε θέση να αφιερώσουν την ενέργεια που απαιτείται για την αντιμετώπιση πιο σημαντικών αντιπάλων – της Ρωσίας και της Κίνας. Το παρατεταμένο αδιέξοδο διασφαλίζει επίσης ότι το Ιράν παραμένει εξαρτημένο από την Κίνα και τη Ρωσία για διπλωματική υποστήριξη και οικονομικές γραμμές ζωής, γεγονός που, σε κάποιο βαθμό, δίνει και στις δύο χώρες μεγαλύτερη επιρροή στην Τεχεράνη.

Το αδιέξοδο του Ιράν

Στις αρχές Φεβρουαρίου, η Ουάσινγκτον επανέφερε την εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» κατά του Ιράν, η οποία φαίνεται να είναι ένα εργαλείο για να αναγκάσει την ιρανική πλευρά να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για μια γρήγορη συμφωνία. 

Μια επιστολή του προέδρου Τραμπ προς τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, παραδόθηκε στην Τεχεράνη από τον διπλωμάτη των Εμιράτων Ανουάρ Γκαργκάς που επισκέφθηκε την Τεχεράνη. 

Ο Χαμενεΐ έχει ήδη απορρίψει σε δύο πρόσφατες ομιλίες του τις απευθείας συνομιλίες, χαρακτηρίζοντας την προσέγγιση των ΗΠΑ ως καταναγκαστική. Ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, Ισμαήλ Μπαγκαΐ, δήλωσε ότι η ηγεσία της χώρας εξετάζει την επιστολή, το περιεχόμενο της οποίας παραμένει δημόσια απόρρητο. 

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, σημείωσε πάντως ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν εγγυήσεις ότι η Τεχεράνη θα εγκαταλείψει τις βασικές περιφερειακές πολιτικές της. «Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι Αμερικανοί θα ήθελαν αυτή η νέα συμφωνία να συνοδεύεται από πολιτικούς όρους, επιμένοντας ότι θα πρέπει να υπάρξει κάποια επαληθεύσιμη ρύθμιση ώστε το Ιράν να μην υποστηρίζει ομάδες στο Ιράκ, στον Λίβανο, στη Συρία, οπουδήποτε, κάτι που δεν νομίζω ότι θα πετύχει», δήλωσε σε συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών αυτή την εβδομάδα.

Επιτείνοντας περαιτέρω την πίεση, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε νέες κυρώσεις με στόχο τον υπουργό πετρελαίου του Ιράν, Μοχσέν Πακνετζάντ, και οντότητες που συνδέονται με τον «σκιώδη στόλο» του Ιράν που εμπλέκεται στην παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων για τις πωλήσεις αργού της Τεχεράνης. Το Ιράν καταδίκασε την κίνηση αυτή, κατηγορώντας την Ουάσινγκτον για «υποκρισία», υποστηρίζοντας ότι οι κυρώσεις καταδεικνύουν την «παραβίαση του νόμου» από την αμερικανική κυβέρνηση και την άρνησή της να συνεχίσει πραγματικές διαπραγματεύσεις.

Παρά τον οικονομικό πόνο που του προκλήθηκε, το Ιράν διπλασίασε την απόρριψη της προσφοράς του Τραμπ, επαναλαμβάνοντας δημοσίως το αίτημα για ανακούφιση από τις κυρώσεις ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε συνομιλία. Ο υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί δήλωσε στην κυβερνητική εφημερίδα του Ιράν ότι δεν θα υπάρξουν απευθείας διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον όσο η πολιτική της «μέγιστης πίεσης» επιβάλλεται από την κυβέρνηση Τραμπ. 

Τα συμφέροντα της Κίνας

Οι δεσμοί της Κίνας με το Ιράν καθοδηγούνται κυρίως από τις ενεργειακές της απαιτήσεις και την ευρύτερη στρατηγική της για την αντιμετώπιση της επιρροής των ΗΠΑ στην περιοχή. Το Ιράν είναι σημαντικός προμηθευτής αργού πετρελαίου στην Κίνα, η οποία έχει επανειλημμένα αντιταχθεί στις αμερικανικές κυρώσεις που στοχεύουν στις ιρανικές ενεργειακές εξαγωγές. Ωστόσο, το Πεκίνο στρατηγικά δεν έχει πιέσει υπερβολικά την Ουάσινγκτον, καθώς επιδιώκει να αποφύγει μια άμεση αντιπαράθεση για το Ιράν.

Ενώ η Κίνα υποστηρίζει το Ιράν διπλωματικά, δεν έχει παράσχει εκτεταμένες οικονομικές διευκολύνσεις πέραν αυτών που απαιτούνται για την εξασφάλιση των ενεργειακών εισαγωγών. Έχει τηρήσει προσεκτικές εξισορροπητικές πράξεις, διατηρώντας τις εμπορικές σχέσεις με το Ιράν και διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι πολιτικές της δεν θα προκαλέσουν αντίποινα από τις ΗΠΑ.

Τα συμφέροντα της Ρωσίας 

Για τη Ρωσία, ένα ανεπίλυτο ιρανικό πυρηνικό ζήτημα αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα. Διατηρώντας την κρίση σε εκκρεμότητα, η Μόσχα θα μπορούσε να καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια και να παρακολουθεί τις Ηνωμένες Πολιτείες να συνεχίζουν να επικεντρώνονται στη Μέση Ανατολή αντί να στρέφονται πλήρως για να αντιμετωπίσουν τον πόλεμο του Κρεμλίνου στην Ουκρανία και τις πιθανές φιλοδοξίες του πέραν αυτής.

Το επιχείρημα ότι η Ρωσία δεν ευνοεί μια πραγματική λύση στον πυρηνικό φάκελο του Ιράν έχει τεθεί εδώ και πολύ καιρό από μετριοπαθείς Ιρανούς πολιτικούς – ακόμη και από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, ο οποίος ήταν ο Ιρανός αρχιτέκτονας της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 για το Ιράν. «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ρωσία είναι πρόθυμη να θυσιάσει το Ιράν για τη δική της απληστία και τα δικά της συμφέροντα στις συναλλαγές της με την Αμερική», έγραψε στα απομνημονεύματά του για τη διπλωματική του σταδιοδρομία που δημοσιεύθηκαν πέρυσι. 

Η Ρωσία έχει αντιταχθεί σταθερά στις αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν και έχει παράσχει περιορισμένη διπλωματική κάλυψη στα Ηνωμένα Έθνη. Ωστόσο, όπως και το Πεκίνο, η Μόσχα δεν έχει προχωρήσει πέρα από τις συμβολικές χειρονομίες και απέτυχε να παράσχει στο Ιράν τη σημαντική οικονομική ανακούφιση ή τη στρατιωτική υποστήριξη που θα άλλαζε ριζικά τη στρατηγική ισορροπία. 

Η πορεία του Ιράν προς το μέλλον

Η τρέχουσα προσέγγιση του Ιράν – να περιμένει την εκστρατεία πίεσης του Τραμπ, αρνούμενο την άμεση εμπλοκή – θα μπορούσε να έχει σημαντικούς κινδύνους. Εάν η Τεχεράνη συνεχίσει να απορρίπτει τις συνομιλίες, η Ουάσινγκτον μπορεί να καταφύγει σε ακόμη πιο σκληρά μέτρα – όπως έχει ήδη προτείνει ο Τραμπ – συμπεριλαμβανομένης της πιθανής στρατιωτικής δράσης ή της παροχής στο Ισραήλ πράσινου φωτός και υποστήριξης για να πλήξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. 

Έτσι, η ιρανική ηγεσία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίσιμη απόφαση: είτε να συνεχίσει να καθυστερεί τη δέσμευση με την Ουάσιγκτον και να αντιμετωπίσει τους κινδύνους είτε να αναζητήσει μια διπλωματική οδό από την οποία μπορεί να αναγκαστεί να υποχωρήσει στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του Τραμπ που θα υπονομεύσουν τη θεμελιώδη ταυτότητα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η οποία διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξή της σε περιφερειακούς αντιπροσώπους που πολεμούν το Ισραήλ.  

Στα μάτια της Μόσχας και του Πεκίνου, όσο η πυρηνική αντιπαράθεση παρατείνεται, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παραμένουν στρατηγικά αποπροσανατολισμένες, μια κατάσταση που εξυπηρετεί και τους δύο. 

Για το Ιράν, ωστόσο, όσο περισσότερο περιμένει χωρίς μια συγκεκριμένη, εφαρμόσιμη στρατηγική για να βγει από το αδιέξοδο, τόσο πιο απομονωμένο και ευάλωτο πιθανότατα θα γίνει.

Πηγή: Pagenews.gr