Διεθνή

Η Σερβία διαμαρτύρεται: Σε πόσο μεγάλους μπελάδες βρίσκεται ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς;

ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ 15 '
Το πιο ορατό και ευρύτερο κίνημα διαμαρτυρίας στη σύγχρονη σερβική ιστορία κλιμακώθηκε το Σάββατο όταν τουλάχιστον 100.000 άνθρωποι κατέκλυσαν το Βελιγράδι από όλη τη χώρα για να απαιτήσουν από την κυβέρνηση να λάβει πιο σοβαρά υπόψη τη διαφθορά.

Ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς βρίσκεται σε δύσκολη θέση — αλλά θα μπορέσει να παλέψει ελεύθερος;

Το πιο ορατό και ευρύτερο κίνημα διαμαρτυρίας στη σύγχρονη σερβική ιστορία κλιμακώθηκε το Σάββατο όταν τουλάχιστον 100.000 άνθρωποι κατέκλυσαν το Βελιγράδι από όλη τη χώρα για να απαιτήσουν από την κυβέρνηση να λάβει πιο σοβαρά υπόψη τη διαφθορά.

Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν πριν από περισσότερους από τέσσερις μήνες αφού η τέντα του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ, τη βόρεια περιφερειακή πρωτεύουσα της Σερβίας, κατέρρευσε και σκότωσε 14 άτομα επί τόπου.

Άλλο ένα θύμα υπέκυψε αργότερα στα τραύματά του, ανεβάζοντας τον αριθμό των νεκρών σε 15 – αριθμός που είναι πλέον βαθιά συνδεδεμένος με τις διαδηλώσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται από 15λεπτες αγρυπνίες και σιωπηλούς φόρους τιμής και βλέπουν τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις να γίνονται τη 15η ημέρα κάθε μήνα.

Η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο υπό την ηγεσία του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τις διαδηλώσεις και να κάνουν παραχωρήσεις, αλλά κανένα δεν επιβράδυνσε τη δυναμική τους, καθώς ακόμη και πολλοί πιστοί υποστηρικτές της κυβέρνησης αρχίζουν να κλίνουν προς το κίνημα.

Απαντάμε στις ερωτήσεις σας εδώ για τις διαδηλώσεις που συγκλονίζουν τη Σερβία.

Περίμενε ένα δευτερόλεπτο. Οι άνθρωποι στη Σερβία δεν διαμαρτύρονται πάντα;

Ναι, σε κάποιο βαθμό, αλλά αυτές οι διαμαρτυρίες είναι διαφορετικές (όχι πραγματικά, είναι· θα φτάσουμε σε αυτό).

Η Σερβία ηγήθηκε από μερικούς από τους πιο αμφιλεγόμενους και καταστροφικούς ηγέτες στην ιστορία των Βαλκανίων — σκεφτείτε τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, πρόεδρο της δεκαετίας του 1990 και γνωστό στις παλαιότερες γενιές που θυμούνται την αιματηρή γιουγκοσλαβική αποσύνθεση ως «Χασάπη των Βαλκανίων».

Αποκλείστηκε από μια σειρά διαμαρτυριών γνωστών ως Επανάσταση της 6ης Οκτωβρίου.

Ως εκ τούτου, οι διαδηλώσεις που καθοδηγούνται από προοδευτικά, φιλοδυτικά κινήματα ή απλώς από αυτούς που προσπαθούν να ανατρέψουν ηγέτες που έχουν γίνει πολύ άνετοι με τη δύναμή τους είναι σχετικά συνηθισμένες. Το POLITICO έχει καλύψει τα μεγάλα και το τελευταίο κίνημα διαμαρτυρίας ξέσπασε μόλις ένα χρόνο πριν από αυτό λόγω ισχυρισμών για εκλογική νοθεία.

ΕΝΤΑΞΕΙ. Γιατί λοιπόν οι νέες διαμαρτυρίες είναι διαφορετικές;

Η κατάρρευση του θόλου στο Νόβι Σαντ συγκλόνισε τον κόσμο λόγω της απόλυτης αυθαιρεσίας των θυμάτων – επιβατών που απλά έτυχε να παίρνουν το τρένο ή το λεωφορείο από τον κεντρικό σταθμό της πόλης κατά τις ώρες αιχμής.

