Τι περιμένει τον Ερντογάν, καθώς οι διαδηλωτές ξεσηκώνονται;

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπος με αυτό που πολλοί χαρακτηρίζουν ως τη μεγαλύτερη απειλή για τα 22 χρόνια της εξουσίας του, καθώς δεκάδες χιλιάδες πολίτες συνεχίζουν να οργανώνουν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για τη σύλληψη του αντιπολιτευόμενου δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου.

Όπως σημειώνει το al monitor, οι διαδηλώσεις είναι οι μεγαλύτερες που έχουν συνταράξει την Τουρκία από το 2013, όταν τα σχέδια της κυβέρνησης να γεμίσει έναν σπάνιο χώρο πρασίνου στην Κωνσταντινούπολη με ένα εμπορικό κέντρο πυροδότησαν μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα για περισσότερο από ένα μήνα.

Αυτό που ξεκίνησε ως ένα θρασύτατο σχέδιο για την εξόντωση του πολιτικού του αντιπάλου μοιάζει με το μεγαλύτερο στρατηγικό λάθος του Ερντογάν, αναγκάζοντάς τον να διπλασιάσει τις προσπάθειές του με τρόπους που τορπιλίζουν την οικονομική ανάκαμψη και εκθέτουν τη μεγαλύτερη δημόσια απόρριψη του 71χρονου ισχυρού άνδρα που για καιρό φαινόταν ανίκητος. «Σε αντίθεση με το 2013, υπάρχει ένα πολιτικό κόμμα που κατευθύνει τα πλήθη και τα πλήθη είναι πολύ μεγαλύτερα», δήλωσε στο Al-Monitor ο Τσενγκίζ Καντάρ, νομοθέτης του φιλοκουρδικού κόμματος DEM. Οι φοιτητές πανεπιστημίων από όλη τη χώρα ηγούνται της επίθεσης.

Εάν οι προεδρικές εκλογές διεξάγονταν σήμερα, λίγοι αμφιβάλλουν ότι ο Ιμάμογλου – ο οποίος νίκησε τρεις φορές το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν στις δημοτικές εκλογές – θα επικρατούσε με συντριπτική διαφορά. Για πέντε συνεχόμενες νύχτες, γιγαντιαία πλήθη έχουν συγκεντρωθεί γύρω από το κτίριο του δήμου της Κωνσταντινούπολης σε σκηνές που θυμίζουν τις διαδηλώσεις Euromaidan του 2014 στην Ουκρανία, οι οποίες ανάγκασαν τον φιλορώσο πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς να παραιτηθεί. Το μέγεθός τους εκτιμάται ότι έχει ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο ανθρώπους. Ο Ιμάμογλου, ο οποίος διαμαρτύρεται για την αθωότητά του σε υποθέσεις που θεωρούνται ευρέως πολιτικά υποκινούμενες και βασίζονται σε σαθρά στοιχεία και μυστικές καταθέσεις μαρτύρων, έχει ορκιστεί να μην υποκύψει.

Από την Κυριακή, χιλιάδες αστυνομικοί των ΜΑΤ έχουν εντείνει τη βία κατά των διαδηλωτών, χρησιμοποιώντας γκλομπ, πλαστικές σφαίρες και δακρυγόνα. Περισσότερα από 1.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και δικηγόρων, έχουν συλληφθεί. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν φιμωθεί. Ο Ερντογάν υπερασπίστηκε τις κινήσεις, αποκαλώντας τις διαδηλώσεις «κίνημα βίας». Κατηγόρησε τους διαδηλωτές ότι επιτέθηκαν στην αστυνομία με οξύ και τσεκούρια και επέμεινε ότι η αστάθεια της αγοράς που προκλήθηκε από τα γεγονότα ήταν «τεχνητή», εν μέσω αναφορών ότι η Κεντρική Τράπεζα έκαψε δισεκατομμύρια δολάρια για να στηρίξει τη βυθιζόμενη τουρκική λίρα.

Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα κάνει στη συνέχεια;

Αν ο Ιμάμογλου απελευθερωθεί, «θα είναι πιο ισχυρός από ποτέ, ενδεχομένως να αναγκάσει σε πρόωρες εκλογές» πριν από την προγραμματισμένη ημερομηνία τους το 2028, έγραψε ο Σελίμ Κορού, συγγραφέας του ιστολογίου Kulturkampf. «Στην πιο πιθανή περίπτωση να τον κρατήσουν όμηρο, ο λαός θα γνωρίζει ότι η εκλογική διαδικασία – ο τελευταίος εναπομείνας έλεγχος της κρατικής εξουσίας – του έχει αφαιρεθεί επ’ αόριστον», πρόσθεσε ο Κορού.

Υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις ότι η κυβέρνηση καταφεύγει στο χαρτί του Ισλάμ, με τον κυβερνήτη της Κωνσταντινούπολης Νταβούτ Γκιουλ να κατηγορεί τους διαδηλωτές ότι προκάλεσαν ζημιές στο τέμενος Σεχζαντεμπασί της οθωμανικής εποχής που βρίσκεται διαγώνια απέναντι από την έδρα του δήμου της Κωνσταντινούπολης. «Η καταστροφή του τζαμιού και του χώρου ταφής είναι μια κατάφωρη πρόκληση κατά των ιερών αξιών του λαού», ανέφερε ο Γκιούλ σε ανάρτησή του στο X. Το φιλολαϊκό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Ιμάμογλου, αρνήθηκε τον ισχυρισμό, λέγοντας ότι οι διαδηλωτές αναγκάστηκαν να αναζητήσουν καταφύγιο στο τζαμί, καθώς η αστυνομία με γκλομπ και κάνιστρα σπρέι πιπεριού τους καταδίωκε.

Σημείο καμπής

Παρόμοιες κατηγορίες που αποδείχθηκαν αργότερα ψευδείς διατυπώθηκαν από την κυβέρνηση εναντίον διαδηλωτών το 2013. Αυτή τη φορά μια τέτοια τακτική δεν μπορεί να πετύχει και η κυβέρνηση το γνωρίζει.

Το γεγονός ότι ο Ιμάμογλου συνελήφθη με κατηγορίες για διαφθορά και όχι για τρομοκρατία, θεωρείται μια πρώιμη υποχώρηση. Σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, μια κατηγορία για τρομοκρατία θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να διορίσει έναν διαχειριστή για την εποπτεία του δήμου, όπως φάνηκε με την αποπομπή και τη σύλληψη του δημάρχου του CHP στην περιοχή Σισλί της Κωνσταντινούπολης, καθώς και τουλάχιστον 10 δημάρχων που εκλέχθηκαν με το φιλοκουρδικό ψηφοδέλτιο του κόμματος DEM. Το γραφείο του κυβερνήτη ανακοίνωσε ότι ο δήμος θα διεξάγει εκλογές για την επιλογή του αντικαταστάτη του Ιμάμογλου, ο οποίος έχει τεθεί σε διαθεσιμότητα από τα καθήκοντα του δημάρχου.

Όμως η αλλαγή είναι πιθανότατα τακτική και προσωρινή. Δεν είναι μυστικό ότι ο Ερντογάν επιθυμεί διακαώς να ξαναπάρει στα χέρια του την Κωνσταντινούπολη, καθώς είναι ζωτικής σημασίας για την εξουσία, όπως συνοψίζεται στο πολιτικό ρητό «όποιος χάνει την Κωνσταντινούπολη, χάνει την Τουρκία». Η εμπειρία του παρελθόντος έχει δείξει ότι όποτε ο Ερντογάν αισθάνεται ότι απειλείται, διπλασιάζει τις δυνάμεις του και επιβιώνει.

Η Λισέλ Χιντζ είναι επίκουρη καθηγήτρια στο SAIS του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, η οποία έχει γράψει εκτενώς για την Τουρκία και τον αυταρχισμό. Η απομάκρυνση του Ιμάμογλου «έχει μετακινήσει την Τουρκία προς ένα καθαρά αυταρχικό καθεστώς, αφαιρώντας το ανταγωνιστικό στοιχείο από την τουρκική πολιτική. Είναι ένα σημείο καμπής», δήλωσε στο Al-Monitor. 

Το τι θα συμβεί στη συνέχεια εξαρτάται από τέσσερις παράγοντες. Ο πρώτος είναι το πώς θα αντιδράσει ο μηχανισμός ασφαλείας. 

Στον απόηχο του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016, δεκάδες χιλιάδες αστυνομικοί και στρατιωτικοί που κατηγορήθηκαν για συμπαιγνία εκκαθαρίστηκαν και αντικαταστάθηκαν με πιστούς στο καθεστώς.  

Ως εκ τούτου, οι πιθανότητες οι δυνάμεις ασφαλείας να στραφούν εναντίον της κυβέρνησης φαίνονται μειωμένες. Όσον αφορά τις αποστασίες εντός της ίδιας της κυβέρνησης, «όλα τα μάτια θα είναι στραμμένα στον Μεχμέτ Σιμσέκ», τον υπουργό Οικονομίας, ο οποίος είδε όλη του τη δουλειά για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην οικονομία και τη δημιουργία των ρυθμιστικών της μηχανισμών να καταρρέει μέσα σε λίγες ημέρες, υποστήριξε ο Χιντζ. Ένας νομοθέτης του CHP, μιλώντας στο Al-Monitor υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι «υπάρχει απολύτως μηδενική πιθανότητα ο Ερντογάν να τον αφήσει να παραιτηθεί».  

