Κίνα, Ρωσία και Ιράν ενισχύουν τους δεσμούς τους με την Καμπούλ, ενώ οι ΗΠΑ επανέρχονται

Μια σιωπηρή συμμαχία υπονομεύει σιγά-σιγά τον τετραμερή διάλογο για την ασφάλεια (QUAD) που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, αμφισβητώντας την επιρροή της Ινδίας στον Ινδικό Ωκεανό, στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και ιδίως στη Νότια Ασία.

Όπως αναφέρει το the cradle, αυτή η συμμαχία – που περιλαμβάνει την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και το Πακιστάν – έχει αναδειχθεί σε μια ισχυρή αντίρροπη δύναμη, ειδικά μετά τις προσπάθειες της κυβέρνησης του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να διακόψει την πρόσβαση του Πεκίνου σε ζωτικά ορυκτά του Αφγανιστάν.

Η Κίνα έχει ήδη επενδύσει 14 δισεκατομμύρια δολάρια στους τομείς των ορυκτών, του πετρελαίου, της εξόρυξης και της γεωργίας του Αφγανιστάν. Έχει επίσης αναδιαμορφώσει τα σύνορα με το Αφγανιστάν στην περιοχή Γουχάν, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής που περιλαμβάνει τα σχέδια του Ιράν για την κατασκευή του διαδρόμου Ιράν-Αφγανιστάν-Κίνα.

Από την απόσυρση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ από την Καμπούλ το 2021, το Αφγανιστάν έχει καταστεί κέντρο έντονης περιφερειακής δραστηριότητας. Η κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν έχει καλωσορίσει ξένες επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων στους τομείς της εξόρυξης και των επικοινωνιών, ενώ οι σχέσεις της με την Κίνα και τη Ρωσία έχουν εμβαθυνθεί.

Η αυξανόμενη επιρροή του Πεκίνου και της Μόσχας επί των Ταλιμπάν έχει αποφέρει καρπούς: το Αφγανιστάν ανακοίνωσε τον Μάιο σχέδια για συμμετοχή στην προσπάθεια αποδολαριοποίησης και ανάπτυξη μηχανισμών εμπορίου σε τοπικό νόμισμα με τις δύο ευρασιατικές δυνάμεις.

Το Πακιστάν, προστάτης των Ταλιμπάν, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην παροχή υλικοτεχνικής υποστήριξης, όπλων και εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της δύο δεκαετιών μάχης του κινήματος για την εγκαθίδρυση της εξουσίας. Ορισμένοι υποστηρίζουν μάλιστα ότι το Πακιστάν ήταν ο «πατέρας» των Ταλιμπάν, με την Κουέτα να φιλοξενεί τον ίδιο τον Μουλά Ομάρ. Ωστόσο, οι σχέσεις επιδεινώθηκαν μετά την έναρξη των επιθέσεων της οργάνωσης Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP) – ενός παρακλαδιού των Παστούν με καταφύγια στο Αφγανιστάν – κατά του Πακιστάν.

Η Κίνα αποκαθιστά την ισορροπία στην περιοχή

Καθώς οι εντάσεις μεταξύ Ισλαμαμπάντ και Καμπούλ έφτασαν στο αποκορύφωμά τους, η Κίνα παρενέβη γρήγορα για να αποκαταστήσει την ισορροπία στην περιοχή. Λίγες μόνο ημέρες μετά τις συμπλοκές στα σύνορα μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας, το Πεκίνο κάλεσε Αφγανούς και Πακιστανούς αξιωματούχους για συνομιλίες.

Στις 21 Μαΐου, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι φιλοξένησε έναν άτυπο διάλογο στο Πεκίνο μεταξύ του αναπληρωτή πρωθυπουργού του Πακιστάν Ισαάκ Νταρ και του προσωρινού υπουργού Εξωτερικών του Αφγανιστάν Αμίρ Χαν Μουτάκι. Σύμφωνα με δήλωση του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, οι δύο πλευρές συμφώνησαν «κατ’ αρχήν» να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές σχέσεις και να αναβαθμίσουν τις διμερείς σχέσεις τους.

Η πρωτοβουλία αυτή ακολούθησε τις αεροπορικές επιδρομές του Πακιστάν τον Δεκέμβριο του 2024 σε κρησφύγετα της TTP στην επαρχία Πακτίκα του Αφγανιστάν, οι οποίες προκάλεσαν τον θάνατο περίπου 50 ατόμων, και πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τη συνάντηση του Ινδού υπουργού Εξωτερικών Σ. Τζαϊσάνκαρ με τον Μουτάκι – την πρώτη επαφή υψηλού επιπέδου της Νέου Δελχί με τους Ταλιμπάν από την επιστροφή τους στην εξουσία το 2021 με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ. Εν ολίγοις, η διπλωματική αντεπίθεση της Κίνας έχει ταράξει την Ινδία.

