Ήταν ο Πάπας Φραγκίσκος υπέρμαχος της παγκοσμιοποίησης;

Ο όρος «παγκοσμιοποιητής» συχνά έχει αρνητική σημασία. Ιδιαίτερα οι δεξιοί εθνικιστές στη Δύση αποδίδουν εδώ και χρόνια τα προβλήματα και τις αποτυχίες των κοινωνιών τους στους «παγκοσμιοποιητές», τους οποίους περιγράφουν ως μια καρικατούρα καλοβαλμένων, κοσμοπολίτικων ελίτ που επιδιώκουν τα συμφέροντα των πολυεθνικών εταιρειών εις βάρος των συμπολιτών τους. Η κριτική κατά της παγκοσμιοποίησης είναι κεντρική στη δεύτερη θητεία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απελαύνει παράτυπους μετανάστες και ξένους φοιτητές, ενώ προωθεί τον προστατευτισμό, προσπαθώντας να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια οικονομική τάξη μέσω αυστηρών δασμών.

Η περιφρόνηση προς την «ατζέντα της παγκοσμιοποίησης» διαμόρφωσε τη δεξιά κριτική προς τον Πάπα Φραγκίσκο, τον σεβαστό Αργεντινό Ιησουίτη ιερωμένο, ο οποίος απεβίωσε τη Δευτέρα λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιοκυκλοφορικής κατάρρευσης. Η υποστήριξή του στα δικαιώματα των μεταναστών, η δράση του για την κλιματική αλλαγή και η μετριοπαθής αποδοχή της ομοφυλοφιλίας οδήγησαν Αμερικανούς δεξιούς να τον αποκαλούν «woke» πάπα, φιλικό προς τη «θεολογία της απελευθέρωσης» της Λατινικής Αμερικής, την οποία απορρίπτουν οι παραδοσιακοί του Βατικανού και οι συντηρητικοί της Δύσης. Ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ, Στίβεν Μπάνον, είχε προτείνει στους ακροδεξιούς συνομιλητές του στην Ευρώπη να θεωρούν τον Πάπα «εχθρό».

Το Ινστιτούτο Lepanto, ένα υπερσυντηρητικό καθολικό think tank, έχει συχνά επιτεθεί στον Πάπα Φραγκίσκο, υποστηρίζοντας ότι εξυπηρετεί τα σχέδια των «κομμουνιστών». Η απόφασή του το 2021 να ζητήσει συγγνώμη για τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν από τους Ισπανούς κατακτητές στον Νέο Κόσμο, εκ μέρους της Καθολικής Εκκλησίας, προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στην Ισπανία. Ένας εκπρόσωπος του ακροδεξιού κόμματος Vox χλεύασε, λέγοντας: «Δεν καταλαβαίνω πώς ένας Πάπας με αργεντίνικη υπηκοότητα μπορεί να ζητά συγγνώμη εκ μέρους άλλων».

Ο Φραγκίσκος δεν απέφυγε την κριτική και από τους συμπατριώτες του, καθώς ο πρόεδρος της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, είχε δηλώσει σε συνέντευξή του πριν αναλάβει τα καθήκοντά του ότι ο Πάπας είναι «εκπρόσωπος της κακής Αριστεράς». Από τότε, ωστόσο, έχει υιοθετήσει πιο μετριοπαθή στάση και σε δήλωσή του για τον θάνατο του Φραγκίσκου αναγνώρισε «μικρές» διαφορές.

Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι μια από τις τελευταίες μεγάλες συναντήσεις του Πάπα Φραγκίσκου ήταν με τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, έναν προσήλυτο στον Καθολικισμό, που πλέον αυτοπροσδιορίζεται ως «μεταφιλελεύθερος» εθνικιστής. Στις πρώτες εβδομάδες της προεδρίας Τραμπ, ο Βανς επιχείρησε να θεμελιώσει τον νατιβισμό του σε μεσαιωνικούς καθολικούς όρους, επικαλούμενος την έννοια του «ordo amoris» («τάγμα αγάπης»), που υπονοεί ότι κάποιος έχει μεγαλύτερη υποχρέωση προς όσους είναι πιο κοντά του από εκείνους που βρίσκονται μακριά.