Ο τρόπος με τον οποίο το CHP χειρίζεται την κρίση είναι μια άλλη κρίσιμη μεταβλητή και, μέχρι στιγμής, ο ηγέτης του CHP Οζγκούρ Οζέλ «έχει κάνει φανταστική δουλειά, αναλαμβάνοντας τα ηνία και αποτελώντας κινητήρια δύναμη», σημείωσε η Χιντζ. 

Αλλά αν ο Ερντογάν νιώσει αρκετά απελπισμένος μπορεί να καταφύγει σε ακόμη πιο ακραία μέτρα, όπως η επιβολή νόμου έκτακτης ανάγκης, όπως έκανε μετά το πραξικόπημα του 2016. Σε αυτό το σενάριο, οι πολιτικές ικανότητες του Οζέλ δύσκολα θα έπαιζαν περισσότερο ρόλο από τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις μεταξύ της κυβέρνησης και του φυλακισμένου Κούρδου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν. 

Κουρδικό ερωτηματικό 

Τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας έκαναν πιο σαφές από ποτέ ότι η απόφαση του Ερντογάν να αναβιώσει τις συνομιλίες με τον Οτσαλάν καθοδηγείται από την επιθυμία του να εξασφαλίσει την υποστήριξη του κόμματος DEM για τα σχέδιά του να διεκδικήσει μια τρίτη, συνταγματικά απαγορευμένη, προεδρική θητεία. Αξιωματούχοι του DEM μετέφεραν μηνύματα μεταξύ του Οτσαλάν και διοικητών του παράνομου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) που εδρεύουν στο ιρακινό Κουρδιστάν. Η προσπάθεια αυτή κορυφώθηκε με την έκκληση του Οτσαλάν στις 27 Φεβρουαρίου προς το PKK να σταματήσει την 40ετή ένοπλη εξέγερσή του κατά του τουρκικού κράτους και να αυτοδιαλυθεί.  

Η υπόθεση Ιμάμογλου έχει φέρει τους Κούρδους σε δύσκολη θέση. Προς το παρόν, προσέφεραν προφορική και ηθική υποστήριξη στο CHP, συναντώντας τον Οζέλ και επισκεπτόμενοι τον δήμο της Κωνσταντινούπολης, καθώς οι διαδηλώσεις συνεχίζονταν. Ωστόσο, δεν έχουν δώσει εντολή στους υποστηρικτές τους να ενταχθούν στην αντιπολίτευση και είναι απίθανο να το πράξουν, όπως δεν το έκαναν και το 2013, δήλωσε στο Al-Monitor ένας άλλος νομοθέτης του DEM, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί για να μιλήσει ελεύθερα. «Το κυρίαρχο αίσθημα μεταξύ των Κούρδων είναι ότι έχουν πληρώσει βαρύτερο τίμημα από κάθε μάχη για τα δικαιώματά τους και πρέπει να προστατεύσουν τον εαυτό τους», δήλωσε ο νομοθέτης, αν και λίγοι τρέφουν αυταπάτες ότι ο Ερντογάν είναι ειλικρινής για την ειρήνη. 

Η εκλογική συμμαχία της DEM με το CHP στις προηγούμενες εκλογές αναφέρεται ως απόδειξη των «τρομοκρατικών» δεσμών του Ιμάμογλου. Το γεγονός ότι δεν συνελήφθη με αυτές τις κατηγορίες, είπε ο Καντάρ, υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση κατάλαβε ότι «αυτό θα την έφερνε σε δύσκολη θέση με τη DEM». 

Με τρία χρόνια να απομένουν μέχρι τις εκλογές, υπάρχουν πολλά κουνέλια που ο Ερντογάν θα μπορούσε να βγάλει από το καπέλο του. Οι αυταρχικές τάσεις που διατρέχουν όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, σε συνδυασμό με τη γεωπολιτική επιρροή της Τουρκίας κάνουν τα πράγματα πολύ πιο εύκολα για τον Ερντογάν. Αλλά ενώ μπορεί κάλλιστα να συνεχίσει να κρατάει την εξουσία για το ορατό μέλλον, ο Ερντογάν που κάποτε ενέπνεε ελπίδες για ένα καλύτερο, πιο ελεύθερο και πιο ευημερές μέλλον έχει πλέον μείνει για τα καλά στο παρελθόν.

Πηγή: Pagenews.gr