Η τραγωδία ενισχύθηκε περαιτέρω από τη στρατηγική θέση του Νόβι Σαντ κοντά σε περιφερειακές πρωτεύουσες όπως η Βουδαπέστη, το Ζάγκρεμπ και η Βιέννη, καθιστώντας το κόμβο για ταξιδιώτες από όλη την περιοχή.

Οποιοσδήποτε θα μπορούσε να ήταν εκεί εκείνη την ημέρα.

Γι’ αυτό τόσος κόσμος αναγκάστηκε να έρθει στο Βελιγράδι το περασμένο Σάββατο. Ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών ισχυρίζεται ότι υπήρχαν 107.000 άτομα και άλλες πηγές λένε ότι ο αριθμός μπορεί να φτάσει τις 300.000 — η ακριβής καταμέτρηση είναι δύσκολη επειδή ο κόσμος γέμισε τις κύριες λεωφόρους, τους παράδρομους και τους χώρους μεταξύ μεγάλων ιδρυμάτων και πολυκατοικιών του Βελιγραδίου. Η παλιά μέθοδος «κεφαλές ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο» είναι επομένως αναξιόπιστη.

Αλλά οποιοσδήποτε ήταν εκεί θα μπορούσε να σας πει ότι οι άνθρωποι ήταν γεμάτοι ώμο με ώμο για τουλάχιστον τρεις ώρες, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη τη μετακίνηση μέσω της κύριας έκτασης δύο χιλιομέτρων του κεντρικού Βελιγραδίου. Το πλήθος κρατούσε πλακάτ και τραγούδησε τραγούδια διαμαρτυρίας, ενώ μερικοί δημιουργικοί φοιτητές έφτιαχναν ομοιώματα από παπιέ-μασέ πολιτικών με το στόμα τους γεμάτο μετρητά.

Άκουσα κάτι για ηχητικό κανόνι;

Γύρω στις 7 μ.μ. του Σαββάτου, κατά τη διάρκεια ενός άλλου 15λεπτου σιωπηλού φόρου τιμής στα θύματα, ένα ξαφνικό σχίσιμο του τυμπάνου, θόρυβος βουρκώθηκε μέσα στο πλήθος στην οδό Kralja Milana. 

Το πλήθος διαλύθηκε από όλες τις πλευρές, με πολλούς ανθρώπους να πέφτουν και να τραυματίζονται. Τα τοπικά καταστήματα εικάζουν ότι επρόκειτο για ένα ηχητικό κανόνι, μια αμφιλεγόμενη συσκευή ελέγχου πλήθους γνωστή και ως ακουστική συσκευή μεγάλης εμβέλειας ή LRAD, που εκπέμπει ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας ικανά να προκαλούν πόνο, αποπροσανατολισμό και μακροχρόνια βλάβη στην ακοή.

Αμέσως μετά τη νεκροψία, ο Vučić αρνήθηκε τη χρήση LRAD εναντίον διαδηλωτών και είπε ότι ήταν ένα τουφέκι anti-drone ή ένα ηλεκτρονικό όπλο που απενεργοποιεί τα drones παρεμποδίζοντας τα σήματα GPS και ραδιοφώνου τους, αναγκάζοντάς τα να προσγειωθούν ή να χάσουν τον έλεγχο.

Σε εξέλιξη βρίσκεται επείγουσα έρευνα.

Πού είναι η υποτιθέμενη διαφθορά;

Εντάξει, συμβιβαστείτε με αυτό.

Το μεγαλύτερο μέρος της μετακομμουνιστικής Ευρώπης κληρονόμησε τα κτίρια – σταθμούς τρένων ή λεωφορείων, στάδια, αίθουσες συναυλιών και τεράστιες πολυκατοικίες – που κατασκευάστηκαν τον 20ο αιώνα, ώστε να δοθεί προτεραιότητα στις δημόσιες υποδομές για τους πολλούς, όχι για τους λίγους.

