Ο μεγαλύτερος φόβος του Τραμπ στη Δυτική Ασία; Η Κίνα

Κατά την τελευταία δεκαετία, η Κίνα έχει εμβαθύνει τη στρατηγική της παρουσία στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, αποτελώντας κορυφαίο εμπορικό εταίρο, εισαγωγέα ενέργειας, επενδυτή και φορέα ανάπτυξης υποδομών. Η Δυτική Ασία, γενικότερα, αποτελεί ζωτικής σημασίας χερσαίο και υδάτινο σύνδεσμο μεταξύ Ασίας και Ευρώπης – διαδρομές διέλευσης που αποτελούν το κλειδί για την επιτυχία της εκτεταμένης, πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων Πρωτοβουλίας μιας Ζώνης και ενός Δρόμου (BRI) της Κίνας για τη σύνδεση των δύο ηπείρων.

Όμως, όπως αναφέρει το the cradle, τα φιλόδοξα σχέδια για τη Δυτική Ασία που δρομολόγησε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ θα μπορούσαν να συναντήσουν κάποια εμπόδια σε μια δεύτερη προεδρία Τραμπ.

Μέσα στους δύο μόλις πρώτους μήνες της θητείας του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ υπέγραψε εκτελεστικά διατάγματα που δίνουν προτεραιότητα στην εγχώρια βιομηχανία, έθεσε δασμούς σε ένα ευρύ φάσμα ξένων εισαγωγών και αναβίωσε το δόγμα «Πρώτα η Αμερική». Ενώ η Κίνα θα επιδιώξει να διατηρήσει και να επεκτείνει τους διαφοροποιημένους δεσμούς της με την περιοχή, η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο φαίνεται ότι βρίσκονται σε πορεία εντατικοποίησης της αντιπαλότητας σε ένα από τα πιο ευαίσθητα γεωπολιτικά πεδία του κόσμου.

Ένα απόρρητο έγγραφο, η «Προσωρινή Εθνική Στρατηγική Αμυντική Καθοδήγηση», που διέρρευσε πρόσφατα μεταξύ των αξιωματούχων του Πενταγώνου, επιβεβαιώνει την ολοένα και πιο επιθετική στάση των ΗΠΑ. Ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ έχει επισημάνει ως μέγιστη πρόκληση την πιθανή σύγκρουση με την Κίνα για την Ταϊβάν, ενώ έχει αναθέσει την ανάσχεση της Ρωσίας στους Ευρωπαίους συμμάχους. Αναγνωρίζονται και άλλοι κίνδυνοι – κυρίως από τη Βόρεια Κορέα, το Ιράν και τη Ρωσία – αλλά το στρατηγικό βλέμμα είναι αναμφισβήτητα στραμμένο στην Κίνα.

Στοχεύοντας την Τεχεράνη για να υπονομεύσει το Πεκίνο

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ κλιμακώνουν τις πιέσεις προς τους συμμάχους τους να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες, ιδίως στην Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και την Ανατολική Ασία. Η συνεχιζόμενη εκστρατεία της «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν εξυπηρετεί διπλό σκοπό: τον περιορισμό της Τεχεράνης και τη διακοπή των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου προς την Κίνα.

Η λογική είναι σαφής – περιορίζοντας το Ιράν, η Ουάσινγκτον αποδυναμώνει έναν βασικό κινεζικό ενεργειακό εταίρο και περιορίζει την επιρροή του Πεκίνου σε μια περιοχή κρίσιμη για τα σχέδιά της BRI.

Ο Δρ Νάσερ αλ-Ταμίμι, πολιτικός οικονομολόγος με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο και ειδίκευση στις σχέσεις Περσικού Κόλπου-Κίνας, εξηγεί στο The Cradle ότι η Ουάσινγκτον πιθανότατα θα εντείνει την πίεση στα κράτη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (ΣΣΚ) να αποστασιοποιηθούν από το Πεκίνο – ενδεχομένως χρησιμοποιώντας ωμά, συναλλακτικά εργαλεία για να το επιτύχει αυτό.

Ωστόσο, οι μοναρχίες του Περσικού Κόλπου έχουν αποδειχθεί ικανές στο να αντισταθμίζουν τους χειρισμούς των ΗΠΑ, όταν το θεωρούν απαραίτητο. Ο Ταμίμι αναμένει ότι θα συνεχίσουν τη στρατηγική διαφοροποιημένων ευθυγραμμίσεων για να διατηρήσουν την αυτονομία τους και να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη.