Το Ιράν και η Ρωσία ακολουθούν το παράδειγμα της Κίνας

Το Ιράν και η Ρωσία έχουν ακολουθήσει το παράδειγμα της Κίνας όσον αφορά τις επαφές με τους Ταλιμπάν, με την δυναμική αυτής της αναδιάταξης να αυξάνεται μετά την ανακοίνωση της πολιτικής του Τραμπ για το Αφγανιστάν.

Τον Ιανουάριο του 2025, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγτσί, πραγματοποίησε μια ιστορική επίσκεψη στην Καμπούλ, όπου συναντήθηκε με τον Μουτάκι και τον πρωθυπουργό των Ταλιμπάν, Χασάν Ακούντ. Οι συνομιλίες επικεντρώθηκαν στους Αφγανούς μετανάστες, τις διαμάχες για το νερό, τη διαχείριση των συνόρων και το εμπόριο.

Ο Δρ Γκουλάμ Αλί, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Ασιακών Σπουδών του Χονγκ Κονγκ, δίνει στο The Cradle κάποια στοιχεία για το πλαίσιο της σφοδρής διπλωματικής δραστηριότητας στην περιοχή: «Το Υπουργείο Σιδηροδρόμων του Ιράν έχει ήδη εκδηλώσει την πρόθεσή του να κατασκευάσει τον διάδρομο Ιράν-Αφγανιστάν-Κίνα, πιθανόν μέσω των συνόρων του Βακάν. Η σταθερότητα στο Αφγανιστάν εξυπηρετεί τα συμφέροντα των γειτονικών χωρών περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα».

Τον Φεβρουάριο του 2024, η κυβέρνηση του αποθανόντος Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί υπέγραψε συμφωνία ύψους 35 εκατομμυρίων δολαρίων που παρέχει στους Ταλιμπάν πρόσβαση στο λιμάνι Τσαμπάχαρ του Ιράν, επιτρέποντας στο Αφγανιστάν να παρακάμψει μακρινές διαδρομές διαμετακόμισης. Ακολούθησαν συνομιλίες για την επέκταση των σιδηροδρομικών συνδέσεων, ενισχύοντας σημαντικά το εμπόριο μεταξύ Ιράν και Αφγανιστάν.

Πέρυσι, το Ιράν και το Αφγανιστάν σημείωσαν αξιοσημείωτη επέκταση του διμερούς εμπορίου τους ως αποτέλεσμα αυτών των μέτρων. Η αναδυόμενη πολιτική ευθυγράμμιση έχει δημιουργήσει τη βάση για βελτίωση της οικονομικής συνεργασίας.

Ομοίως, τον Μάρτιο του 2025, ο γενικός εισαγγελέας της Ρωσίας υπέβαλε αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο για την αφαίρεση των Ταλιμπάν από τον κατάλογο των απαγορευμένων οργανώσεων – ένα βήμα που προανήγγειλε η ανακοίνωση του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν πέρυσι, ο οποίος χαρακτήρισε τους Ταλιμπάν ως εταίρους στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Το δικαστήριο έκρινε θετική την αίτηση μόλις τον περασμένο μήνα, τον Απρίλιο.

Γιατί η Καμπούλ έχει σημασία για το τετραμερές μπλοκ

Γιατί το Πεκίνο ωθεί το Ισλαμαμπάντ και την Καμπούλ προς την προσέγγιση, παρά τις αυξανόμενες εντάσεις που σχεδόν οδήγησαν σε πόλεμο; Η απάντηση βρίσκεται σε στρατηγικούς υπολογισμούς.

Πρώτον, το Αφγανιστάν είναι ζωτικής σημασίας για την επέκταση της πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» (BRI) της Κίνας προς τα δυτικά. Δεύτερον, τα τεράστια αποθέματα λιθίου, χαλκού και σιδήρου της χώρας είναι ζωτικής σημασίας για την τεχνολογική βιομηχανία της Κίνας. Τρίτον, το Πεκίνο αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ινδική παρουσία στο Αφγανιστάν. Τέλος, τα συμφέροντα ασφαλείας υποχρεώνουν την Κίνα να συνεργαστεί άμεσα με τους Ταλιμπάν.

Όταν η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο τα σχέδιά της να επαναβεβαιώσει την επιρροή της στο Αφγανιστάν, η τετραμερής συμμαχία επιτάχυνε τις προσπάθειές της να εδραιωθεί στην Καμπούλ. Οι προσπάθειες αυτές εντάθηκαν μετά την ανακοίνωση του προέδρου των ΗΠΑ για την ανακατάληψη της αεροπορικής βάσης του Μπαγκράμ, η οποία βρίσκεται σε στρατηγική θέση, μία ώρα μακριά από τις κινεζικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.