Μετά την πτώση του κομμουνισμού, πολλά από αυτά τα κτίρια είτε δεν συντηρήθηκαν σωστά είτε έχουν μείνει σε μεγάλο βαθμό ερειπωμένα. Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Νόβι Σαντ κατασκευάστηκε το 1964 και χρειαζόταν απόλυτη ανάγκη για λίφτινγκ. Αναβαθμιζόταν ξεκινώντας το 2021 και μετασκευαζόταν ως μέρος της πρωτοβουλίας Belt and Road της Κίνας, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό της γραμμής Βελιγραδίου-Νόβι Σαντ-Βουδαπέστης και την ενσωμάτωσή της στο ευρύτερο όραμα της Κίνας για μια αδιάλειπτη σύνδεση Βουδαπέστης-Βελιγραδίου-Σκοπίων-Σκοπίων-Αθήνα με κινεζικό διάδρομο στο λιμάνι της Αθήνας με το ultim.

Ο Vučić έχει καυχηθεί για το πώς οι επενδύσεις Belt and Road έχουν επιταχύνει σημαντικά τους χρόνους ταξιδιού τόσο στον σιδηρόδρομο όσο και στον αυτοκινητόδρομο Α1 που συνδέει το νότο με το βόρειο τμήμα της χώρας, διεκδικώντας προσωπικά το έργο. Δεδομένης της βαθιάς καχυποψίας προς τις κυβερνήσεις στα Βαλκάνια, πολλοί πιστεύουν ότι η διαφθορά, οι κακώς καταρτισμένες συμβάσεις ή η έλλειψη εποπτείας από ειδικούς στον εκσυγχρονισμό του σταθμού έπαιξαν ρόλο στην κατάρρευση.

Και γιατί οι φοιτητές μποϊκοτάρουν τα μαθήματα;

Οι αρχικές διαδηλώσεις οργανώθηκαν από κατοίκους του Νόβι Σαντ, όλων των ηλικιών, που συγκεντρώθηκαν στο κέντρο της πόλης για να τιμήσουν τα θύματα της τραγωδίας.

Καθώς τα φιλοκυβερνητικά μέσα και οι ειδικοί άρχισαν να τους επικρίνουν, περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να διαμαρτύρονται — συμπεριλαμβανομένης της Σχολής Δραματικών Τεχνών στο Βελιγράδι που συγκεντρώθηκε κοντά στο κτήριο του πανεπιστημίου τους στις 22 Νοεμβρίου.

Καθηγητές και φοιτητές δέχθηκαν επίθεση κατά τη διάρκεια της διαμαρτυρίας από μια οργανωμένη ομάδα που δεν συνδέεται με το κίνημα, προκαλώντας οργή και ωθώντας τους φοιτητές να «καταλάβουν» τα πανεπιστήμιά τους αψηφώντας. Ένα προς ένα, περισσότερα πανεπιστήμια και σχολές σε όλη τη χώρα συμμετείχαν, αναστέλλοντας τα μαθήματα και εμβαθύνοντας τη δέσμευσή τους στον σκοπό.

Η ικανότητα των μαθητών να διαμαρτύρονται σχεδόν καθημερινά – σε αντίθεση με πολλούς πολίτες που μπορεί να είναι εξίσου αγανακτισμένοι αλλά δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τις δουλειές ή τις οικογενειακές ευθύνες – συνέβαλε στη διατήρηση του κινήματος. Όσοι δεν βρίσκονται καθημερινά στην πρώτη γραμμή συνεισφέρουν με άλλους τρόπους, όπως μαγειρεύοντας γεύματα, αγοράζοντας κουβέρτες και προμήθειες και παραδίδοντάς τα στα κατεχόμενα πανεπιστήμια.

Μαθητές, νεότεροι και καλύτεροι από τις παλαιότερες γενιές, μπόρεσαν επίσης να παρελαύνουν κατά χιλιάδες από πόλη σε πόλη, περπατώντας δεκάδες χιλιόμετρα και φτάνοντας ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας για να διαδώσουν τα νέα του κινήματος.

