Το χάος που δημιούργησαν οι Αμερικανοί ευνοεί τον Μαδούρο

Αυτό το συνεχές “ζιγκ-ζαγκ” αντανακλά εν μέρει τη βαθιά διαίρεση εντός της κυβέρνησης των ΗΠΑ και ευρύτερα για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί ο Μαδούρο: Αφού έκλεψε τις εκλογές της περασμένης χρονιάς, αλλοιώνοντας κατάφωρα τα αποτελέσματα που έδειχναν νίκη του Εντμούντο Γκονζάλες, το καθεστώς έχει καταστήσει σαφές ότι θα αντισταθεί στην παραχώρηση της εξουσίας με κάθε κόστος. Πρέπει η διεθνής κοινότητα να ακολουθήσει την πιο σκληρή γραμμή απέναντι στον Μαδούρο; Ή μήπως θα πρέπει να υποκύψει στη realpolitik και να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον αυταρχικό ηγέτη του Καράκας για να βρεθεί κοινό έδαφος;

Η αποσαφήνιση αυτού του διλήμματος απαιτεί ειλικρίνεια και ρεαλισμό: Τα τελευταία χρόνια, ούτε η πολιτική της εμπλοκής ούτε η στρατηγική της μέγιστης πίεσης έχουν ανοίξει ξεκάθαρο δρόμο για πολιτική μετάβαση στη Βενεζουέλα. Θα χρειαστούν τόσο καρότα όσο και μαστίγια, και πρέπει να είμαστε δύσπιστοι απέναντι σε όσους ισχυρίζονται ότι έχουν τη “μαγική” συνταγή για να τερματίσουν αυτή την τραγωδία – δεν υπάρχει καμία. Ελπίζω να κάνω λάθος, αλλά ίσως ακόμη και σε μια δεκαετία από τώρα, να συνεχίζουμε να αναρωτιόμαστε πώς να επιλύσουμε μία από τις πιο βασανιστικές και δαπανηρές συγκρούσεις της περιοχής.

Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει μερικές βασικές αρχές για οποιαδήποτε χώρα ενδιαφέρεται να πιέσει για τη δημοκρατική αλλαγή που αξίζουν οι Βενεζουελάνοι: Πρώτον, η πίεση στο καθεστώς πρέπει να συνεχιστεί. Δεύτερον, οι κυρώσεις που βλάπτουν τον γενικό πληθυσμό αντί να στοχεύουν την κυβερνώσα ελίτ θα πρέπει να αποφεύγονται. Τρίτον, οποιαδήποτε έξυπνη στρατηγική πρέπει να επικεντρωθεί στη διάσπαση των ανώτερων κλιμακίων, τα οποία είναι αποκομμένα από τις καθημερινές δυσκολίες της χώρας, από τους υποστηρικτές και τους στρατιωτικούς συμμάχους του καθεστώτος, που έχουν επωμιστεί το βάρος της διεφθαρμένης πολιτικής του. Τέλος, οποιαδήποτε στρατηγική πρέπει να αποδεχτεί ότι οι κυβερνώντες θα επιτρέψουν μια πολιτική αλλαγή μόνο εάν τα οφέλη γι’ αυτούς υπερβαίνουν το κόστος (κάτι που προς το παρόν δεν συμβαίνει). Εκτός αν υπάρξει στρατιωτική επέμβαση – την οποία ελάχιστοι υποστηρίζουν – μια πολιτική συμφωνία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τον τερματισμό του αδιεξόδου.

Για τον Τραμπ, αυτό σημαίνει την υιοθέτηση μιας πειθαρχημένης και πολυδιάστατης στρατηγικής, η οποία απαιτεί χρόνο και υπομονή για να διαμορφωθεί – σε αντίθεση με την τρέχουσα ασταθή πολιτική του. Μετά την καταστροφική απόπειρα οικοδόμησης μιας παράλληλης κυβέρνησης γύρω από τον Χουάν Γκουαϊδό κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ μπορεί δικαιολογημένα να επιθυμεί να ακολουθήσει την αντίθετη προσέγγιση: να συνάψει συμφωνία με τον Μαδούρο, ώστε να δέχεται πτήσεις επαναπατρισμού και να απελευθερώνει Αμερικανούς κρατούμενους με αντάλλαγμα μια τακτική συνεννόηση. Άλλωστε, ο Τραμπ θαυμάζει ισχυρούς άνδρες όπως ο Μαδούρο και θα μπορούσε να ωφεληθεί πολιτικά από τη μείωση της μετανάστευσης από τη Βενεζουέλα, χωρίς να ανησυχεί για ηθικά διλήμματα. Αυτό προσπάθησε να πετύχει με την αποστολή του ειδικού απεσταλμένου του, Ρίτσαρντ Γκρένελ, στο Καράκας στις πρώτες ημέρες της διακυβέρνησής του.