Ο Τραμπ δήλωσε ότι τα σχέδιά του να εγκαταστήσει μια «μικρή δύναμη» στο Μπαγκράμ δεν στοχεύουν στο Αφγανιστάν, αλλά στον περιορισμό του επιχειρησιακού ελέγχου της βάσης από την Κίνα – μια κατηγορία που οι Ταλιμπάν απορρίπτουν κατηγορηματικά.

Ο εκπρόσωπος της οργάνωσης, Ζαμπιχουλάχ Μουτζαχίντ, δήλωσε τον Μάρτιο στα τοπικά μέσα ενημέρωσης ότι οι ισχυρισμοί του Τραμπ σχετικά με τον έλεγχο της αεροπορικής βάσης από την Κίνα είναι «μια συναισθηματική δήλωση που βασίζεται σε αβάσιμες πληροφορίες», προσθέτοντας: «Το Μπαγκράμ ελέγχεται από το Ισλαμικό Εμιράτο, το καθεστώς των Ταλιμπάν, όχι από την Κίνα. Δεν υπάρχουν κινεζικές δυνάμεις εδώ, ούτε έχουμε συνάψει τέτοια συμφωνία με καμία χώρα».

Ο Δρ Αλί δηλώνει στο The Cradle ότι η ξαφνική αλλαγή της πολιτικής των ΗΠΑ από τον Τραμπ έχει στην πραγματικότητα συμβάλει στην καταλυτική ενίσχυση της εμπλοκής της Κίνας, του Ιράν και της Ρωσίας, και σημειώνει ότι αυτές οι χώρες εργάζονται τώρα για να προλάβουν τις προσπάθειες των ΗΠΑ, της Δύσης και της Ινδίας να αποκαταστήσουν την κυριαρχία τους στο Αφγανιστάν μετά το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, επισημαίνει ότι δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί ισορροπία: «Αυτό ισχύει και για το Ιράν. Η Τεχεράνη μπορεί να μην το θεωρεί ανησυχητικό, δεδομένων των επενδύσεων της Ινδίας σε ιρανικά λιμάνια και της χρήσης του Ιράν και του Αφγανιστάν για τη δημιουργία συνδέσεων με την Κεντρική Ασία, κάτι που, κατά κάποιον τρόπο, συνάδει με τα συμφέροντα του Ιράν. Η κύρια ανησυχία του πακιστανικού στρατού είναι ο ρόλος της Ινδίας στο Αφγανιστάν. Ωστόσο, οι Ταλιμπάν επιδεικνύουν μεγαλύτερο βαθμό ανεξαρτησίας. Εάν ο πακιστανικός στρατός επιμείνει στην πολιτική παρέμβασης στο Αφγανιστάν και προσπαθήσει να το χρησιμοποιήσει ως «πίσω αυλή» ή «στρατηγικό βάθος», αυτό θα έχει αρνητικές συνέπειες».

Η επιστροφή της αεροπορικής βάσης του Μπαγκράμ και το νέο Μεγάλο Παιχνίδι

Παρά την εξαντλητική εμπλοκή των ΗΠΑ σε δύο σημαντικά μέτωπα σύγκρουσης – στην Ουκρανία και τη Γάζα – η Ουάσιγκτον συνεχίζει να προωθεί ενεργά κινήσεις εξωτερικής πολιτικής με στόχο τις αλυσίδες εφοδιασμού της Κίνας και την ανάκτηση των στρατηγικών θέσεων που έχασε το 2021.

Η αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ταλιμπάν ξεκίνησε μετά την εκλογή του Τραμπ το 2024. Τον Μάρτιο, μια αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον αμερικανό απεσταλμένο Άνταμ Μπόλερ και τον βετεράνο διπλωμάτη Ζαλμάι Χαλιλζάντ επισκέφθηκε την Καμπούλ για να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση του κρατούμενου αμερικανού τουρίστα Τζορτζ Γκλέζμαν.

Ο εκπρόσωπος του Αφγανιστάν μετέφερε με διπλωματικό τρόπο στην αμερικανική αντιπροσωπεία ότι ο Γκλέζμαν απελευθερωνόταν για ανθρωπιστικούς λόγους και ως ένδειξη καλής θέλησης.

Η ανανεωμένη εστίαση της Ουάσιγκτον στη χώρα που κατέλαβε και κατέστρεψε για 20 χρόνια είναι, φυσικά, κάθε άλλο παρά ανθρωπιστική. Έτσι, το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα επιταχύνουν τις σχέσεις τους με τις αφγανικές φατρίες για να προωθήσουν τη σταθερότητα με τους δικούς τους όρους. Βασικός στόχος: ο αποκλεισμός των ΗΠΑ και των συμμάχων τους από τη νέα γεωπολιτική διαμάχη στην περιοχή.

Πηγή: Pagenews.gr Uyghurs in Afghanistan fear Taliban buying Huawei surveillance tech