Ο Ερντογάν στοχοποιεί το Ισραήλ, ο Τραμπ τι θα κάνει;

Οσο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εδραιώνει την απόλυτη εξουσία του στο εσωτερικό της Τουρκίας, αδιαφορώντας πλήρως για τη δημοκρατία, γίνεται φανερό ότι παράλληλα προετοιμάζεται να προβάλει την εξουσία αυτή στο εξωτερικό και κυρίως στη Μέση Ανατολή. Η ρητορική αλλά και οι κινήσεις του, γράφει στο Atlantic o συγγραφέας Ρούελ Μαρκ Γκέρεχτ, δείχνουν ότι επόμενος αντίπαλος και στόχος του τούρκου προέδρου θα είναι το Ισραήλ.

«Πώς μπορεί κάποιος να τον αποτρέψει από την εμπλοκή σε μια περιφερειακή σύγκρουση; Σίγουρα όχι αποκαλώντας τον “φίλο”, όπως έκανε ο Τραμπ», παρατηρεί ο Γκέρεχτ. Ο Ερντογάν κλιμακώνει την εσωτερική καταστολή. Τον περασμένο μήνα, συνέλαβε και κατηγόρησε ψευδώς ως τρομοκράτη τον πιο ισχυρό πολιτικό του αντίπαλο, τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου: ανακάλεσε το πανεπιστημιακό πτυχίο του Ιμάμογλου, καθιστώντας τον, θεωρητικά, ακατάλληλο να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος. Σε μια απροκάλυπτη επιδίωξη πλήρους ελέγχου της χώρας, ο Ερντογάν και το κόμμα του εκφοβίζουν συστηματικά τους φιλελεύθερους αντιπάλους τους, ελέγχουν ασφυκτικά τα τουρκικά ΜΜΕ, εκκαθάρισαν τον τουρκικό στρατό με ιδιαίτερο ζήλο, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 και αναμόρφωσαν την υπηρεσία πληροφοριών της Τουρκίας. Η χώρα διαμαρτύρεται.

Σε απάντηση, το καθεστώς έσφιξε περισσότερο τον έλεγχο του και συνέλαβε εκατοντάδες διαδηλωτές. Καθώς ο Ερντογάν διαλύει την κοσμική δημοκρατία της χώρας, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν φαίνεται να δίνει σημασία. Σύντομα, όμως, ο αμερικανός πρόεδρος δεν θα έχει επιλογή, σημειώνει ο Γκέρεχτ στο Atlantic, ιδιαίτερα εάν ο Ερντογάν στραφεί εναντίον του Ισραήλ.

Ηδη, συνεχίζει, «η Τουρκία έχει αναδειχθεί ταχύτατα ίσως ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το εβραϊκό κράτος στη Μέση Ανατολή, κλιμακώνοντας την απειλή μιας αναπόφευκτης σύγκρουσης». Στην περίπτωση που συμβεί αυτό, οι φιλικές προς το Ισραήλ χώρες -συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, αλλά και της Ελλάδας- θα αναγκαστούν, ενδεχομένως, να εγκαταλείψουν την ισορροπιστική προσέγγιση στην οποία τις έχει ωθήσει η πολιτική της Τουρκίας. «Ο Ερντογάν έχει συγχωνεύσει τον τουρκικό εθνικισμό με τον ισλαμισμό, σε μια ανανεωμένη λατρεία για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αντιστρέφοντας την πορεία που κάποτε χάραξε ο Κεμάλ Ατατούρκ», γράφει το Atlantic.

«Ο Ατατούρκ σφυρηλάτησε το σύγχρονο τουρκικό κράτος εστιάζοντας την τουρκική ταυτότητα στο έθνος και όχι στην πίστη. Στο νεο-οθωμανικό όνειρο του Ερντογάν, πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος, στο ρόλο του σουλτάνου ή, όπως το έθεσε κάποτε, “υπηρέτη του ισλαμικού νόμου”». Τον βοηθάει το γεγονός ότι πολλοί Τούρκοι, ακόμη και κοσμικοί, τρέφουν κάποια νοσταλγία για το αυτοκρατορικό παρελθόν της χώρας τους.