Όμως ο Γκρένελ διέπραξε ένα ιστορικό σφάλμα όταν δήλωσε ανοιχτά ότι ο Τραμπ δεν επιδιώκει αλλαγή καθεστώτος στη Βενεζουέλα. Αυτό ενίσχυσε τη θέση του Μαδούρο χωρίς αντάλλαγμα και απογοήτευσε εκατομμύρια Λατίνους ψηφοφόρους που είχαν υποστηρίξει τη νίκη του Τραμπ. Οι απότομες ανατροπές της πολιτικής του Τραμπ απέναντι στη Βενεζουέλα έχουν άμεση σχέση με την πολιτική της Φλόριντα, όπου διαμένουν μεγάλες κοινότητες Κουβανών και Βενεζουελανών. Σε συνδυασμό με την ακύρωση του Προσωρινού Καθεστώτος Προστασίας για εκατοντάδες χιλιάδες Βενεζουελάνους στις ΗΠΑ, αυτές οι αποφάσεις σίγουρα θα επηρεάσουν τον λατινοαμερικανικό πληθυσμό της Πολιτείας – έναν σημαντικό περιοριστικό παράγοντα για την υπερ-ρεαλιστική προσέγγιση του Τραμπ.

Γι’ αυτό και ισχύουν οι τέσσερις κατευθυντήριες αρχές που αναφέρθηκαν: Αν ο Μαδούρο δεν αισθανθεί ότι η παραμονή του στην εξουσία έχει κόστος, τότε οποιαδήποτε πολιτική – ακόμη και η διαπραγμάτευση – θα είναι δύσκολη. Η απομάκρυνση της Chevron από την πετρελαϊκή βιομηχανία της Βενεζουέλας είναι λάθος: Δεν θα πλήξει σημαντικά την ελίτ, ενώ θα βλάψει σοβαρά την οικονομία. Το παρελθόν έχει δείξει ότι ο Μαδούρο και η κλίκα του μπορούν να προστατεύσουν τις επιχειρήσεις και τα χρήματά τους, ενώ οι φτωχότεροι Βενεζουελάνοι επωμίζονται το κόστος των κυρώσεων.

Το τρίτο σημείο αναδεικνύει τις διαφορές μεταξύ της ηγεσίας και των υποστηρικτών του, ιδιαίτερα εντός του στρατού: Η καθημερινή ζωή των τελευταίων δεν περιλαμβάνει τις πολυτέλειες που απολαμβάνει η πολιτική ελίτ· οι κατώτεροι βαθμοί του στρατού γνωρίζουν ότι η τρέχουσα πορεία οδηγεί στην καταστροφή. Πρέπει να αναρωτηθεί κανείς πόσοι από αυτούς υποστήριξαν κρυφά την αντιπολίτευση στις εκλογές. Η ανάδειξη αυτών των διαφορών και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης της βάσης σε εναλλακτικές πολιτικές θα είναι κρίσιμη για την εξασφάλιση της στρατιωτικής υποστήριξης που απαιτείται για την αλλαγή καθεστώτος.

Τελικά, η επίλυση αυτής της σύγκρουσης έχει δύο μόνο δρόμους: τη βία ή την πολιτική διαπραγμάτευση. Η ιστορία δείχνει ότι ακόμη και τα πιο περίπλοκα σενάρια μπορούν να οδηγήσουν σε επιτυχημένες πολιτικές μεταβάσεις, όπως η Χιλή υπό τον Πινοσέτ το 1990. Κάτι παρόμοιο φαντάζει αδύνατο τώρα, αλλά αργά ή γρήγορα, και οι δύο πλευρές θα πρέπει να καταλήξουν σε έναν αμοιβαίο συμβιβασμό. Μέχρι τότε, το αδιέξοδο στη Βενεζουέλα θα συνεχιστεί.

Πηγή: pagenews.gr