Θα στρέψει η Υεμένη τους πυραύλους της εναντίον των ΗΑΕ και της Σαουδικής Αραβίας;

Ο πόλεμος των ΗΠΑ στην Υεμένη, που βρίσκεται πλέον στον δεύτερο γύρο του, έχει περάσει τον ένα μήνα χωρίς σαφή αποτελέσματα και χωρίς χρονοδιάγραμμα επιτυχίας. Αυτό που αναδύεται αντ’ αυτού είναι ο αυξανόμενος κίνδυνος κλιμάκωσης – που θα μπορούσε να αναγκάσει τους περιφερειακούς παίκτες, ιδίως τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, σε άμεση αντιπαράθεση. 

Παρόλα αυτά, όπως αναφέρει το the cradle, διάφοροι παράγοντες μπορεί να καθυστερήσουν ή ακόμη και να αποτρέψουν ένα τέτοιο σενάριο, όπως αυτό που διαδραματίστηκε πέρυσι. Η κατανόηση του πού μπορεί να κατευθυνθεί αυτός ο πόλεμος απαιτεί σαφή αντίληψη του εδάφους: πώς η Υεμένη βλέπει τη σύγκρουση, πώς αντιδρούν οι γείτονές της στον Περσικό Κόλπο και τι θα μπορούσε να προκαλέσει μια ευρύτερη έκρηξη ή μια διαπραγματευτική υποχώρηση.

Η Σαναά συνδέει την στρατηγική της με την αντίσταση της Γάζας

Ακόμα και στους δυτικούς κύκλους, δεν αμφισβητείται σχεδόν καθόλου ότι ο πόλεμος κατά της Υεμένης είναι πλέον βαθιά συνυφασμένος με τον κτηνώδη πόλεμο του Ισραήλ κατά της Γάζας. Η Ουάσινγκτον προσπάθησε, υπό τον πρώην πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, να διαχωρίσει τα δύο. Αλλά η πραγματικότητα επί τόπου λέει μια διαφορετική ιστορία – μια ιστορία όπου οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Σαναά ήταν σε απόλυτο συγχρονισμό με τα γεγονότα στην Παλαιστίνη.

Αυτή η σύνδεση έγινε ακόμη πιο σαφής μετά την κατάπαυση του πυρός μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ τον Ιανουάριο του 2025, η οποία προκάλεσε μια παύση στις επιθέσεις της Υεμένης – μέχρι που το Τελ Αβίβ, όπως ήταν αναμενόμενο, ανακάλεσε τις δεσμεύσεις του. Η επιστροφή του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο έφερε μαζί της την επανάληψη των επιθέσεων στην Υεμένη, με το πρόσχημα της υπεράσπισης της διεθνούς ναυτιλίας.

Ωστόσο, οι επιθέσεις αυτές δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί εάν οι ΗΠΑ δεν είχαν ήδη δεσμευτεί να προστατεύσουν τα ισραηλινά πλοία. Η νέα κυβέρνηση, σε αντίθεση με την προηγούμενη, δεν κάνει καμία πραγματική προσπάθεια να συγκαλύψει την επικάλυψη μεταξύ των δύο μετώπων.

Η στρατηγική της Υεμένης ήταν ξεκάθαρη από την αρχή: Η στρατιωτική της δραστηριότητα είναι βαθμονομημένη με την αντίσταση στη Γάζα. Οι παλαιστινιακές παρατάξεις καθορίζουν το ρυθμό κλιμάκωσης ή ηρεμίας, ενώ η Υεμένη παραμένει έτοιμη να απορροφήσει τις επιπτώσεις. 

Η Σαναά έχει πληρώσει βαρύ τίμημα για αυτή τη στάση. Η Ουάσινγκτον προχώρησε στο πάγωμα των οικονομικών διαπραγματεύσεων μεταξύ Υεμένης και Σαουδικής Αραβίας, τιμωρώντας ουσιαστικά την πρώτη για την άρνησή της να εγκαταλείψει τη στρατιωτική της υποστήριξη προς τη Γάζα. Οι ΗΠΑ πρότειναν οικονομικά κίνητρα με αντάλλαγμα την ουδετερότητα – προσφορές που έγιναν εύκολα αποδεκτές από τα αραβικά κράτη σε ολόκληρη την περιοχή – αλλά η Σαναά αρνήθηκε να υποχωρήσει.