Το «μεγάλο σχέδιο» του Ερντογάν φαίνεται να περιλαμβάνει την καθιέρωση του ως βασικού εκπροσώπου του αντισιωνισμού στον ισλαμικό κόσμο. Φιλοξενεί τακτικά ηγέτες της Χαμάς για επίσημες επισκέψεις και έχει αναφερθεί στους αρχιτέκτονες της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου ως «ομάδα απελευθέρωσης». Στα τέλη του περασμένου μήνα, στο μεγαλύτερο τζαμί της Τουρκίας, είπε στους πιστούς: «Είθε ο Αλλάχ, ο Αλ-Καχάρ» -ο νικητής- «να καταστρέψει το Ισραήλ». Το κύμα αντισιωνισμού και αντισημιτισμού αυξάνεται στην Τουρκία από τη δεκαετία του 1980, ειδικά στην κοσμική Aριστερά.

«Ομως», συνεχίζει το Atlantic, «ο Ερντογάν επιχειρεί μια εκπληκτική ανατροπή της προηγούμενης ιστορίας της χώρας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τουρκία ήταν η πιο φιλοδυτική χώρα στον κόσμο με μουσουλμανική πλειοψηφία. Αναγνώρισε το Ισραήλ το 1949 -ήταν το πρώτο μουσουλμανικό έθνος που το έκανε- και είναι μέλος του ΝΑΤΟ από το 1952».

Η συμμαχία της Τουρκίας με τη Δύση, ωστόσο, είναι, εδώ και καιρό, ταραχώδης. Τα τελευταία 20 χρόνια, η ΕΕ έχει καταστήσει σαφές ότι η Τουρκία δεν είναι ευπρόσδεκτη προς ένταξη. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη δεν τάχθηκαν στο πλευρό της Αγκυρας ενάντια στις κουρδικές ομάδες που πιστεύει ότι απειλούν την εδαφική της ακεραιότητα. Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, χαρακτηρίζει τη Δύση ως φορέα αξιών που οι παραδοσιακοί μουσουλμάνοι θεωρούν παρακμιακές και αμαρτωλές. Ο τούρκος πρόεδρος τροφοδοτεί τη μακροχρόνια επιθυμία της χώρας να αποκτήσει μεγαλύτερη απόσταση από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, έτσι ώστε η Τουρκία να είναι ελεύθερη να επωφεληθεί από τη στρατηγική της θέση και να πιέσει τους ισχυρούς του κόσμου -συμπεριλαμβανομένων εκείνων εκτός Δύσης. Η μεγάλη εξαίρεση είναι το Ισραήλ, όπου οι ισλαμιστικές συμπάθειες και φιλοδοξίες του Ερντογάν έχουν περιορίσει το εμπόριο και τον τουρισμό.

«Τώρα που ο Ερντογάν γυρίζει την πλάτη στη Δύση και στρέφει το βλέμμα του στο Ισραήλ, η Τουρκία μπορεί να αποδειχθεί πιο ανησυχητική για τον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου από οποιαδήποτε άλλη χώρα», σημειώνει το Atlantic. Οι ένοπλες δυνάμεις της είναι μεγάλες, καλά εξοπλισμένες και εκπαιδευμένες και υποστηρίζονται από ΑΕΠ άνω του ενός τρισ. δολαρίων. Μια πρόσφατη αξιολόγηση ασφαλείας του Ισραήλ, η έκθεση της Επιτροπής Ναγκέλ, χαρακτήρισε την Τουρκία «αυξανόμενη απειλή», δεδομένης της στρατιωτικής της παρουσίας στη γειτονική Συρία και των ιμπεριαλιστικών της φιλοδοξιών στην περιοχή. Αυτοί οι παράγοντες, προειδοποίησε η έκθεση, θα μπορούσαν «να επιδεινώσουν τον κίνδυνο μιας άμεσης σύγκρουσης Τουρκίας και Ισραήλ».

