Από τα Rafale στους σιδηροδρόμους: Η Αίγυπτος περπατά σε τεντωμένο σχοινί μεταξύ Κίνας – Δύσης

Όταν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προσγειώθηκε στο Κάιρο την περασμένη εβδομάδα, η αιγυπτιακή πολεμική αεροπορία συνόδευσε το αεροπλάνο του με μαχητικά αεροσκάφη Rafale γαλλικής κατασκευής , όχι κινεζικά J-10.

Όπως αναφέρει το al monitor, από τον Σεπτέμβριο, το διαδίκτυο έχει πλημμυρίσει από φήμες ότι η αιγυπτιακή πολεμική αεροπορία παρέλαβε μαχητικά αεροσκάφη J-10 τέταρτης γενιάς της Κίνας. Η South China Morning Post έγραψε: «Η αναφερόμενη αγορά κινεζικών μαχητικών αεροσκαφών από την Αίγυπτο είναι ένα σημάδι της αυξανόμενης επιρροής του Πεκίνου στη Μέση Ανατολή». Ακόμη και η βρετανική πρωθυπουργική δεξαμενή σκέψης Chatham House πήρε την είδηση, διαμορφώνοντας «την αναφερόμενη ιστορία» ως «μια υπενθύμιση ότι οι τακτικές του Ψυχρού Πολέμου επιστρέφουν».

Στα τέλη Φεβρουαρίου, ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Άμυνας Γου Κιάν αισθάνθηκε υποχρεωμένος να παρέμβει για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, λέγοντας: «Δεν συνάδει με τα γεγονότα. Είναι εντελώς ψεύτικες ειδήσεις».

Η σχέση της Αιγύπτου με την Κίνα έχει γίνει αρκετά βαθιά και περίπλοκη ώστε η ιστορία με τα J-10 να προσγειωθεί με έναν αέρα αξιοπιστίας.

Στην πραγματικότητα, ο πρέσβης της Κίνας στην Αίγυπτο Λιάο Λιτσιάνγκ δήλωσε στην China Daily τον περασμένο Απρίλιο: «Η Κίνα και η Αίγυπτος βρίσκονται τώρα στο αποκορύφωμα των διμερών τους σχέσεων μετά από μια χρυσή δεκαετία αλματώδους ανάπτυξης».

Μια χρυσή δεκαετία

Η Κίνα ήταν ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της Αιγύπτου για 12 συναπτά έτη, αλλά η «χρυσή δεκαετία» ξεκίνησε επίσημα όταν ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι υπέγραψε μια συνολική στρατηγική εταιρική σχέση με τον πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο Πεκίνο το 2014.

Η χρονική συγκυρία δεν ήταν τυχαία. Τον Αύγουστο του 2013, ο Σίσι δήλωσε στην Washington Post: «Αφήσατε τους Αιγύπτιους. Γυρίσατε την πλάτη στους Αιγύπτιους και δεν θα το ξεχάσουν αυτό». Ο Σίσι αναφερόταν στην κυβέρνηση Ομπάμα που ανέστειλε τις μεταφορές όπλων στο Κάιρο μετά την εκδίωξη του Μοχάμεντ Μόρσι από τον Σίσι και τον αιγυπτιακό στρατό. Την ίδια χρονιά, η Κίνα ξεκίνησε την “Πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου” και ήταν πρόθυμη να αξιοποιήσει τη στρατηγική θέση της Αιγύπτου στο σταυροδρόμι της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης. Σε αντίθεση με τη Δύση, το Πεκίνο προσέφερε ανάπτυξη χωρίς όρους δημοκρατικής μεταρρύθμισης ή ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι δύο ηγέτες έχουν συναντηθεί έκτοτε 10 φορές.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Σι στο Κάιρο το 2016, υπέγραψε 21 συμφωνίες αξίας 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων και συζήτησε την ανάδειξη της Αιγύπτου σε “κράτος άξονα” της “Πρωτοβουλίας μιας ζώνης και ενός δρόμου”. Ο Σι φρόντισε να πει στα αιγυπτιακά μέσα ενημέρωσης ότι 32 κινεζικές εταιρείες έχουν ήδη επενδύσει πάνω από 400 εκατομμύρια δολάρια στην οικονομική ζώνη της Διώρυγας του Σουέζ, με σχέδια επέκτασης σε 100 εταιρείες και 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια στην επόμενη φάση του έργου.

