Η Κίνα “ανοίγεται” στον Σαράα, αλλά οι Ουιγούροι σκιάζουν τους μελλοντικούς δεσμούς τους

Με την αποχώρηση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, οι εξωτερικές σχέσεις της Συρίας αλλάζουν σημαντικά. Εν μέσω αυτών των αλλαγών, η Κίνα, που κάποτε ήταν φίλη του Άσαντ, επαναπροσδιορίζεται, κάνοντας άνοιγμα στη νέα συριακή κυβέρνηση με δύο συναντήσεις από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο νέος πρόεδρος Άχμεντ αλ-Σαράα.

Όπως αναφέρει το al monitor, η πιο πρόσφατη συνάντηση πραγματοποιήθηκε την περασμένηΤετάρτη, όταν ο Σύρος υπουργός Εξωτερικών Άσααντ αλ Σιμπάνι φιλοξένησε στη Δαμασκό κινεζική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Κινέζο πρέσβη στη Συρία Σι Χονγκγουέι. Σύμφωνα με το συριακό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων SANA, ο Σιμπανί «τόνισε τη σημασία της ενίσχυσης των σχέσεων» μεταξύ της Συρίας και της Κίνας, ενώ ο Χονγκγουέι «εξέφρασε την ετοιμότητά του να ενισχύσει τη συνεργασία».

Τον περασμένο μήνα, ο Χονγκγουέι συναντήθηκε με τον Σαράα, ο οποίος ήρθε στην εξουσία μετά την ανατροπή του Άσαντ από την ομάδα ανταρτών της οποίας ηγήθηκε τον Δεκέμβριο του 2024, αλλά δεν αποκαλύφθηκαν λεπτομέρειες της συζήτησής τους.

Όπως και αν διαμορφωθεί η σχέση τους, δύο βασικά ζητήματα θα απασχολήσουν την Κίνα και τη Συρία στο μέλλον. Η Κίνα επιδιώκει πρωτίστως να διασφαλίσει ότι οποιαδήποτε παρουσία Ουιγούρων στη Συρία δεν αποτελεί απειλή για την κινεζική ασφάλεια. Από την άλλη πλευρά, η Συρία, μετά από έναν παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο, αναζητά ξένους παράγοντες πρόθυμους να βοηθήσουν στην ανοικοδόμησή της. Το κόστος της ανοικοδόμησης της Συρίας εκτιμάται σε 250 έως 400 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Συρία έχει ήδη προσελκύσει δισεκατομμύρια σε βοήθεια από την Ευρώπη, αλλά η μακροπρόθεσμη ανοικοδόμησή της θα απαιτήσει πολύ περισσότερες επενδύσεις. Θεωρητικά, η Κίνα είναι σε θέση να βοηθήσει με το κόστος της ανοικοδόμησης, αλλά το εμπόδιο των Ουιγούρων και οι διεθνείς κυρώσεις θέτουν προκλήσεις για οποιαδήποτε κινεζική συμμετοχή. 

Το δίλημμα της Κίνας στη Συρία 

Υπό τον Άσαντ, το Πεκίνο και η Δαμασκός διατηρούσαν μια φιλική αν και κατά καιρούς χλιαρή σχέση.  

Η Συρία προσχώρησε στην κινεζική πρωτοβουλία  μιας ζώνης και ενός δρόμου  (BRI) το 2022. Και το 2023, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ ήταν ένας από τους πρώτους παγκόσμιους ηγέτες που φιλοξένησε επίσημα τον Άσαντ μετά την έναρξη του βίαιου εμφυλίου πολέμου στη Συρία το 2011. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Άσαντ, τα δύο έθνη υπέγραψαν συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης. Ωστόσο, ούτε η εταιρική σχέση ούτε η ένταξη της Συρίας στο BRI ανήλθαν σε πολλές συγκεκριμένες δράσεις. Οι αμερικανικές και διεθνείς κυρώσεις κατά της Συρίας, πολλές από τις οποίες εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι σήμερα, απέτρεψαν τις κινεζικές επενδύσεις. 

Παρά την έλλειψη επενδύσεων και κοινών έργων, οι δύο χώρες είχαν μια “καλή σχέση εργασίας” υπό τον Άσαντ, σύμφωνα με τον Γραντ Ράμλεϊ, συνεργάτη στο Ινστιτούτο Πολιτικής της Ουάσινγκτον για την Εγγύς Ανατολή. “Η Κίνα θα παρείχε διπλωματική κάλυψη στο καθεστώς και το καθεστώς θα βοηθούσε στην προτεραιότητα της Κίνας στη Συρία: να αποτρέψει την επιστροφή των Ουιγούρων μαχητών στην Κίνα”, δήλωσε ο Ράμλεϊ. 