Αντιμέτωπη με μια δυαδική επιλογή – είτε να διατηρήσει την υποστήριξή της προς την Παλαιστίνη και να αποδεχτεί το πάγωμα των εσωτερικών ρυθμίσεων, είτε να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο με το Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι – η Υεμένη επέλεξε να παραμείνει στην πορεία. 

Αυτή η απόφαση είχε τις ρίζες της σε τρεις βασικές πεποιθήσεις: ότι η Παλαιστίνη πρέπει να υποστηριχθεί άνευ όρων, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να θυσιαστούν επείγοντα εθνικά συμφέροντα- ότι η πολιτική ταυτότητα της Ανσαράλαχ εδράζεται στην αντίθεση στην ισραηλινή ηγεμονία και, ως εκ τούτου, είναι ασύμβατη με οποιαδήποτε ευθυγράμμιση με την εξομάλυνση του Περσικού Κόλπου- και ότι η Υεμένη πρέπει να αρνηθεί στην Ουάσινγκτον και το Τελ Αβίβ την ευκαιρία να την αποσπάσουν με παράπλευρους πολέμους που αποσκοπούν στην αποδυνάμωση της στρατηγικής της εστίασης.

Η απογοήτευση του Κόλπου αυξάνεται για την προκλητικότητα της Υεμένης

Οι εταίροι του αραβικού συνασπισμού Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν είδαν με καλό μάτι την απόφαση της Υεμένης. Και οι δύο χώρες χρησιμοποίησαν τη συγκυρία για να αρχίσουν να υπαναχωρούν από την εκεχειρία του Απριλίου 2022 και να επιβάλουν τιμωρητικό κόστος στη Σαναά επειδή έριξε το βάρος της στην Γάζα. 

Η οπτική δεν ευνόησε καμία από τις μοναρχίες του Κόλπου. Το Άμπου Ντάμπι έχει εξομαλυνθεί πλήρως με το Ισραήλ, ενώ το Ριάντ πλησιάζει όλο και περισσότερο. Η Υεμένη, εν τω μεταξύ -ακόμη σημαδεμένη από τα χρόνια της σαουδαραβικής-εμιρατινής επιθετικότητας- κινήθηκε γρήγορα για να υποστηρίξει την παλαιστινιακή υπόθεση. Η αντίθεση δεν θα μπορούσε να είναι πιο έντονη: το αραβικό κράτος που έχει υποστεί τη μεγαλύτερη βαρβαρότητα από το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι υπερασπίζεται τώρα την Παλαιστίνη, ενώ οι επιτιθέμενοι κοιτούν αλλού.

Η στάση της Υεμένης συγκρούεται επίσης με την ευρύτερη γεωπολιτική ευθυγράμμιση των δύο κρατών του Περσικού Κόλπου, τα οποία παραμένουν βαθιά ενσωματωμένα στην τροχιά της Ουάσινγκτον. Αλλά η απογοήτευσή τους έχει παραμείνει κυρίως ρητορική. 

Παρά τους ρόλους τους στη λεγόμενη συμμαχία «Φύλακας της Ευημερίας», ούτε η Σαουδική Αραβία ούτε τα ΗΑΕ έχουν προβεί σε σημαντικές στρατιωτικές κινήσεις κατά της Υεμένης από τότε που ξεκίνησε ο νέος γύρος αμερικανικών αεροπορικών επιδρομών. Αρχικά, το Ριάντ προσπάθησε να συνδέσει τις θαλάσσιες επιχειρήσεις της Υεμένης στην Ερυθρά Θάλασσα με τον πόλεμο στη Γάζα, αλλά αυτή η πλαισίωση έδωσε σύντομα τη θέση της σε αόριστες συζητήσεις για απειλές κατά της εμπορικής ναυτιλίας – κωδικός για υπαναχώρηση.