Ο Φραγκίσκος, μέχρι τις τελευταίες του μέρες, δεν είχε χρόνο για τέτοιου είδους επιχειρήματα. «Η πράξη της απέλασης ανθρώπων που στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν εγκαταλείψει την πατρίδα τους λόγω ακραίας φτώχειας, ανασφάλειας, εκμετάλλευσης, διωγμών ή σοβαρής περιβαλλοντικής υποβάθμισης, προσβάλλει την αξιοπρέπεια πολλών ανδρών και γυναικών, και ολόκληρων οικογενειών, και τους θέτει σε κατάσταση ιδιαίτερης ευαλωτότητας και ανυπεράσπιστης κατάστασης», έγραψε σε πρόσφατη επιστολή του προς Αμερικανούς επισκόπους. Στην πρώτη θητεία του Τραμπ, ο Φραγκίσκος είχε πει ότι η οικοδόμηση τειχών στα σύνορα και ο διαχωρισμός γονέων που ζητούν άσυλο από τα παιδιά τους καθιστούν τον πρόεδρο «μη Χριστιανό».

Ξεπερνώντας τον φόβο του “άλλου”

Ο Φραγκίσκος αφιέρωσε χρόνια στην ακούραστη προσπάθεια να ξεπεράσει τον φόβο του «άλλου». Έπλυνε τα πόδια Αράβων μεταναστών που ζητούσαν άσυλο στην Ευρώπη. Δημόσια ζήτησε συγγνώμη από τους Ροχίνγκια μουσουλμάνους σε μια τελετή, μετά από κριτική ότι δεν τους υποστήριξε επαρκώς κατά την επίσκεψή του το 2017 στη Μιανμάρ, όπου οι αρχές θεωρούν τη διωκόμενη μειονότητα ως παράνομους. Το 2023, ανατρέποντας την παπική παράδοση, εξέφρασε την αντίθεσή του στους κοσμικούς νόμους που ποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία, δηλώνοντας: «Το να είσαι ομοφυλόφιλος δεν είναι έγκλημα».

Ο Φραγκίσκος αυτοπροσδιορίζεται ως «παγκοσμιοποιητής», αλλά όχι με την έννοια που του αποδίδουν οι επικριτές της παγκοσμιοποίησης. Σε ομιλία του πέρυσι στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ —το κέντρο των παγκοσμιοποιητών— τόνισε ότι «η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης» έχει αναδείξει «την αλληλεξάρτηση των εθνών και των λαών του κόσμου» και, επομένως, φέρει «μια θεμελιώδη ηθική διάσταση». Κάλεσε τα κράτη και τις επιχειρήσεις να προωθήσουν «μακροχρόνια και ηθικά ορθά μοντέλα παγκοσμιοποίησης» και να θέσουν «την επιδίωξη της εξουσίας και του ατομικού κέρδους» στην υπηρεσία του κοινού καλού. Το 2018, είχε ζητήσει μια «παγκοσμιοποίηση της αλληλεγγύης», καλώντας σε στήριξη για τους φτωχούς και όσους βρίσκονται σε εμπόλεμες ζώνες ή ανθρωπιστικές κρίσεις.

Ο Φραγκίσκος εκλέχθηκε από το κονκλάβιο το 2013, αμέσως μετά την έξοδο του κόσμου από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση. Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια χαρακτηρίστηκαν από συνεχείς κρίσεις και αστάθεια. Η διεθνής διπλωματία απέτυχε να αποτρέψει φρικτούς πολέμους σε διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως στην Ουκρανία και τη Γάζα, όπου ο Φραγκίσκος ζητούσε επίμονα μια μόνιμη κατάπαυση πυρός. Παράλληλα, μια παγκόσμια πανδημία συγκλόνισε την ανθρωπότητα. Στις δυτικές δημοκρατίες, οι οικονομικές ανισότητες αυξήθηκαν, το φιλελεύθερο κατεστημένο αποδυναμώθηκε και η οργισμένη αντίδραση του δεξιού λαϊκισμού αναδείχθηκε.

Πηγή: Pagenews.gr