Πράγματι, μέχρι το 2023, η Κίνα είχε γίνει ο κύριος εμπορικός εταίρος για τις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Το εμπόριο μεταξύ της Κίνας και της περιοχής σχεδόν διπλασιάστηκε από 262,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017 σε πάνω από 507 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2022. Η Κίνα προμηθεύεται πλέον πάνω από το ήμισυ των εισαγωγών αργού πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο. Παρά τις προσπάθειες να αποφευχθεί η υπερβολική εξάρτηση από οποιονδήποτε προμηθευτή, το Πεκίνο παραμένει προσδεδεμένο στην ενεργειακή σανίδα σωτηρίας της περιοχής.

Αν και η Κίνα έχει περιορισμένη επιρροή στον στρατηγικό υπολογισμό του Ριάντ, αναμένεται να χρησιμοποιήσει την οικονομική της εργαλειοθήκη για να αμβλύνει τον αντίκτυπο οποιωνδήποτε συμφωνιών Σαουδικής Αραβίας-ΗΠΑ που απειλούν τα συμφέροντά της, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας. Το Πεκίνο έχει επίσης ενοχληθεί από στρατιωτικά πλαίσια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, όπως το προτεινόμενο «αραβοϊσραηλινό ΝΑΤΟ», και ενώ δεν μπορεί ακόμη να ανταγωνιστεί την δομή ασφαλείας της Ουάσινγκτον, είναι πιθανό να αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις για να εδραιώσει τον ρόλο του.

Η δοκιμασία της Γάζας

Η επανεκλογή του Τραμπ, σε συνδυασμό με τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα, δοκίμασε τη μακροχρόνια στρατηγική του Πεκίνου για διπλωματική εξισορρόπηση. Για χρόνια, η Κίνα διατηρούσε εγκάρδιους δεσμούς με όλους τους βασικούς παράγοντες – Σαουδική Αραβία, Ιράν, Ισραήλ και Κατάρ. Αλλά οι πρόσφατες περιφερειακές αλλαγές έχουν επιβάλει μια αναπροσαρμογή.

Ο Δρ Τζον Καλαβρέζε, ειδικός σε θέματα Κίνας-Δυτικής Ασίας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, υποστηρίζει ότι οι περιφερειακές εξελίξεις και όχι ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων είναι η κύρια δύναμη που διαμορφώνει τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, μια δεύτερη θητεία Τραμπ πιθανότατα θα δει την Ουάσινγκτον να διπλασιάζει τις προσπάθειες να αρνηθεί στην Κίνα στρατιωτικά ερείσματα και να πιέζει τους συμμάχους να προτιμούν τις δυτικές τεχνολογίες έναντι των κινεζικών εναλλακτικών, όπως προσπάθησε να κάνει η κυβέρνηση Μπάιντεν. Όπως λέει ο Καλαβρέζε στο The Cradle: “Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το αν οι ΗΠΑ μπορούν να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα για να προσφέρουν βιώσιμες και ανταγωνιστικές εναλλακτικές λύσεις. Παρόλο που η Κίνα έχει κάνει όλο και μεγαλύτερη πρόοδο στη Μέση Ανατολή (Δυτική Ασία) τα τελευταία χρόνια, ο ρόλος της -όπως και αυτός των ΗΠΑ- θα διαμορφωθεί τόσο από τις στρατηγικές εκτιμήσεις των περιφερειακών παραγόντων όσο και από τη συνολική αντιπαλότητα μεταξύ των ίδιων των ΗΠΑ και της Κίνας.

Η περιφερειακή επιρροή της Κίνας ήταν σε πλήρη επίδειξη τον Μάρτιο του 2023, όταν μεσολάβησε για τη διπλωματική αποκλιμάκωση μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας. Ενώ το Πεκίνο έχει αποφύγει να πάρει θέση, η εξισορροπητική του πράξη βρίσκεται υπό πίεση. Οι ανανεωμένες αμερικανικές κυρώσεις υπό τον Τραμπ και οι συνεχείς απειλές επίθεσης μπορεί να προκαλέσουν την Τεχεράνη, με κίνδυνο πυρηνικής κλιμάκωσης ή άλλων αποσταθεροποιητικών κινήσεων.

Ο Καλαβρέζε προειδοποιεί ότι ένας Λευκός Οίκος του Τραμπ θα μπορούσε να επιδιώξει να εξαλείψει την ικανότητα του Ιράν να εξάγει πετρέλαιο – μια επιθετική στάση που θα ανέτρεπε τους περιφερειακούς υπολογισμούς και θα ωθούσε το Πεκίνο σε στενότερο συντονισμό με την Τεχεράνη: «Ο Λευκός Οίκος του Τραμπ πιθανότατα θα επιδιώξει να οδηγήσει τις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου στο μηδέν, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την απάντηση του Ιράν -είτε μέσω πυρηνικής κλιμάκωσης είτε με άλλα μέσα- που μπορεί να περιπλέξει τους υπολογισμούς τόσο των Αράβων του Κόλπου όσο και των Κινέζων».