Με τον Άσαντ να έχει φύγει, η Κίνα είναι στην τσίτα για τη μαχητική παρουσία των Ουιγούρων στη Συρία. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της συριακής και της κινεζικής κυβέρνησης το 2018, υπάρχουν περίπου 2.000 έως 5.000 Ουιγούροι μαχητές από το αυτονομιστικό Ισλαμικό Κόμμα του Τουρκιστάν (TIP) στη Συρία. Τα μέλη του TIP, πολλά από τα οποία βρίσκονται στη Συρία για περισσότερο από μια δεκαετία, πολέμησαν στο πλευρό της συριακής αντάρτικης ομάδας Hayat Tahrir al-Sham για την ανατροπή του Άσαντ και ορισμένοι έχουν πλέον ενταχθεί στις κρατικές δυνάμεις της Συρίας. Το 2017, ένας Ουιγούρος μαχητής στη Συρία δήλωσε στο Associated Press: “Θέλαμε απλώς να μάθουμε πώς να χρησιμοποιούμε τα όπλα και στη συνέχεια να επιστρέψουμε στην Κίνα”. 

To TIP ως προτεραιότητα 

Σύμφωνα με ανακοίνωση του TIP στα τέλη Δεκεμβρίου, τρεις Ουιγούροι μαχητές είχαν προαχθεί από την κυβέρνηση του Σαράα, ένας στον βαθμό του ταξίαρχου και δύο στον βαθμό του συνταγματάρχη. Σε επικοινωνία με το Al-Monitor, εκπρόσωπος της κινεζικής πρεσβείας στην Ουάσινγκτον δήλωσε ότι το Πεκίνο ζητά από τη Δαμασκό μέτρα κατά του TIP. 

“Καλούμε τις προσωρινές αρχές της Συρίας να εκπληρώσουν τις αντιτρομοκρατικές τους υποχρεώσεις και να λάβουν αποφασιστικά μέτρα για την καταπολέμηση όλων των τρομοκρατικών οργανώσεων που περιλαμβάνονται στον κατάλογο του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του Ισλαμικού Κινήματος του Ανατολικού Τουρκιστάν, επίσης γνωστού ως Ισλαμικό Κόμμα του Τουρκιστάν”, δήλωσε ο εκπρόσωπος. Το κίνημα χαρακτηρίστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ως τρομοκρατική οργάνωση το 2002. 

Ο Κινέζος αξιωματούχος πρόσθεσε ότι το Πεκίνο επιμένει ότι “η κυριαρχία, η ανεξαρτησία, η ενότητα και η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας πρέπει να γίνουν σεβαστές”.

Ελπίζουμε ειλικρινά ότι, με τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας, η Συρία θα προωθήσει σταθερά την πολιτική της μετάβαση και θα αποκαταστήσει την ειρήνη και τη σταθερότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα”, δήλωσε ο αξιωματούχος.

Η στενή σχέση μεταξύ του HTS, του Σαράα και του TIP είναι ανησυχητική για την Κίνα. “Η άνοδος του Σαράα είναι ένα βήμα πίσω για τα συμφέροντα της Κίνας στη Συρία”, δήλωσε ο Ράμλεϊ. 

“Οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Ρωσία διαβαθμίζουν την προσέγγισή τους προς τη νέα συριακή κυβέρνηση, δεδομένων των ευρύτερων περιφερειακών φιλοδοξιών τους. Τα συμφέροντα της Κίνας είναι κάπως πιο περιορισμένα”, δήλωσε ο Ράμλεϊ στο Al-Monitor. Χωρίς σημαντικά περιουσιακά στοιχεία προς προστασία στη Συρία, το επίκεντρο της Κίνας παραμένουν οι μαχητικές διασυνδέσεις των Ουιγούρων.  

Ο υπολογισμός της Κίνας  

Οι Ουιγούροι, μια μουσουλμανική τουρκόφωνη εθνοτική ομάδα που συγκεντρώνεται στην επαρχία Σιντζιάνγκ της Κίνας, αποτελούν εδώ και καιρό αγκάθι στο πλευρό του Πεκίνου. Για δεκαετίες, η κινεζική κυβέρνηση ήταν επιφυλακτική απέναντι στους Ουιγούρους και τους κατηγορούσε για μαχητικότητα. Το 2009, μετά το ξέσπασμα ταραχών στη Σιντζιάνγκ, η κινεζική κυβέρνηση άρχισε μια συντονισμένη καταστολή της μειονοτικής ομάδας που συνεχίζεται έκτοτε.  