Δεν επρόκειτο για κούφια ρητορική. Οι κινεζικές επενδύσεις στην SCEZ ξεπέρασαν έκτοτε τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια, με 180 κινεζικές εταιρείες να δραστηριοποιούνται πλέον στη ζώνη. Και αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά μεγαλεπήβολα έργα όπου κινεζικές οντότητες αναδιαμορφώνουν το οικονομικό τοπίο της Αιγύπτου. Για να δοθεί προοπτική, οι κινεζικές συμβάσεις κατασκευής στην Αίγυπτο ανήλθαν σε 3,34 δισ. δολάρια από το 2005 έως το 2013, σύμφωνα με το American Enterprise Institute. Από το 2014, οι κινεζικές εταιρείες έχουν διοχετεύσει επιπλέον 17,1 δισεκατομμύρια δολάρια στις αιγυπτιακές υποδομές.

Σήμερα, κινεζικές ναυτιλιακές εταιρείες έχουν μερίδια σε αιγυπτιακά λιμάνια και στις δύο πλευρές της διώρυγας του Σουέζ. Η Hutchison λειτουργεί τερματικούς σταθμούς στην Αλεξάνδρεια και την Ελ Ντεκχίλα, αναπτύσσει και θα λειτουργήσει έναν νέο τερματικό σταθμό στη ναυτική βάση του Αμπού Κιρ και επενδύει σε έναν τερματικό σταθμό εμπορευματοκιβωτίων υψηλής χωρητικότητας στην Αΐν Σοκνά. Η κρατική COSCO Shipping κατέχει μερίδια στους τερματικούς σταθμούς στο East Port Said (20%) και στο Ain Sokhna (25%).

Η China State Construction Engineering Corporation κατασκευάζει την κεντρική επιχειρηματική περιοχή της νέας διοικητικής πρωτεύουσας της Αιγύπτου, αξίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων – το 85% της οποίας χρηματοδοτείται από κινεζικές τράπεζες – ενώ 15 κινεζικές εταιρείες συμμετείχαν στην κατασκευή ενός ελαφρού σιδηροδρόμου αξίας 1,24 δισεκατομμυρίων δολαρίων που συνδέει τη νέα πρωτεύουσα με το Κάιρο.

Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της οικονομίας της Αιγύπτου τα τελευταία χρόνια – σπειροειδής πληθωρισμός, ραγδαία αύξηση των τιμών των τροφίμων, ανεργία, νομισματική κρίση και εξωτερικό χρέος που υπερβαίνει τα 155 δισεκατομμύρια δολάρια – η κινεζική οικονομική στήριξη δεν θα μπορούσε να έρθει σε καλύτερη στιγμή. Το 2023, η Αίγυπτος έγινε η πρώτη χώρα στη Μέση Ανατολή που εξέδωσε «ομόλογα Panda». Την ίδια χρονιά, η Αίγυπτος έγινε η πρώτη χώρα που υπέγραψε συμφωνία ανταλλαγής χρέους με τον Κινεζικό Οργανισμό Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας.

Οι κινεζικές εταιρείες έχουν επεκτείνει τα ενδιαφέροντά τους στην Αίγυπτο, με τη Huawei να εγκαινιάζει μια “περιοχή” Cloud και ένα ααραβικό μοντέλο μεγάλης γλωσσικής έκτασης το 2024. Σήμερα, η συνεργασία Αιγύπτου-Κίνας επεκτείνεται μέχρι το διάστημα, με ένα κινεζικής κατασκευής δορυφορικό εργαστήριο, ένα νέο κέντρο παρακολούθησης του διαστήματος και τρεις δορυφόρους παρατήρησης της Γης, όλα δωρεά στο Κάιρο – ένας δορυφόρος φέρεται να είναι ικανός για επιτήρηση στρατιωτικού επιπέδου.