Αυτός ήταν ένας κρίσιμος παράγοντας στην ανάπτυξη των διαδηλώσεων, επιτρέποντάς τους να παρακάμψουν την ελεγχόμενη από την κυβέρνηση αφήγηση που προωθείται από τα εθνικά τηλεοπτικά κανάλια —όλα τα φιλοκυβερνητικά δίκτυα αρχικά αγνόησαν τις διαμαρτυρίες— καθώς και τα ταμπλόιντ και τις καθημερινές εφημερίδες υπέρ του Βούτσιτς.

Ο Βούτσιτς λοιπόν. Θα μπορούσε αυτό να τον ρίξει κάτω;

Είναι ακόμα μακριά.

Μέχρι στιγμής, ο πρόεδρος προσπάθησε να αποτρέψει την πίεση ζητώντας τρεις υπουργούς, τον δήμαρχο του Νόβι Σαντ και ακόμη και τον πρωθυπουργό Μίλος Βούτσεβιτς να παραιτηθούν , και δημοσιεύοντας τα έγγραφα σχετικά με τα σχέδια κατασκευής του σιδηροδρομικού σταθμού — με περιορισμένη επιτυχία.

Ο κόσμος δεν εντυπωσιάζεται από το γεγονός ότι ο Βούτσιτς αναγκάζει τους στενότερους συμμάχους του να παραιτηθούν. Αν μη τι άλλο, ο πρόεδρος έχει δείξει ότι οι άνθρωποι γύρω του, ακόμη και οι πιο στενοί του συνεργάτες είναι μιας χρήσης , αρκεί να παραμένει ο άνθρωπος στην κορυφή. 

Η δημοσίευση των βαρέως διασκευασμένων εγγράφων – ενώ επισήμως αποδέχεται ένα από τα αιτήματα των διαδηλωτών – δεν έχει πείσει τους ανθρώπους ότι παρόμοιες παραλείψεις δεν θα επαναληφθούν.

Γιατί ο Βούτσιτς λέει ότι μια «έγχρωμη επανάσταση» βρίσκεται σε εξέλιξη;

Ο Βίκτορ Όρμπαν, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Ρόμπερτ Φίκο και άλλοι ηγέτες με αντιδημοκρατική κλίση μοιράζονται όλοι ένα σημείο συζήτησης — δηλαδή ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν ενδεχομένως να εμπνευστούν οργανικά για να διαμαρτυρηθούν κατά της κυβέρνησής τους. Οι πολίτες πρέπει να έχουν λάβει χρηματοδότηση ή κάποιου είδους ενίσχυση από σκιώδεις ξένες δυνάμεις για να ξεσηκωθούν.

Ο όρος «έγχρωμη επανάσταση» έγινε δημοφιλής από τον Πούτιν, ιδίως μετά τις διαδηλώσεις του 2004 στο Κίεβο για να αποτρέψει έναν υποστηριζόμενο από το Κρεμλίνο υποψήφιο να καταλάβει την εξουσία, με τους Ουκρανούς διαδηλωτές να υιοθετούν το πορτοκαλί χρώμα ως σύμβολο της υποστήριξής τους στον υποψήφιο της αντιπολίτευσης. Ο όρος, στην αυτοκρατορική γλώσσα, σημαίνει ένα ευρέως διαδεδομένο κίνημα που υποστηρίζεται από τη Δύση για αλλαγή καθεστώτος. 

Από τότε, φιγούρες μπαμπούλα, όπως ο γηριατρικός δισεκατομμυριούχος Τζορτζ Σόρος, ακόμη και τα ιδρύματα των Βρυξελλών, έχουν κατηγορηθεί για λαϊκές εξεγέρσεις.

Ο ίδιος ο Βούτσιτς είπε σε ανάρτηση βίντεο στο Instragam τη Δευτέρα ότι δεν θα επιτρέψει να περάσει ένα «αντίγραφο του Μαϊντάν στη Σερβία», αναφερόμενος στις φιλοδυτικές διαδηλώσεις που ξεκίνησαν στο Κίεβο το 2013, τις οποίες ακολούθησε η πρώτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Ισχυρίζεται συνεχώς —πιο πρόσφατα κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης με τον Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ που διεξήχθη στο Βελιγράδι την περασμένη εβδομάδα— ότι διεθνή ιδρύματα, ακόμη και ξένες κυβερνήσεις χρηματοδοτούν τις διαδηλώσεις, φαινομενικά ελπίζοντας να αποθαρρύνουν τους ανθρώπους να συμμετάσχουν σε αυτές. Μέχρι στιγμής, αυτή η προσέγγιση φαίνεται να έχει κερδίσει ελάχιστη έλξη – καθώς οι επιδείξεις αυξάνονται.