Ο βάναυσος πόλεμος στη Γάζα έχει προσθέσει έναν ακόμη παράγοντα πίεσης στις προσπάθειες της Κίνας για ισορροπημένη διπλωματία. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει άμεση σύγκρουση συμφερόντων με το Τελ Αβίβ, η άρνηση του Πεκίνου να καταδικάσει τη Χαμάς και η έντονη κριτική του στα ισραηλινά εγκλήματα πολέμου έχουν επιβαρύνει τις σχέσεις. Δυτικοί αναλυτές κατηγορούν την Κίνα ότι θυσιάζει την ουδετερότητα, αλλά παραβλέπουν την κραυγαλέα μεροληψία των δικών τους κυβερνήσεων.

Πέρυσι, η Κίνα έφερε κοντά 14 παλαιστινιακές παρατάξεις σε μια σπάνια επίδειξη διπλωματίας με λεωφορεία, με αποτέλεσμα τη Διακήρυξη του Πεκίνου για την Παλαιστινιακή Ενότητα. Αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό σηματοδοτεί τη φιλοδοξία της Κίνας να διαμορφώσει μια πολιτική λύση για την παλαιστινιακή υπόθεση και να αμφισβητήσει την εξασθενημένη αξιοπιστία της Ουάσινγκτον ως διαμεσολαβητή.

Με τις ΗΠΑ να συνεχίζουν να αγνοούν το πιεστικό ζήτημα της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης και να προμηθεύουν το Ισραήλ με δισεκατομμύρια σε αδιάκριτα όπλα, κινδυνεύουν να παραχωρήσουν περαιτέρω έδαφος στο Πεκίνο, το οποίο ενσωματώνεται σταθερά στην αραβική και μουσουλμανική συνείδηση ως ένας πιο ισορροπημένος παράγοντας.

Διάδρομοι ανταγωνισμού

Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός εκδηλώνεται επίσης σε ανταγωνιστικά έργα υποδομής. Ο υποστηριζόμενος από τις ΗΠΑ Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC) τοποθετείται ως αντίβαρο στην κινεζική BRI. Η Δυτική Ασία είναι πιθανό να γίνει η κεντρική αρένα για αυτά τα αλληλοεπικαλυπτόμενα οράματα.

Ο Δρ Ταμίμι πιστεύει ότι παρά τη διαμόρφωση του μηδενικού αθροίσματος, οι περιφερειακοί παράγοντες προτιμούν τη ρεαλιστική συνύπαρξη. Τα κράτη του ΣΣΚ είναι απίθανο να επιλέξουν άμεσα πλευρά. Η επιτυχία οποιασδήποτε πρωτοβουλίας εξαρτάται από το πώς η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο θα δεχθούν τις περιφερειακές φιλοδοξίες για στρατηγική αυτονομία και διαφοροποιημένες συνεργασίες.

Δεδομένου του ευρύτερου κλίματος αστάθειας -συμπεριλαμβανομένου ενός πιθανού εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας, της σύγκρουσης στην Ουκρανία και της απειλής ενός πολέμου των ΗΠΑ κατά του Ιράν- δεν είναι σαφές αν ο Τραμπ μπορεί να υλοποιήσει την ατζέντα του διαδρόμου. Η IMEC, όπως και η BRI, είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο του οποίου η επιτυχία θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τη δέσμευση των ΗΠΑ αλλά και από τη συνεχή πολυμερή συνεργασία.

Ενώ το αποτύπωμα της Κίνας στην περιοχή είναι ισχυρό, η επιστροφή του Τραμπ εισάγει βαθιά αβεβαιότητα. Οι αναλυτές φοβούνται ότι οι αλλοπρόσαλλες πολιτικές του θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν την αστάθεια, να διαβρώσουν με κόπο κερδισμένα κέρδη και να οδηγήσουν τις τιμές της ενέργειας στα ύψη. Αντί να ανοίξει έναν δρόμο προς την ειρήνη ή την ευημερία, ένα ανανεωμένο δόγμα Τραμπ μπορεί κάλλιστα να επιταχύνει την κάθοδο της Δυτικής Ασίας σε μια νέα εποχή κατακερματισμού και σκληρού ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων.

Πηγή: Pagenews.gr