Αρκτική: Κοντά σε mega ενεργειακό deal Ρωσία και ΗΠΑ

Το σενάριο να προσφέρουν στη Ρωσία άρση κυρώσεων και επενδύσεις στην Αρκτική, με αντάλλαγμα τη συνεργασία της Μόσχας στο ουκρανικό ζήτημα, εξετάζουν oι Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με ανάλυση του αμερικανικού think tank Responsible Statecraft.

Όπως επισημαίνεται, η Ρωσία έχει σαφές προβάδισμα έναντι των δυτικών χωρών στην οικονομική και στρατιωτική ανάπτυξη των βόρειων πολικών περιοχών.

Η ενδεχόμενη συνεργασία για την Ουκρανία παρουσιάζεται ως μια ευκαιρία για μια αμοιβαία επωφελή στρατηγική σύμπραξη στην Αρκτική.

Ο ειδικός R. Jordan Prescott, σε άρθρο του για το Quincy Institute for Responsible Statecraft με έδρα την Ουάσιγκτον, υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να προσφέρουν άρση κυρώσεων ή να εγγυηθούν δυτικές επενδύσεις σε ρωσικά έργα στην Αρκτική, σε αντάλλαγμα για τη ρωσική συνεργασία στην Ουκρανία.

«Κατά τη δεύτερη εναρκτήρια ομιλία του, ο πρόεδρος Τραμπ κήρυξε την άφιξη μιας νέας “χρυσής εποχής”.

Οι χρυσές εποχές γεννιούνται όταν τα κράτη ξεπερνούν τις προκλήσεις των νέων συνόρων. Και ο Αρκτικός Ωκεανός αποτελεί ένα τέτοιο νέο σύνορο», σημειώνει ο Prescott.

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι το σύνθημα Make America Great Again θα πρέπει να σηματοδοτεί στροφή προς την Αρκτική, καθώς η περιοχή παρουσιάζει τεράστιες οικονομικές προοπτικές.

Σύμφωνα με στοιχεία του Γεωλογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ, η Αρκτική ενδέχεται να περιέχει 90 δισ. βαρέλια πετρελαίου και 46 τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου – δηλαδή περίπου το 13% και το 30% των παγκόσμιων μη ανακαλυφθέντων αποθεμάτων, αντίστοιχα.

Πλέον, χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η αξιοποίηση αυτών των πόρων θεωρείται τεχνικά εφικτή.

Επιπλέον, όπως σημειώνει ο Prescott, η μείωση του θαλάσσιου πάγου ανοίγει νέες δυνατότητες για θαλάσσιες μεταφορές, μειώνοντας τον χρόνο ταξιδιών και την κατανάλωση καυσίμων.

Παράλληλα, τα ύδατα της Αρκτικής είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, πιο ασφαλή από τις πέντε από τις οκτώ μεγαλύτερες πλωτές οδούς του κόσμου, που πλήττονται από γεωπολιτικές εντάσεις και τρομοκρατικές απειλές.

Στο διάστημα 2017–2021, οι επενδύσεις στην Αρκτική από τις χώρες της περιοχής (Ρωσία, ΗΠΑ, Καναδάς, Δανία, Ισλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία) ανήλθαν κατά μέσο όρο στα 107 δισ. δολάρια ετησίως, εκ των οποίων το 61,6% –περίπου 66 δισ. δολάρια– προήλθε από τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ κατέλαβαν μακρινή δεύτερη θέση.

Η Ρωσία, σημειώνει ο Prescott, διαθέτει τον μεγαλύτερο και ισχυρότερο στόλο παγοθραυστικών στον κόσμο (41 σκάφη, επτά εκ των οποίων πυρηνοκίνητα), καθώς και αναβαθμισμένη στρατιωτική υποδομή στις αρκτικές ακτές, με αεροδρόμια, βάσεις, ραντάρ και σταθμούς διάσωσης. Αντίθετα, οι δυτικές χώρες δεν διαθέτουν αντίστοιχη παρουσία.

Ο Prescott τονίζει ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να συνεργαστούν με όλες τις χώρες της Αρκτικής – και κυρίως με τη Ρωσία.

Για να συμβεί αυτό, θα χρειαστεί άρση κυρώσεων και διευκόλυνση επενδύσεων, με αντάλλαγμα ρωσική συνεργασία στο ουκρανικό μέτωπο.

Η ρωσική αντίδραση

Στη Ρωσία, οι προτάσεις για συνεργασία στη θαλάσσια σφαίρα αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό.

Ο Nikolai Patrushev, πρόεδρος του Ρωσικού Ναυτικού Κολεγίου, εκτιμά ότι οι απειλές προς τη ρωσική ναυσιπλοΐα αυξάνονται.

Σε δηλώσεις του στην Kommersant, ανέφερε ότι τα σχέδια κυρώσεων από τη Μεγάλη Βρετανία και χώρες της ΕΕ παραπέμπουν σε ναυτικό αποκλεισμό. Αν τα διπλωματικά μέσα αποδειχθούν ανεπαρκή, το ρωσικό ναυτικό, είπε, θα διασφαλίσει την προστασία των συμφερόντων της Μόσχας.

Ο Patrushev προειδοποίησε επίσης ότι το εκτελεστικό διάταγμα του Donald Trump της 9ης Απριλίου με τίτλο «Για την αποκατάσταση της θαλάσσιας κυριαρχίας των ΗΠΑ» ενδέχεται να δημιουργήσει νέα προβλήματα για τη Ρωσία, αφού δίνει έμφαση στην αναβίωση της αμερικανικής ναυτιλίας για λόγους εθνικής ασφάλειας και οικονομικής ενίσχυσης.

Υπό ασφυκτική πίεση ο Zelensky

Στο μεταξύ, παρά τις επίμονες εκκλήσεις του Volodymyr Zelensky, η Ρωσία δεν παρέτεινε την πασχαλινή εκεχειρία, η οποία έληξε τα μεσάνυχτα. Οι εχθροπραξίες άρχισαν ξανά σε όλο το μέτωπο.

Όπως έχουμε ήδη αναλύσει, η απόφαση της Μόσχας να περιορίσει την εκεχειρία στις 30 ώρες ήταν προσωρινή.

Το Κρεμλίνο αρνείται προς το παρόν μια ευρύτερη κατάπαυση του πυρός, θέτοντας έναν κατάλογο προϋποθέσεων που τελούν υπό διαπραγμάτευση μεταξύ ΗΠΑ, Ουκρανίας, Ευρωπαίων και της ίδιας της Ρωσίας.

Η πρόοδος στο θέμα της εκεχειρίας θα εξαρτηθεί από την έκβαση αυτών των συνομιλιών.

Ο Donald Trump παραμένει αισιόδοξος δηλώνοντας πως η κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να τεθεί σε ισχύ μέχρι το τέλος της εβδομάδας.

Η δήλωση αυτή έχει ήδη πυροδοτήσει φήμες στους ουκρανικούς πολιτικούς κύκλους ότι η συμφωνία θα υπογραφεί το αργότερο έως τις 27 Απριλίου ή την 1η Μαΐου.

Καθοριστικής σημασίας για την πορεία των εξελίξεων θα είναι η συνάντηση στο Λονδίνο, όπου Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναμένεται να απαντήσουν στις προτάσεις των ΗΠΑ —όπως αυτές παρουσιάστηκαν την περασμένη εβδομάδα στο Παρίσι— καθώς και η επακόλουθη επίσκεψη Ρώσου εκπροσώπου στη Μόσχα.