Έχει κάποια σκέψη η ΕΕ;

Στη συνέντευξη Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τη Δευτέρα, το στέλεχος της ΕΕ είπε ότι είχε προγραμματιστεί μια συνάντηση μεταξύ της προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Βούτσιτς — κατά τη διάρκεια της οποίας είναι πιθανό να τεθεί το θέμα.

Οι διαδηλωτές δεν κρατούν την ανάσα τους για να εκφράσει η ΕΕ οποιαδήποτε υποστήριξη στο κίνημα. Η Επίτροπος Διεύρυνσης Μάρτα Κως έχει επικεντρώσει σε μεγάλο βαθμό τις αραιές δηλώσεις που έκανε τους τελευταίους μήνες στην καταδίκη της βίας κατά των διαδηλωτών.

Στην πραγματικότητα, οι σημαίες της ΕΕ έχουν σχεδόν εξαφανιστεί από τις διαδηλώσεις. Σε αντίθεση με την Ουγγαρία, τη Γεωργία και τη Σλοβακία, οι άνθρωποι στη Σερβία βλέπουν τον ηγέτη Βούτσιτς ως τον άνθρωπο των Βρυξελλών στο Βελιγράδι που θα υποστηρίξει τις αξίες της ΕΕ όταν βρίσκεται στις Βρυξέλλες ή όταν πρόσωπα όπως η φον ντερ Λάιεν επισκέπτονται τη χώρα, αρκεί να μην τον επικρίνουν πολύ σκληρά. 

Η υποστήριξη της ΕΕ για ένα αμφιλεγόμενο ορυχείο λιθίου στη Σερβία – μια κίνηση βαθιά αντιδημοφιλής – ως μέσο παροχής στο μπλοκ με το ορυκτό που απαιτείται για να ανταγωνιστεί την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας έχει εδραιώσει την άποψη ότι οι Βρυξέλλες είναι ο εχθρός και ότι οι σημαίες της ΕΕ δεν ανήκουν στους δρόμους.

Άκουσα ότι έμπλεξε ο Νόβακ Τζόκοβιτς;

Ναί!

Ο θρύλος του τένις —ο πιο αναγνωρίσιμος αθλητής της Σερβίας, μαζί με τον σούπερ σταρ του NBA, Νίκολα Γιόκιτς — εξέφρασε την υποστήριξή του στις διαδηλώσεις πολλές φορές τους τελευταίους μήνες. Σε μια ανάρτηση το Σαββατοκύριακο, ο Τζόκοβιτς μοιράστηκε μια αεροφωτογραφία από το κατάμεστο κέντρο του Βελιγραδίου με τη λεζάντα «Ιστορία» και φόρεσε μια κουκούλα με την επιγραφή «Οι μαθητές είναι πρωταθλητές» κατά τη διάρκεια ενός πρωταθλήματος μπάσκετ τον Ιανουάριο .

Το νεύμα σημαίνει πολλά για τους ανθρώπους στη χώρα που αναζητούν ίσως τον πιο διάσημο Σέρβο στον κόσμο, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι σε μεγάλο βαθμό απέφυγε τις πολιτικές δηλώσεις που σχετίζονται με τη Σερβία και απολαμβάνει την περιστασιακή φωτογράφιση με τον Βούτσιτς.

Η κίνηση του Τζόκοβιτς είναι ενδεικτική της άμβλυνσης της υποστήριξης ακόμη και μεταξύ των πιο ένθερμων υποστηρικτών του προέδρου. Ο Βούτσιτς επέκρινε πρόσφατα τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα RTS, ο οποίος συνήθως βρίσκεται σταθερά στη γωνία του, ότι «άσκησε μεγαλύτερη πίεση στην εισαγγελία παρά στην αντιπολίτευση».

Πηγή: politico.eu

Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο
Σχετικά άρθρα: