Ματωμένο παζάρι για την Ουκρανία – Οι συνομιλίες ΗΠΑ και Ρωσίας και οι ελπίδες

Η Ρωσία έχει εντείνει τις επιθέσεις στην Ουκρανία μετά την παύση της παροχής εξοπλισμού και πληροφοριών από τις ΗΠΑ, η οποία άρχισε πάλι να ρέει όταν το Κίεβο αποδέχτηκε το αμερικανικό σχέδιο για εκεχειρία. Ερώτημα αποτελεί την ίδια στιγμή το πώς η Ουκρανία κατόρθωσε χωρίς την παροχή πληροφοριών από τις ΗΠΑ να εξαπολύσει τη μεγαλύτερη επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη Μόσχα, με τουλάχιστον 91 drones να στοχεύουν την πρωτεύουσα της Ρωσίας.

Ρωσικές ιστοσελίδες κάνουν επίσης λόγο για την προέλαση των στρατευμάτων της Μόσχας με στόχο την ανακατάληψη της Σούντζα. Η μεγαλύτερη πόλη της περιοχής είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς αποτελεί κόμβο στη μεταφορά του ρωσικού φυσικού αερίου. Η Ρωσία υποστηρίζει ότι έχει ανακαταλάβει περισσότερα από 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα και δώδεκα μικρές πόλεις.

Πάντως, οποιαδήποτε προσπάθεια ειρήνευσης στην Ουκρανία, προτού αρχίσει να γίνεται λόγος για τις μεταπολεμικές διευθετήσεις και την ενδεχόμενη ανάπτυξη δυνάμεων τρίτων χωρών, βρίσκει εμπόδια στο εδαφικό ζήτημα. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ ξεκαθάρισε ότι η διατήρηση των ουκρανικών εδαφών που έχει καταλάβει η Ρωσία είναι «αδιαπραγμάτευτη», αξίωση την οποία χαρακτήρισε «γελοία» ο εκπρόσωπος της ουκρανικής διπλωματίας Γκεόργκι Τίχι. Ακόμη, στο κενό έπεσε η ιδέα του Ζελένσκι περί «ανταλλαγής» των όποιων εδαφών κατέχουν ακόμη οι ουκρανικές δυνάμεις στο Κουρσκ.

Τι θέλει ο Τραμπ

Η προσήλωση του Τραμπ στην Ουκρανία –ήδη πριν από την επανεκλογή του– έχει να κάνει με διάφορες πτυχές της κοσμοθεωρίας του, συνεχίζοντας παράλληλα την πάγια τακτική των ΗΠΑ να διατηρούν τον έλεγχο στη χώρα. Φαίνεται να επιδιώκει την επαναπροσέγγιση με τον Πούτιν, πιθανότατα επειδή θεωρεί ότι πρόκειται για ηγέτη με τον οποίο ο ίδιος, που παρουσιάζει τον εαυτό του παγκοσμίως ως deal maker, μπορεί να καταλήξει σε συμφωνία.

Επιπλέον, η σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας ευθυγραμμίζεται με την άποψη του Τραμπ ότι οι ΗΠΑ προσφέρουν πάρα πολλά και ο υπόλοιπος κόσμος πολύ λίγα για να εξασφαλίσουν τη διεθνή σταθερότητα. Αυτή η οπτική του επιχειρηματία προβάλλεται ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ευρώπης, η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, εκμεταλλεύεται τη χώρα του μέσω των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας.

Ο Τραμπ θεωρεί ακόμη ότι η Ουκρανία έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει την αμερικανική βιομηχανία και άμυνα όχι στρατιωτικά, αλλά μέσω των ορυκτών σπάνιων γαιών που διαθέτει, με τις οποίες θα μπορούσε να ενισχύσει τις ΗΠΑ έναντι του μεγαλύτερου εμπορικού αντιπάλου τους, της Κίνας. Χάρη στη συμφωνία για τα ορυκτά η Ουάσινγκτον θα πάρει πίσω μερικά από τα δισεκατομμύρια δολάρια που έχει προσφέρει στο Κίεβο, κυρίως υπό μορφή εξοπλισμών, μέσω ενός επενδυτικού ταμείου ανοικοδόμησης το οποίο θα συγκεντρώνει τα έσοδα από την πώληση των ουκρανικών σπάνιων γαιών. Πρόκειται για τη μόνη ιδέα την οποία ο Τραμπ ακολουθεί με συνέπεια στο ουκρανικό ζήτημα.

Ωστόσο, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, πέρα από τη συμφωνία για τα ορυκτά, ο Τραμπ θέλει να δει μια αλλαγή από τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι αναφορικά με τις ειρηνευτικές συνομιλίες, συμπεριλαμβανομένης της προθυμίας του για παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία. Επιθυμεί επίσης ο Ζελένσκι να κάνει κάποια κίνηση προς τις εκλογές στην Ουκρανία και ίσως προς την παραίτησή του, πιθανότατα προκειμένου να αναλάβει τη θέση του κάποιος ποιος «συμπαθής» στις ΗΠΑ (πιθανόν και στη Ρωσία). Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επαναλάβει ότι η Ουκρανία πρέπει να πάει σε εκλογές και να σταματήσει να αξιώνει να βρίσκεται στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης στο οποίο είχε «θέση τα τελευταία τριάμισι χρόνια και δεν έκανε τίποτε για να σταματήσει τον πόλεμο».

Διατλαντική κόντρα για τις εκλογές στη Ρουμανία

Στο ανατολικό άκρο της Ευρώπης ένας άλλος διατλαντικός αγώνας βρίσκεται σε εξέλιξη, με βασικό ερώτημα ποιο είναι το νόημα της δημοκρατίας. Η Ρουμανία, μετά την πολιτική κρίση που ξέσπασε με τις προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο, έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας διαμάχης μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ από τη μία πλευρά και της ΕΕ από την άλλη.

Στη Ρουμανία ακυρώθηκαν εκλογές λόγω υποψιών ρωσικής παρέμβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έντεκα χρόνια μετά τα γεγονότα στο Μαϊντάν το 2014 – γνωστά ως Επανάσταση της Αξιοπρέπειας, με διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς και λόγω της άρνησης του τότε προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς να συνεχίσει την ενταξιακή πορεία της Ουκρανίας στην ΕΕ λόγω των στενών σχέσεων του με τη Ρωσία– τα οποία παρουσιάζονταν ως «δημοκρατική επανάσταση» από ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ.

Ολα ξεκίνησαν όταν ο υπερεθνικιστής, αντιευρωπαϊστής και αντινατοϊκός υποψήφιος Καλίν Γκεοργκέσκου, ο οποίος εμφανίστηκε από το πουθενά, κέρδισε τον πρώτο γύρο της προεδρικής κούρσας. Οι πολιτικοί αντίπαλοί του κατήγγειλαν ότι η Μόσχα παρενέβη στην εκλογική διαδικασία προς όφελός του. Μετά τις πολιτικές αναταράξεις στο Βουκουρέστι και αλλού, οι αρχές έβαλαν στο μικροσκόπιο την εκστρατεία του Γκεοργκέσκου. Αποκάλυψαν υποτιθέμενες οικονομικές παρατυπίες και διασυνδέσεις του με αμφιλεγόμενες προσωπικότητες. Υπήρξαν δε αναφορές σύμφωνα με τις οποίες ο Γκεοργκέσκου επωφελήθηκε από ξένες παρεμβάσεις μέσω της πλατφόρμας του TikTok και πολλοί «έδειχναν» ως υπεύθυνη τη Μόσχα.

Η απογοήτευση για το πολιτικό κατεστημένο είναι πλέον ευρέως διαδεδομένη και ο Γκεοργκέσκου προτείνει ριζική αλλαγή πολιτικής. Αντίθετα, οι φιλοευρωπαϊκές κεντρώες πολιτικές δυνάμεις σε Βουκουρέστι και Βρυξέλλες κάνουν λόγο για «κλασική ρωσική επιχείρηση αύξησης επιρροής» και για παρεμβάσεις στην εκλογική διαδικασία, που όμως έκαναν δημόσια και οι ΗΠΑ.

Από την εικόνα δεν έλειψε και ο Ιλον Μασκ, ο οποίος με ωμή παρέμβασή του στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας αποκάλεσε «τύραννο» τον πρόεδρο του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ρουμανίας, με αφορμή την ακύρωση του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Η Ευρώπη είναι πλέον δικτατορία, η Ρουμανία βρίσκεται υπό τυραννία». Ο δισεκατομμυριούχος και δεξί χέρι του Τραμπ έκανε λόγο για «άμεσο χτύπημα στην καρδιά της παγκόσμιας δημοκρατίας», τονίζοντας ότι «αν πέσει η δημοκρατία στη Ρουμανία, θα πέσει ολόκληρος ο δημοκρατικός κόσμος! Αυτό είναι μόνο η αρχή». Τόσο ο Μασκ όσο και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς είχαν ήδη καταγγείλει την ακύρωση των περσινών εκλογών ως απόδειξη ότι «η ευρωπαϊκή πολιτική είναι διεφθαρμένη και ελέγχεται από ελίτ που δεν μπορούν να αποδεχτούν το αποτέλεσμα».

Κρίση στη Βοσνία

Μείζων πολιτική κρίση έχει ξεσπάσει και στη Βοσνία, με αφορμή καταδικαστική απόφαση κατά του ηγέτη των Σέρβων της Βοσνίας Μίλοραντ Ντόντικ. Το δικαστήριο που εδρεύει στο Σαράγεβο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους και του απαγόρευσε την άσκηση πολιτικής για έξι χρόνια επειδή εναντιώθηκε στις αποφάσεις του απεσταλμένου της διεθνούς κοινότητας για την ειρήνη, του Γερμανού διπλωμάτη Κρίστιαν Σμιτ, κάτι που συνιστά εγκληματική πράξη. Μετά την αμφιλεγόμενη καταδίκη του ο Ντόντικ θέσπισε νόμους για την απαγόρευση λειτουργίας των κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας και των δικαστικών οργάνων στο υπό σερβική επιρροή τμήμα της επικράτειας της χώρας. Φωτιά στο πολιτικό σκηνικό έβαλε και η παρέμβαση του Μαρκ Ρούτε, καθώς ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ δεσμεύτηκε για την «ακλόνητη» υποστήριξη της στρατιωτικής συμμαχίας προς την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, καταγγέλλοντας αποσχιστικές κινήσεις από τους ηγέτες των Σέρβων της Βοσνίας. Μετά τη συνάντηση με τα μέλη του συλλογικού προεδρείου της ΒοσνίαςΕρζεγοβίνης ο Ρούτε τόνισε ότι το ΝΑΤΟ υποστηρίζει πλήρως την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας και επισήμανε ότι η ειρηνευτική Συμφωνία του Ντέιτον, με την οποία τερματίστηκε ο εμφύλιος πόλεμος το 1995, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ειρήνης και πρέπει να γίνει σεβαστή.