Οι βασικοί όροι που φέρονται να προτείνουν μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ περιλαμβάνουν:

• κατάπαυση του πυρός κατά μήκος της πρώτης γραμμής, με τα κατεχόμενα εδάφη να παραμένουν υπό ρωσικό έλεγχο, • απόρριψη της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, • σταδιακή άρση ορισμένων αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, • δημιουργία ουδέτερης ζώνης γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, • μεταφορά του ελέγχου του σταθμού υπό την εποπτεία των Ηνωμένων Πολιτειών, • και αναγνώριση από τις ΗΠΑ του ρωσικού καθεστώτος στην Κριμαία.

Για να υπάρξει συμφωνία, πρέπει να συμφωνήσουν όλες οι πλευρές — Ουκρανία, Ευρώπη και Ρωσία.

Το πρόβλημα είναι πως, προς το παρόν, η αποδοχή αυτών των όρων δεν είναι καθόλου βέβαιη.

Πιθανότητες απόρριψης και ευρωπαϊκά εμπόδια

Η πιθανότητα η Ουκρανία να απορρίψει το αμερικανικό σχέδιο υπάρχει, αλλά θεωρείται μικρή.

Πιο πιθανό είναι να επιχειρήσει να αποσπάσει κάποιες έστω και περιορισμένες εγγυήσεις — για συνεχή παροχή οπλισμού ή για ενίσχυση μετά την κατάπαυση του πυρός.

Πιο δύσκολα ενδέχεται να σταθούν τα πράγματα με την Ευρώπη και τη Ρωσία.

Η Ευρώπη θα πρέπει να συμφωνήσει σε μερική άρση κυρώσεων — κάτι θεσμικά δύσκολο, αφού απαιτείται ομοφωνία.

Το ίδιο ισχύει και για την επίσημη αποδοχή του «όχι» στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Επιπλέον, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες θέλουν να στείλουν ειρηνευτικές δυνάμεις, αλλά απαιτούν αμερικανικές εγγυήσεις ασφάλειας.

Αν αυτές δοθούν, η Μόσχα ενδέχεται να αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις.

Το ρωσικό μέτωπο

Η στάση της Ρωσίας είναι ακόμη πιο δύσκολη να εκτιμηθεί.

Πρώτον, είναι μάλλον απίθανο να αποδεχτεί να παραδώσει τον πυρηνικό σταθμό της Zaporizhia στους Αμερικανούς.

Δεύτερον, οι απαιτήσεις της Ρωσίας είναι πολύ ευρύτερες: δημόσια μιλά για παύση εξοπλισμών και επιστράτευσης, αλλά στο παρασκήνιο ζητά και εκλογές, απομάκρυνση του Zelensky, αλλαγή πολιτεύματος κ.ά.

Κυκλοφορούν φήμες ότι οι ΗΠΑ έχουν παραδώσει στο Κίεβο ξεχωριστό κατάλογο με πρόσθετες απαιτήσεις, με προθεσμία 30 ημερών από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η εκεχειρία.

Όμως αυτές οι πληροφορίες δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί.

Συμπερασματικά

Παρά τις σοβαρές διαφορές, δεν αποκλείεται μια συμφωνία.

Η εξάρτηση της Ουκρανίας και της Ευρώπης από τη στρατιωτική στήριξη των ΗΠΑ μειώνει τη δυνατότητά τους να αντισταθούν στις απαιτήσεις.

Η Ρωσία, από την πλευρά της, έχει πολλά να κερδίσει: μερική άρση κυρώσεων, αναγνώριση της Κριμαίας, πιθανή νομιμοποίηση των ρωσικών εδαφικών κτήσεων.

Το ερώτημα είναι αν η Μόσχα θα δεχθεί αυτούς τους όρους τώρα ή θα επιδιώξει καλύτερους μέσα από παράταση του πολέμου.

Τέλος, δεν αποκλείεται οι τελικοί όροι της συμφωνίας να διαφέρουν σημαντικά από όσα βλέπουν σήμερα το φως της δημοσιότητας (βλ. Αρκτική).

Πηγή: Pagenews.gr