Σύμφωνα με αμερικανική έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα του 2023, από το 2017 έως το 2023, η Κίνα φέρεται να κράτησε πάνω από ένα εκατομμύριο Ουιγούρους σε στρατόπεδα εξωδικαστικού εγκλεισμού και επανεκπαίδευσης, που φέρεται να τους υπέβαλαν, μεταξύ άλλων, σε καταναγκαστική εργασία, παρακολούθηση, εξαναγκαστικές εξαφανίσεις και ακούσια στείρωση. Μια έκθεση του ΟΗΕ του 2022 χαρακτήρισε τις ενέργειες αυτές ως εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, αλλά το Πεκίνο απέρριψε τις κατηγορίες ως ψευδείς. Η Κίνα υποστηρίζει ότι τα κέντρα κράτησής της στο Σιντζιάνγκ είναι απαραίτητα για την καταπολέμηση του εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας. 

Ο Γιαν Σαν, συνεργάτης και συνδιευθυντής του Προγράμματος Ανατολικής Ασίας και διευθυντής του Προγράμματος Κίνας στο Κέντρο Stimson, δήλωσε στο Al-Monitor ότι για τη σχέση της Κίνας με τη Συρία, “το ζήτημα των Ουιγούρων είναι πιθανό να αποτελέσει τροχοπέδη σε κάθε βήμα, συμπεριλαμβανομένης της μετασυγκρουσιακής ανασυγκρότησης”. 

Η Κίνα μπορεί να λάβει μια θέση στη Συρία παρόμοια με εκείνη που έχει λάβει στο Αφγανιστάν, όπου κυριαρχούν οι Ταλιμπάν και όπου δραστηριοποιούνται επίσης ομάδες Ουιγούρων. “Η απέλαση των Ουιγούρων μαχητών υπήρξε προϋπόθεση για τη διπλωματική αναγνώριση των Ταλιμπάν από την Κίνα”, δήλωσε ο Σαν στο Al-Monitor. Πράγματι, η Κίνα έχει προσφέρει διπλωματικά και οικονομικά κίνητρα στους Ταλιμπάν, εάν είναι πρόθυμοι να μετεγκαταστήσουν τις ομάδες Ουιγούρων μακριά από τα κινεζικά σύνορα. Το 2024, η Κίνα αναγνώρισε επίσημα τον απεσταλμένο των Ταλιμπάν στο Πεκίνο.

Ακόμη και αν η Κίνα χρησιμοποιήσει μια παρόμοια μέθοδο, τα κίνητρα θα μπορούσε να είναι δύσκολο να δημιουργηθούν. Η Συρία εξακολουθεί να είναι θαμμένη κάτω από έναν έντονο ιστό κυρώσεων. Αν και η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αναστείλει επιλεγμένες κυρώσεις κατά της Συρίας, πολλές παραμένουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, εν τω μεταξύ, ανακοίνωσαν εξαμηνιαίες εξαιρέσεις από τις κυρώσεις τον Ιανουάριο και την περασμένη Τρίτη, η Ελίζαμπεθ Χάγκεντορν του Al-Monitor ανέφερε ότι η Ουάσινγκτον παρουσίασε στη Συρία έναν κατάλογο όρων. Εάν και μέχρι η Συρία να είναι σε θέση να τις εκπληρώσει, ευρείες εκτάσεις των αμερικανικών κυρώσεων (και δευτερευουσών κυρώσεων) θα παραμείνουν σε ισχύ, περιπλέκοντας τις ξένες επενδύσεις και τη βοήθεια.

Ο Σαν πρότεινε ότι η Κίνα “θα υιοθετήσει μια υπομονετική προσέγγιση αναμονής και παρακολούθησης, αντί να βιαστεί ενεργά σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη πολιτική.” Αλλά οποιαδήποτε μελλοντική πολιτική θα στηριχθεί στο ζήτημα των Ουιγούρων, είπε, “σε σύγκριση με άλλα πράγματα στη Μέση Ανατολή, όπως η περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων, το ζήτημα των Ουιγούρων είναι το άμεσο ενδιαφέρον της Κίνας”.

Καθώς η Συρία προσπαθεί να ανοικοδομήσει τον εαυτό της και τις εξωτερικές της σχέσεις, θα μπορούσε να υπάρξει μια ευκαιρία για την Κίνα στη χώρα. Η Συρία χρειάζεται βοήθεια και επενδύσεις για την ανοικοδόμησή της και η Κίνα έχει τα μέσα να βοηθήσει σε αυτό, αλλά η προσέγγιση του Πεκίνου θα εξαρτηθεί από την προθυμία της Συρίας να αντιμετωπίσει το ζήτημα των Ουιγούρων. 

Πηγή: Pagenews.gr