Σε συνέντευξή του στην China Daily αυτόν τον μήνα, ο πρώην πρέσβης της Αιγύπτου στην Κίνα Αλί Ελ Χέφνι δήλωσε: «Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό που διακρίνει τη συνεργασία της Αιγύπτου με την Κίνα από τη συνεργασία με άλλες ανεπτυγμένες χώρες είναι ότι η Κίνα μεταφέρει και μοιράζεται τεχνολογία μαζί μας». Ο Χέφνι πιστεύει ότι η Κίνα και η Αίγυπτος πρόκειται να ξεκινήσουν μια ακόμη «χρυσή δεκαετία».

Ο Χέφνι είναι διπλωμάτης και αντιπρόεδρος της Ένωσης Φιλίας Αιγύπτου-Κίνας. Έτσι, η ενθουσιώδης απεικόνιση των σινοαιγυπτιακών δεσμών του δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Αλλά οι σχέσεις Κίνας-Αιγύπτου δεν στερούνται ούτε αντιφάσεων ούτε ανησυχιών.

Αντιφάσεις και ανησυχίες

Η Κίνα δεν έκανε τίποτα για να σταματήσει τους πληρεξούσιους Χούθι του Ιράν από το να υποδαυλίσουν το χάος στην Ερυθρά Θάλασσα, κοστίζοντας στην Αίγυπτο περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένα έσοδα από το Σουέζ το 2024, ούτε το Πεκίνο έχει καμία διάθεση να υποστηρίξει τις αιγυπτιακές εκστρατείες στη Λιβύη ή το Σουδάν.

Το πιο ανησυχητικό για το Κάιρο: Κινεζικές οντότητες όπως η Sinohydro συμμετέχουν στην κατασκευή του Μεγάλου Φράγματος Αναγέννησης της Αιθιοπίας, ένα έργο που το Κάιρο αντιμετωπίζει με υπαρξιακούς όρους. Οι αιγυπτιακές εφημερίδες αγνόησαν σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο της Κίνας στην υποστήριξη ενός έργου που απειλεί την ασφάλεια των υδάτων της Αιγύπτου, εστιάζοντας αντίθετα στα μεγάλα οφέλη που μπορεί να αποφέρει η κινεζική τεχνολογία στην Αίγυπτο.

«Αποκτούμε αυτή την τεχνολογία με τρόπο που μας επιτρέπει να ενισχύσουμε τις εθνικές μας βιομηχανίες», δήλωσε ο Χέφνι. Ωστόσο, η έρευνα του Τιν Χινάνε Ελ Κάντι αποκάλυψε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Σύμφωνα με τον Κάντι, οι κινεζικές εταιρείες όπως η Huawei συχνά συμμετέχουν «στην εκπαίδευση και την κατασκευή με τρόπο που αποσκοπεί στη διατήρηση του τεχνολογικού πλεονεκτήματος της εταιρείας … χωρίς να συμβάλλουν ιδιαίτερα στην τεχνολογική αναβάθμιση».

Οι διαρθρωτικές ασυμμετρίες είναι πιο εντυπωσιακές στο πεδίο του εμπορίου που έχει αυξηθεί από περίπου 11 δισ. δολάρια το 2014 σε 17,38 δισ. δολάρια το 2024. Ωστόσο, οι εισαγωγές της Αιγύπτου από την Κίνα αυξήθηκαν σταδιακά, ενώ οι εξαγωγές προς την Κίνα μειώθηκαν -κατρακυλώντας από 1,8 δισ. δολάρια το 2018 σε μόλις 578 εκατ. δολάρια το 2024- συμβάλλοντας στη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος της Αιγύπτου. Να προσθέσουμε ότι η Κίνα είναι πλέον ο τέταρτος μεγαλύτερος πιστωτής της Αιγύπτου, με ανεξόφλητα χρέη ύψους σχεδόν 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ορισμένοι αναλυτές έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου.