Τα πολιτικά μηνύματα της Σαουδικής Αραβίας άλλαξαν απότομα τον Ιανουάριο, όταν αρνήθηκε να συμμετάσχει σε κοινές βομβαρδιστικές επιδρομές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Το υπουργείο Άμυνας της κινήθηκε γρήγορα για να διαψεύσει τις αναφορές ότι ο σαουδαραβικός εναέριος χώρος είχε ανοίξει για αμερικανικές επιδρομές και αργότερα πήρε αποστάσεις από οποιαδήποτε ισραηλινή εμπλοκή. Το μήνυμα από το Ριάντ ήταν σαφές: δεν θέλει να παρασυρθεί σε έναν ακόμη πόλεμο πλήρους κλίμακας με την Υεμένη, όχι τώρα. 

Η Υεμένη αντιδρά με μια πολιτική περιορισμού 

Παρά την υποχώρηση της Σαουδικής Αραβίας από τις προηγούμενες δεσμεύσεις της, η Υεμένη ενθάρρυνε ενεργά το Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι να διατηρήσουν στάση ουδετερότητας. Αυτό δεν οφείλεται σε αισιοδοξία αλλά σε πραγματισμό: η αποφυγή ενός ευρύτερου πολέμου με τον Περσικό Κόλπο θα απέτρεπε μια επικίνδυνη περιφερειακή έκρηξη. Στόχος της Σαναά ήταν να κατευθύνει τη λήψη αποφάσεων της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων μακριά από τη στρατιωτική αντιπαράθεση, την κινητοποίηση πληρεξουσίων ή την οικονομική κλιμάκωση. 

Αυτό το τελευταίο σημείο παραλίγο να ανατρέψει την ισορροπία τον Ιούλιο του 2024, όταν το Ριάντ έδωσε εντολή στην κυβέρνηση-μαριονέτα του στο Άντεν να μεταφέρει τις κεντρικές τράπεζες της Υεμένης από τη Σαναά. Ήταν μια ξεκάθαρη οικονομική πρόκληση – και μια κόκκινη γραμμή. 

Μέσα σε λίγες ημέρες, ο ηγέτης της Ανσαράλα Αμπντουλμαλίκ αλ Χούτι απηύθυνε μια αιχμηρή προειδοποίηση, πλαισιώνοντας την κίνηση της Σαουδικής Αραβίας ως μέρος ενός ισραηλινοαμερικανικού σχεδίου. 

«Οι Αμερικανοί προσπαθούν να μπλέξουν τη Σαουδική Αραβία, και αν το θέλετε αυτό, τότε δοκιμάστε το… Η κίνηση προς επιθετική κλιμάκωση εναντίον της χώρας μας είναι κάτι που δεν μπορούμε ποτέ να δεχτούμε», αποκάλυψε σε ομιλία του στις 7 Ιουλίου.

Προειδοποίησε το Ριάντ ότι το να πέσει σε αυτή την παγίδα θα ήταν «τρομερό λάθος και μεγάλη αποτυχία και είναι φυσικό δικαίωμά μας να αντιμετωπίσουμε κάθε επιθετικό βήμα».

Η Σαναά απάντησε με μια αδιαμφισβήτητη αποτρεπτική εξίσωση: «τράπεζες για τράπεζες, αεροδρόμιο του Ριάντ για το αεροδρόμιο της Σαναά, λιμάνια για λιμάνια».

Ο σαουδαραβικός ελιγμός μπορεί να ήταν μια δοκιμασία της αποφασιστικότητας της Υεμένης, που ενδεχομένως βασίστηκε στην υπόθεση ότι η Σαναά ήταν υπερβολικά καταπονημένη -αντιμετωπίζοντας έναν συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και ένα σπιράλ εσωτερικών δυσκολιών- για να αντιδράσει αποφασιστικά. 

Αν είναι έτσι, το Ριάντ υπολόγισε λάθος. Η απάντηση των Χούθι ήταν ωμή: “Δεν είναι θέμα να σας επιτρέψουμε να καταστρέψετε αυτόν τον λαό και να τον ωθήσετε σε πλήρη κατάρρευση ώστε να μην προκύψουν προβλήματα. Αφήστε να προκύψουν χίλια προβλήματα. Αφήστε τα πράγματα να κλιμακωθούν όσο περισσότερο μπορούν”.