Ο Τραμπ θέλει να αμβλύνει τις εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών προτού αυτές αναφλεγούν. Σε συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου την περασμένη εβδομάδα, παρουσιάστηκε ως πιθανός μεσολαβητής: «Μπίμπι, αν έχεις πρόβλημα με την Τουρκία, πραγματικά πιστεύω ότι θα μπορέσω να το λύσω», είπε. Ισως.

Το Πεντάγωνο και η CIA εξακολουθούν να έχουν εκτεταμένες συναλλαγές με την Αγκυρα, παρέχοντας μόχλευση που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Ουάσιγκτον για να περιορίσει τον Ερντογάν. Οταν ο τούρκος ηγέτης ζήτησε από τον Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από τη Συρία, θυμίζει το Atlantic, εκείνος συμφώνησε. Τότε ο υπουργός Αμυνας, Τζέιμς Μάτις απέτρεψε την απόσυρση, αλλά τώρα ο πρόεδρος δεν έχει τέτοιους συμβούλους γύρω του για να αποτρέψει μια συμφωνία με τον Ερντογάν.

Ο Τραμπ, επισημαίνει το Αtlantic, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ως «καρότο» το αμερικανικό πρόγραμμα F-35. Ο Τραμπ σταμάτησε να πουλά τα πολύτιμα μαχητικά αεροσκάφη στην Αγκυρα στην πρώτη του θητεία, αφού ο Ερντογάν αγόρασε ρωσικά αντιαεροπορικά. Ωστόσο, μια κλήση τον περασμένο μήνα μεταξύ των δύο ηγετών φέρεται να έκανε τον Τραμπ να εξετάσει το ενδεχόμενο επανεκκίνησης των πωλήσεων. Η περίπτωση της Συρίας είναι ενδεικτική των προθέσεων του Ερντογάν. Η Τουρκία υποστηρίζει, με μετρητά, όπλα και πληροφορίες, την ισλαμιστική πολιτοφυλακή HTS, η οποία ανέτρεψε τον Ασαντ. Η Συρία παραμένει σε αναβρασμό, ειδικά στις κουρδικές περιοχές κοντά στα τουρκικά σύνορα.

Ο Ερντογάν θέλει να αποκατασταθεί η τάξη, εν μέρει για να επαναπατριστούν οι σύροι πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία, και εν μέρει επειδή ένα κενό εξουσίας στη Συρία ωφελεί τους Κούρδους, που ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της χώρας, με τη στρατιωτική προστασία των ΗΠΑ. Οι Ισραηλινοί ανησυχούν ότι, με την τουρκική βοήθεια, η HTS θα μπορούσε να γίνει μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη, σαν την Χεζμπολάχ. Ο ηγέτης της HTS έχει δεσμευτεί να μην χτυπήσει το Ισραήλ, όμως άλλα μέλη έχουν υποστηρίξει επιθέσεις στη χώρα. Ακόμη χειρότερη για το Ισραήλ θα είναι η τουρκική αεροπορική και ναυτική παρουσία σε βάσεις, σε όλη τη Συρία.

Προς το παρόν, αποφαίνεται το Atlantic, η πιο πιθανή πορεία δράσης για τον Ερντογάν είναι να βρει τρόπους μικρής κλίμακας για να υποστηρίξει τις επιθέσεις στο Ισραήλ, ειδικά αυτές από Παλαιστίνιους: Τον Ιούλιο του 2023, το Ισραήλ κατέσχεσε ένα φορτίο από την Τουρκία στη Γάζα, χλωριούχου αμμωνίου, χημικής ουσίας που χρησιμοποιεί η Χαμάς για προωθητικό πυραύλων.

Και το Atlantic καταλήγει: Εάν ο Τραμπ θέλει να μειώσει τον κίνδυνο ενός ακόμη περιφερειακού πολέμου, θα χρειαστεί να βρει τρόπους να καλλιεργήσει μεγαλύτερη επιρροή στην Άγκυρα. Το να αποκαλείς απλά φίλο τον Ερντογάν δεν θα τον αποτρέψει.

Πηγή: Pagenews.gr