Σε μια έκθεση του Ινστιτούτου Ουάσινγκτον 2023, ο Αιγύπτιος δημοσιογράφος Μοχάμεντ Μάχερ και το μέλος της αιγυπτιακής Γερουσίας Μοχάμεντ Φαρίντ υποστήριξαν ότι η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας αποτελεί «σοβαρή απειλή για τα συμφέροντα ασφαλείας της Αιγύπτου και τη σχέση της με τις Ηνωμένες Πολιτείες». Ήδη από το 2020, η Ουάσινγκτον άσκησε πιέσεις στην Αίγυπτο για να απαγορεύσει στη Huawei να χρησιμοποιεί τα δίκτυα 5G.

Αλλά η Αίγυπτος δεν είναι μια ιστορία για μια πριγκίπισσα που προσπαθεί να διαλέξει ανάμεσα σε δύο μνηστήρες. Είναι μια πραγματική ιστορία για την Αίγυπτο που ελίσσεται σε έναν ολοένα και πιο πολυπολικό κόσμο, διαφοροποιώντας τις συνεργασίες της για να προωθήσει τη στρατηγική ευελιξία.

Η Αίγυπτος ελίσσεται

Από το 2009 έως την ανάληψη της εξουσίας από τον Σίσι το 2014, τα αμερικανικά όπλα αποτελούσαν το 47% των εισαγωγών όπλων της Αιγύπτου, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης. Το μερίδιο των ΗΠΑ στις αιγυπτιακές εισαγωγές όπλων μειώθηκε στο 14% από το 2015 έως το 2020. Το Κάιρο έχει προμηθευτεί όπλα από τη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Κίνα και ακόμη και τη Νότια Κορέα. Όλο αυτό το διάστημα, η Αίγυπτος συνέχισε να λαμβάνει 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ.

Ομοίως, το εμπορικό και επενδυτικό χαρτοφυλάκιο της Αιγύπτου έχει γίνει όλο και πιο ποικιλόμορφο. Το 2024, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αναδείχθηκαν ως η μεγαλύτερη πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων της Αιγύπτου, χάρη σε μια συμφωνία ύψους 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη της μεσογειακής ακτογραμμής της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήρθαν στη δεύτερη θέση, ακολουθούμενες από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες και τη Σαουδική Αραβία. Η Κίνα ακολούθησε στην όγδοη θέση.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Αίγυπτος καλωσόρισε την πρόσκληση να ενταχθεί στους BRICS, «μια εναλλακτική οδό για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και για την ενίσχυση των εμπορικών συνεργασιών με την Κίνα, την Ινδία και τη Νότια Αφρική», δήλωσε στην Αλ Αχράμ ο Ουαλίντ Ραμαντάν, γενικός διευθυντής της εταιρείας συμβούλων δημόσιας πολιτικής Influence Public Affairs (IPA).

Κατά κάποιο τρόπο, η Αίγυπτος έχει επωφεληθεί από την αντιπαλότητα ΗΠΑ-Κίνας. Πέρυσι, η κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία BAIC ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων στην Αίγυπτο, το οποίο θα παράγει 50.000 οχήματα ετησίως. Παρόλα αυτά, Αιγύπτιοι οικονομολόγοι έχουν σημειώσει ότι το Κάιρο ήταν λιγότερο επιτυχημένο από το Βιετνάμ και το Μεξικό στην αξιοποίηση της αντιπαλότητας για την προσέλκυση Κινέζων κατασκευαστών που αναζητούν τρόπους να παρακάμψουν τους αμερικανικούς δασμούς.

Με τους σαρωτικούς δασμούς του Τραμπ σε 90 χώρες, συμπεριλαμβανομένου του 10% στα αγαθά που προέρχονται από την Αίγυπτο, το Κάιρο αντιμετωπίζει ένα όλο και πιο επιβαρυμένο γεωοικονομικό πλέγμα. Καθώς ο εμπορικός πόλεμος εντείνεται, η Αίγυπτος πιθανότατα θα διπλασιάσει τη δραστηριότητά της.

Πηγή: Pagenews.gr