Καμία όρεξη στο Ριάντ ή στο Άμπου Ντάμπι για έναν πόλεμο χωρίς εγγυήσεις

Την επομένη της προειδοποίησης των Χούθι, ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις σε ολόκληρη την Υεμένη. Εκατομμύρια διαδήλωσαν καταδικάζοντας τις προκλήσεις της Σαουδικής Αραβίας, προσφέροντας το σαφέστερο μήνυμα μέχρι στιγμής ότι η κοινή γνώμη ήταν σταθερά ευθυγραμμισμένη πίσω από την αντίσταση -και πρόθυμη να κλιμακώσει. 

Το Ριάντ το γνωρίζει αυτό. Ακόμη και πριν από την τελευταία κρίση, μεγάλο μέρος της κοινωνίας της Υεμένης θεωρούσε τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπεύθυνες για αυτό που ακόμη και ο ΟΗΕ αποκάλεσε τη χειρότερη ανθρωπιστική καταστροφή στον κόσμο. Οποιαδήποτε νέα σύγκρουση θα βάθαινε αυτή την οργή.

Αντιμέτωπο με την απειλή άμεσων αντιποίνων, το Ριάντ υποχώρησε από το διαπραγματευτικό του κόλπο. Η ανάμνηση των προηγούμενων επιθέσεων της Υεμένης στις σαουδαραβικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις -ιδιαίτερα εκείνων μεταξύ 2019 και 2021- εξακολουθεί να στοιχειώνει τη σαουδαραβική ηγεσία. 

Σήμερα, οι δυνατότητες της Υεμένης έχουν διευρυνθεί. Διαθέτει πλέον υπερηχητικούς πυραύλους και όλο και πιο εξελιγμένες τεχνολογίες μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Και είναι ακριβώς λόγω αυτών των εξελίξεων που η Ουάσινγκτον απέτυχε να ενισχύσει τον Κόλπο σε νέες πολεμικές συγκρούσεις. Δεν υπάρχουν ουσιαστικές αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας στο τραπέζι – τίποτα που θα προστάτευε τις πετρελαιοπηγές της Σαουδικής Αραβίας, τις κρίσιμες υποδομές ή τις εμπορικές ναυτιλιακές οδούς από τα πλήγματα.

Οι αποτυχίες είναι ήδη εμφανείς. Ο συνασπισμός «Prosperity Guardian» έχει κάνει ελάχιστα για να σταματήσει τα πλήγματα της Υεμένης σε πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ και οι αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου απέτυχαν να περιορίσουν την ικανότητα της Υεμένης να πλήξει βαθιά μέσα στο Ισραήλ. Αυτές οι πραγματικότητες στο πεδίο της μάχης έχουν αλλάξει τους υπολογισμούς στο Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι. Η κλιμάκωση, προς το παρόν, είναι εκτός διαπραγμάτευσης.

Οι κόκκινες γραμμές της Υεμένης επεκτείνονται

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσινγκτον σταμάτησε να προσπαθεί να σύρει τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ στη μάχη. Η κυβέρνηση Μπάιντεν απέτυχε να το πράξει. Η ομάδα Τραμπ, ωστόσο, θεωρείται πιο επιθετική -και πιο πιθανό να παράσχει τα είδη των προηγμένων οπλικών συστημάτων που θα μπορούσαν να βάλουν σε πειρασμό το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι να κάνουν το βήμα. 

Υπάρχει επίσης η αντίληψη μεταξύ των ελίτ του Κόλπου ότι πρόκειται για ένα στρατηγικό άνοιγμα: Η κατάρρευση της Συρίας, η υποτιθέμενη παρακμή της Χεζμπολάχ και η μετατόπιση της περιφερειακής δυναμικής μπορεί να προσφέρουν ένα σπάνιο παράθυρο για να ξανασχεδιάσουν τον χάρτη.

Αλλά για τους Σαουδάραβες, η Υεμένη παραμένει η κεντρική ανησυχία. Ένα απελευθερωμένο, ιδεολογικά προκλητικό κράτος στα νότια σύνορά τους αποτελεί υπαρξιακή απειλή -όχι μόνο για την ασφάλεια, αλλά και για το σχέδιο πολιτιστικής επαναπροσδιορισμού στο οποίο το Βασίλειο έχει επενδύσει τόσο πολύ. Τα ΗΑΕ μοιράζονται παρόμοιες ανησυχίες. Ένας ανερχόμενος άξονας αντίστασης της Υεμένης απειλεί την προσεκτικά επιμελημένη εικόνα τους ως περιφερειακού παίκτη που συγχρονίζεται με τα ισραηλινά και δυτικά συμφέροντα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Σαναά έχει θέσει τις δυνάμεις της σε κατάσταση συναγερμού. Η Ανσαράλα παρακολουθεί κάθε κίνηση του Ριάντ, του Αμπού Ντάμπι και των τοπικών εντολοδόχων τους -πολλοί από τους οποίους είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν στον πόλεμο. Αυτές οι ομάδες έχουν δηλώσει την ετοιμότητα να συμμετάσχουν σε έναν διεθνή συνασπισμό για την «προστασία της ναυτιλίας» και έχουν ήδη πραγματοποιήσει απευθείας συναντήσεις με στρατιωτικούς και πολιτικούς αξιωματούχους των ΗΠΑ.

Αλλά η κυβέρνηση της Σαναά γνωρίζει ότι αυτές οι φατρίες δεν θα ενεργήσουν χωρίς εντολές. Εάν κινητοποιηθούν για μια ευρεία επίγεια επίθεση, η Υεμένη θα απαντήσει στοχοποιώντας τις δυνάμεις που βρίσκονται πίσω από αυτές. Οποιοσδήποτε χερσαίος πόλεμος θα θεωρηθεί ως πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων, όχι ως τοπική. Η ίδια λογική ισχύει και για ανανεωμένες αεροπορικές επιδρομές ή βαθύτερο οικονομικό πόλεμο. Αυτές είναι οι κόκκινες γραμμές της Σαναά.

Μια προειδοποίηση προς τον άξονα της εξομάλυνσης 

Ο Αμπντουλμάλικ αλ Χούτι το έθεσε με σαφήνεια κατά τη διάρκεια ομιλίας του στις 4 Απριλίου: “Σας συμβουλεύω όλους (τα αραβικά κράτη που γειτνιάζουν με την Υεμένη) και σας προειδοποιούμε ταυτόχρονα: Μην εμπλακείτε με τους Αμερικανούς στην υποστήριξη των Ισραηλινών. Ο αμερικανικός εχθρός βρίσκεται σε επίθεση εναντίον της χώρας μας για την υποστήριξη του ισραηλινού εχθρού. Η μάχη είναι μεταξύ εμάς και του ισραηλινού εχθρού. Οι Αμερικανοί τον υποστηρίζουν, τον προστατεύουν και τον στηρίζουν. Μην εμπλακείτε στην υποστήριξη του ισραηλινού εχθρού… οποιαδήποτε συνεργασία με τους Αμερικανούς σε επίθεση εναντίον της χώρας μας, με οποιαδήποτε μορφή, είναι υποστήριξη του ισραηλινού εχθρού, είναι συνεργασία με τον ισραηλινό εχθρό, είναι συνωμοσία εναντίον του παλαιστινιακού αγώνα».

Προχώρησε περαιτέρω: “Αν συνεργάζεστε με τους Αμερικανούς: Είτε επιτρέποντάς του να μας επιτεθεί από βάσεις στις χώρες σας. Είτε με οικονομική υποστήριξη. Ή με υλικοτεχνική υποστήριξη. Ή με πληροφοριακή υποστήριξη. Είναι υποστήριξη για τον ισραηλινό εχθρό, συνηγορία για τον ισραηλινό εχθρό και υποστήριξη για τον ισραηλινό εχθρό».

Αυτό δεν ήταν απλώς μια προειδοποίηση. Ήταν μια στρατηγική δήλωση. Οποιαδήποτε χώρα διασχίζει αυτές τις γραμμές θα αντιμετωπίζεται ως ενεργός συμμετέχων στον πόλεμο – και θα υπόκειται σε αντίποινα. 

Το μήνυμα δεν απευθύνεται μόνο στο Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι, αλλά και σε άλλα αραβικά και αφρικανικά κράτη που μπορεί να μπουν στον πειρασμό να συμμετάσχουν στη μάχη με το πρόσχημα της «προστασίας της διεθνούς ναυσιπλοΐας». 

Η Υεμένη προετοιμάζεται για όλα τα σενάρια. Δεν θα αιφνιδιαστεί. Και αυτή τη φορά, δεν θα πολεμήσει μόνη της.

Πηγή: Pagenews.gr